Çocuk Cezaevleri Kapatılsın Girişimi’nin düzenlediği Çocuk Hapishanelerine Eleştirel Yaklaşım ve Alternatifler panelinde, Türkiye’deki sistemin çocukları mağdur ettiği, yeni bir çocuk adalet sistemi oluşturulması gerektiği dile getirildi.
Çocuk Hapishanelerine Alternatif Yaklaşım ve Alternatifler panelinde çocuk cezaevlerinin genel durumu, çocuk mahpusların hakları, Türkiye’deki çocuk koruma sistemi ve çocuk adalet sistemine evrensel yaklaşımlar tartışıldı.
Çocuk Cezaevleri Kapatılsın Girişimi’nin İstanbul’da, 14 Mart’ta düzenlediği panelin kolaylaştırıcılığını Ebru Ergün yaptı, Avukat Selmin Cansu Demir, Yrd. Doç. Dr. Eylem Aksoy, Doç. Dr. Abdullah Karatay ve Prof. Dr. Uğur Tekin konuşmacı olarak katıldı.
Çocuklar yetişkin ceza sisteminde
Türkiye’deki cezaevlerinin genel durumu hakkında bilgi veren Avukat Selmin Cansu Demir, 2013 yılında yaklaşık 182 bin çocuğun adalet sistemiyle tanıştığına dikkat çekti.
“Bugün cezaevlerinde tutulan yaklaşık 2057 çocuk var. Bu çocuklar, son zamanlarda sıkça haberlerini duyduğumuz taciz ve tecavüzün yanı sıra çıplak arama, ters kelepçe gibi uygulamalara maruz kalıyorlar. Bu gibi olaylar hakkında soruşturma yapılmadığı gibi, sorumluları terfi ediliyor.
“Türkiye’de yalnızca üç çocuk cezaevi olduğundan, bu çocukların büyük kısmı yetişkin cezaevlerinde tutuluyor.
“Gerek yetişkin gerek çocuk cezaevlerinde çocukların ruhsal ve fiziksel gelişimlerine destek olacak sosyal çalışma uzmanlarının sayısı çok sınırlı.
“Bunun yanında, yargılanan çocukların da yalnızca yarısı çocuk mahkemelerine çıkarıldığından, çocukların önemli bir kısmı yetişkin mahkemelerinde yargılanıyor.
“Dolayısıyla bugün Türkiye’de çocukların, yetişkinler için oluşturulan ceza infaz sisteminde kapatıldığını söylemek mümkün.
“Çocuklar ceza adalet sistemiyle tanışmamalı
Çocukların cezasının cezaevinde değil toplum içerisinde infaz edilmesi gerektiğini ifade eden Eylem Aksoy, tüm bu sorunların esas çözümünün çocukların ceza adalet sistemiyle hiç tanıştırılmaması olduğunu anlattı.
Böylesi bir değişim sağlanana kadar da çocukların cezaevlerindeki haklarının takipçisi olunması gerektiğini vurgulayan Aksoy, uluslararası düzenlemelere referansla, çocukların cezaevlerindeki haklarından ve karşılaştıkları hak ihlallerinden bahsetti.
“Tutuklu ve hükümlü çocuklarla çalışacak sosyal çalışma uzman ve psikolog kadroları yetersiz olduğu gibi, çocuklarla en fazla muhatap olan infaz koruma memurları da yeterli eğitime sahip değil.
“Türkiye’deki tutuklu ve hükümlü çocuklar uluslararası hukuki düzenlemelerin aksine, aileleriyle görüşme hakkı, eğlenme ve eğitim alma hakkı, sağlık hizmetlerine erişim hakkı gibi alanlarda ciddi problemlerle karşılaşıyor ve kısıtlanıyorlar.”
Devlet politika üretmeli
Her yıl adalet sistemiyle tanışan çocuk sayısının yaklaşık 200 bin (2013 için çocuk sanık sayısı 182.308) olduğuna ve bugün cezaevinde bulunan çocuk sayısının 2057 olmasına dikkat çeken Abdullah Karatay, bu arada kalan çocuklar için yaygın koruyucu hizmetler örgütlenmesi gerektiğine, bunun için de yalnızca Adalet Bakanlığı’nın değil, sosyal hizmet alanından sorumlu Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın politikalar geliştirmesi gerektiğini ifade etti.
Sivil toplumun katkısı
Panelin son konuşmacısı olan Uğur Tekin ise Türkiye’deki çocuk adalet sistemini evrensel yaklaşımlarla karşılaştırarak Türkiye’deki sistemin işlemediğini, cezaevlerinin suç ve suçlu ürettiğini dile getirdi.
“Bu işleyişi sona erdirmenin en kesin yolu çocuk cezaevlerinin kapatılması.
“Ancak bu başarılana kadar, sivil toplum örgütlerinin cezaevlerindeki hak ihlallerinin takipçisi olması gerekiyor.”
Tekin mevcut sistemin yerine koyulacak yapının sivil toplumun katılımı ve yapacağı çalışmalarla belirlenmesi gerektiğinin ve dünyadaki farklı örneklerin incelenmesiyle ilerlenebileceğinin de altını çizdi.