'Para kolay kazanılmıyor yavrum' demek güzel, ama çocuklar bunu gerçekten anlayana kadar, oyun oynayarak işin iç yüzünü öğrenmeleri çok daha etkili oluyor. Hem eğlenip hem öğrenebilecekleri bu oyunlarla, çocuklara paranın değerini, tasarrufu ve harcama bilincini öğretmek mümkün. Üstelik birlikte zaman geçirmenin bonusu da cabası! 🎲👨👩👧👦
Hazırsan başlıyoruz! 👇
Evdeki boş makarna kutularını, oyuncakları, patatesleri bile market ürünü ilan ediyoruz. Fiyat etiketlerini el işi kağıdıyla hazırlıyoruz. Sen kasiyer ol, çocuğun müşteri olsun. Sonra rolleri değiştirin. Para üstü ver, ürün sat, “Hayır, o indirimli değil” de...
Böylece çocuğun sadece parayla alışveriş yapmayı değil, neye ihtiyacı olduğunu nasıl seçeceğini de öğreniyor. Marketçilik oynarken bir yandan para saymayı öğreniyor, bir yandan da “O oyuncağı alırsam sakız alamam” gibi gerçeklerle tanışıyor. Hayat dersi gibi ama eğlenceli olanından. 😄
Üç kavanoz hazırlıyoruz. Üzerlerine “Harcama”, “Birikim”, “Paylaşım” yazıyoruz. Harçlık geldi mi? Üçe bölünüyor. Harca kısmı onun dilediği şey için. Biriktir, büyük hayali için. Paylaş ise yardım etmek istediği bir şey olabilir; sokak hayvanları için mama almak bile olabilir mesela.
Bu oyunun güzelliği şu: Çocuk hem parayı planlamayı öğreniyor hem de paylaşmanın mutluluğunu tadıyor. Daha ne olsun?
Hayalî 100 TL veriyorsun (tabii gerçek vermiyoruz, hayal kuruyoruz). “Bu parayla bir iş kuracak olsan ne yapardın?” diye soruyorsun. Limonata standı mı açardı, çorap boyama atölyesi mi, yoksa YouTube kanalı mı kurardı? Hadi bakalım…
Çocuğun hayal gücüyle para planlaması birleşince ortaya acayip yaratıcı fikirler çıkıyor. Hem yatırım nedir, hem risk almak ne demek, hem de “Bir işte para kazanmak için neler gerekir?” gibi konular üzerine kendiliğinden konuşmaya başlıyorsunuz.
Ev içi görevleri yazıyoruz: Masayı kurmak 2 TL, kitapları toplamak 1 TL, kardeşiyle kavga etmemek bonus 😂 Maaşlar haftalık ya da aylık ödeniyor. Parayla değil de jetonla da oynayabilirsiniz. Hatta ay sonu maaşla istediği küçük şeyi almasına izin verin.
Çocuk burada şunu öğreniyor: Emek harcamadan para kazanılmıyor. Ve neye emek verirse ona göre gelir elde ediyor. Kısacası “anneciğim ben bir şey almak istiyorum” cümlesine “hadi görev listesine bakalım” diyerek cevap verme özgürlüğü!
Evde artık oynamadığı oyuncakları, okumadığı kitapları topla. Sen de birkaç şey koy. Sonra bir takas pazarı kurun. “Bu kitap 2 puan, bu araba 5 puan” gibi puan sistemi belirleyin. Herkes pazarlığını yapsın.
Burada çocuk sadece parayla değil, değerle alışveriş yapmayı öğreniyor. Hatta bazen “Oynamadığım şeyi neden saklıyorum ki?” deyip minimalist ruhuna bile kavuşabilir. Kim bilir?
Birlikte bir hayalî tatil planlıyorsunuz. Otel, yol, yemek, eğlence... Ama bütçe belli: 1000 TL (hayalî elbette). Sonra bu bütçeyle plan yapmaya başlıyorsunuz. “Uçağa binersen otelde kalamayabilirsin”, “Burger yerine sandviç yersek eğlence parkına gidebiliriz” gibi…
Bu oyun bütçe yönetimi öğretmek için mükemmel. Hem çocuğunuz plan yapmayı, öncelik sıralamayı öğreniyor; hem de tatil gibi eğlenceli bir temada olduğu için motivasyon yüksek oluyor.
Sen ona 50 TL’lik hayalî bir bütçe veriyorsun. Sonra seçenekleri sıralıyorsun: Oyuncak mı alır, hamburger mi yer, yoksa para biriktirip ay sonunda bir ayıcık mı alır? Tartışıyorsunuz: “Bu anlık bir istek mi, yoksa uzun vadede daha mı mutlu eder?”
Çocuk burada istek ve ihtiyaç arasındaki farkı yavaş yavaş fark etmeye başlıyor. Çünkü o yaşta “şu an canım çekti” ile “gerçekten ihtiyacım var” farkı çok bulanık olabiliyor.
Kumbarasına para attığında bir günlüğe neden attığını yazdırın. “Bugün 2 TL attım çünkü yaz tatilinde dondurma yemek istiyorum” gibi. Ay sonunda o parayla ne aldığı yazılır ve ortaya bir hikâye çıkar: “Büyük Dondurma Hedefi Operasyonu” 😄
Bu sadece biriktirmeyi değil, hedef belirlemeyi ve sabretmeyi de öğretir. Üstelik günlük yazmak çocuğun dil gelişimine de katkı sağlar. Hem duygularını hem planlarını ifade etmeyi öğrenir.
Bir gününüzü tamamen “girişimcilik” temasına ayırın. Çocuğunuzun kendi küçük ürününü tasarlamasını, yapmasını ve satmasını sağlayın. Ev yapımı bileklik, kendi çizdiği kartpostallar ya da limonata standı olabilir. Sonra birlikte fiyat belirleyin, maliyetini hesaplayın ve “Madem sattın, kazandığın parayla ne yapacaksın?” diye sorun.
Bu oyun çocuklara “Para sadece kazanılır, biriktirilmez” değil, üretmenin ve emek vermenin karşılığıdır mesajını verir. Aynı zamanda sorumluluk almayı, sabretmeyi, müşteriyle iletişimi de içeren gerçek bir mini iş deneyimi yaşatır.
Çocuğa hayalî bir kredi kartı verin. Limit belli: 100 TL. Dilediği şeyleri alabilir ama her ay 25 TL geri ödemesi gerekiyor. “Bu ay ne alırsın?”, “Gelecek ay geri ödemeyi yapabilir misin?” gibi sorularla kredi sistemini eğlenceli şekilde anlatabilirsiniz.
Böylece kredi kartının sadece bir “sihirli kart” olmadığını, arkasında plan ve ödeme zorunluluğu olduğunu öğreniyor. Üstelik erken yaşta borç – ödeme ilişkisini anlaması büyük avantaj!
