Sokaklarda çöp karıştıran insanlar maalesef ülkemizde sıkça karşılaştığımız bir manzara. Ancak bu görüntü yalnızca bize özgü değil. Dünyanın pek çok şehrinde çöpten ihtiyaçlarını toplayan insanlarla karşılaşmak mümkün. Üstelik onlar bunu paraları olmadığı için değil, para kullanmamak için yapıyorlar. Gittikçe artan tüketim çılgınlığına bir tepki olarak doğan 'freeganizm' akımıyla tanışın!
Hayal etmek zor, biliyoruz ama onlar dünyanın her yerinde. Freeganlardan bahsediyoruz. Bir şekilde kapitalist döngüyü kırmaya yemin etmiş olan freeganlar; kullanılıp atılmış ürünleri tekrar kullanıyor, mümkün olduğunca hazır gıda ve tekstil ürünlerinden uzak duruyorlar. Hâlihazırda sürdürdüğümüz ekonomik sistemde köle gibi çalışıp yalnızca mevcut kaynakları tükettiğimizi ve bunu durdurmamız gerektiğini savunan freeganlar, daha fazla üretim ve paylaşım anlayışını savunuyorlar.
'Bedava' ve aynı zamanda 'özgür' anlamına gelen 'free' kelimesiyle 'vegan' yani hiçbir hayvansal ürün tüketmeyen insan kelimelerinin birleşiminden oluşuyor 'freegan'. Akımın kökleri, 1960'lara kadar uzanıyor; ancak freeganizmin doğuşu 1994 yılına rastlıyor. 90'lı yıllara gelindiğinde insanlığın ürettiğinden daha fazla tüketmeye başladığını fark eden bir grup, bu döngüyü kırmak için bir adım atmaya karar veriyor.
Kendilerini daha sonraları freeganlar olarak isimlendiren grup, o günden beri hayatlarını mümkün olduğunca yeni ürünler satın almadan sürdürmeye çalışıyor.
Broşürler su tasarrufu, ürünlerin yeniden kullanımı, güneş enerjisinin yaygınlaştırılması gibi aşina olduğumuz tedbirlerin yanı sıra tüm şirketlerin, mağazaların kapatılması ve tüketime değil; üretime dayalı, özgür bir yaşam gibi radikal değişim talepleri içeriyordu. Amerika'dan sonra Birleşik Krallık, İsveç, Norveç, Avusturya, Fransa, Kanada, Yunanistan, Polonya, İspanya, İsviçre, Güney Kore, Japonya ve Brezilya'da da faaliyet gösteren freegan gruplar günümüzde ise aktif değil. Artık bu felsefeyi benimseyenler, daha çok bireysel faaliyetler yürütüyor.
Ancak freeganizmin en aktif olduğu bölge hâlâ ABD'de bulunan New York şehri. Şehrin sokaklarında 'dumpster diving' olarak adlandırılan 'çöpe dalma' eylemini gerçekleştiren pek çok freeganla karşılaşmak mümkün. Süpermarketlerde kötü görüntüsü yüzünden satılamayan yiyecekler, restoranlarda müşteriler tarafından tüketilmeyen yemekler, defolu diye çöpe atılan kıyafetler; New York ve dünyanın pek çok metropolünde yaşayan freeganların temel ihtiyaçlarını karşılıyor.
Dünya açlık ve savaşlarla mücadele ederken, taze yiyeceklere ve giyim ürünlerine ihtiyacı olan bu kadar insan varken bizim durmadan tüketmemiz, yiyecek israfı yapmamız ve ihtiyacımız olmayan kıyafetleri satın almamız normal olarak kabul edilebilir mi? Freeganlara göre bu durum kabul edilemez. Bu sebeple freeganlar, diğer insanların attıkları ama hâlâ taze olan yiyecekleri bulup çıkartıyorlar. Aynı şekilde onları ikinci el kıyafet mağazalarında ve bit pazarlarında sıkça görmek mümkün.
Yalnızca yiyecek veya giyim gibi temel ihtiyaçların değil, ulaşım ve barınma gibi diğer ihtiyaçların da tüketim olmadan karşılanması gerektiğini savunuyor freeganlar. Bu sebeple araç kullanımına da karşılar. Toplu ulaşım, otostop veya bisiklet gibi alternatifleri tercih eden freeganlar, bu yolla doğayı korumayı da hedefliyor.
Onlar şehirlerin dönüşümüne, ağaçlar kesilip yeşil alanlar yok edilerek her yere binalar dikilmesine de karşılar. Bu sebeple terk edilmiş binalarda yaşamayı tercih ediyorlar.
Tarım ve hayvancılık alanlarının açılması için yok edilen ormanlar ve doğaya salınan tarım ilaçları da freeganları oldukça rahatsız ediyor. Bu sebeple genelde kendi küçük, organik bahçelerinde meyve ve sebze yetiştirmeyi tercih eden freeganlar; et ürünlerinden de uzak duruyor. Freeganizme göre hiçbir şey çöp değil. Onlar çöp kutularından yiyeceklerini çıkartabildikleri gibi artık işe yaramadığı düşünülüp atılan elektronik alet, bisiklet ve çeşitli ev eşyalarını da bulup tamir ederek kullanabiliyorlar.
Genellikle yiyecek bulmak için çöp karıştıran, market atıklarını ayıklayan çoğu insan; bunu ekonomik nedenlerle yaptığını söylüyor. Freeganlar, atıkları geri dönüştürmek veya tüketimden kaçınmak için ideolojik veya politik bir motivasyona sahip insanlar. Bazı freeganlar ise bunu eğlence için, ücretsiz ürünler elde etmek için veya dini sebeplerle yaptıklarını da söylüyorlar.
Freeganların felsefeleri size oldukça mantıklı mı geldi? Temel bir çevre bilincine sahip herkes bu felsefeye katkıda bulunacak küçük adımlar atarak işe başlayabilir. Özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar bu konuda daha şanslı. Bazı restoranlar ve süpermarketler tarihi geçmek üzere olan ürünleri veya hoş görünmediği için satılamayan yiyecekleri ücretsiz olarak verebiliyor. Bununla birlikte para yerine değiş tokuş mantığıyla çalışan marketleri de araştırabilirsiniz.
Evinizde kullanmadığınız eşyaları, takas yöntemiyle daha faydalı ürünlerle değiştirebilirsiniz. Böylece hem tasarruf edebilir hem de ihtiyacı olan başkalarına yardımcı olabilirsiniz. Mutfağınızdaki bayatlayan veya tarihi geçen yiyecekleri gübre olarak kullanabilir, hatta imkanınız varsa bunları kompost yaparak kendi meyve ve sebzelerinizi yetiştirmek için bile kullanabilirsiniz.
Siz de freegan olmasanız bile mutluluğun çılgınca alışveriş yapmaktan geçmediğini kabul edip daha az tüketmeye ve israftan kaçınmaya çalışabilirsiniz.
Pintilikte felsefe olmuş demek.
Çok aptalca. Bu bildiğin beleşçilik. Kapitalizm olmasa hayatta kalamazlar çünkü hem şehir hayatını terketmeyip hem de kendi üretim tüketim döngülerini yaratmayıp ara bi formdan besleniyorlar :D insanlar almasa aç açıktalar üretim yapmadıkları için :D bu mal değnekleri marjinal ve farklı hissetmek için primitif bi hayat sürsek o zaman da kapitalizmi savunurlar