Hepimiz çocuklarımız okusun istiyoruz. Ancak onlar için seçtiğimiz kitaplar ne kadar uygun oluyor? Bilinçsiz kitap seçimi çocukların kitap okuma alışkanlığından psikolojik değerlerine kadar pek çok alanı etkiliyor. Seçimi doğru şekilde yapabilmek için nelere dikkat etmeliyiz sizler için araştırdık:
Çocukların ruhsal ihtiyaçları
Gelişim özellikleri
Yaşa göre ilgi duydukları konular
Küçük yaşlarda daha belirgin olan bu ihtiyaçlar sonrasında geri plana atılır ancak tamamen kaybolmazlar. Çocuklara kitap seçerken bu unsurları doyurabilecek konular seçilebilir.
Güven duygusu
Başarma
Bir gruba kabul edilme
Oyun ve değişiklik
Estetik olarak sıralanabilir.
Çocuk öncelikle ailesinde arar. Aile bağlılığı arkadaş bağlılığını doğurur. Aile ilişkilerini başarılı şekilde ele alan kitaplar seçmek önemlidir. (Örn: Küçük Kadınlar)
Aile sevgisi dışında sevme- sevilme ihtiyacı aşkı aramaya yöneltir.
Aşk daha çok iyi ve çalışkan olmanın ödülü gibi sembolleştirilir. Gerçek hayattaki rollere hazırlık niteliğindedir.
Maddi güven ise birincil bakım yapan kişi (anne,baba) ile başlar. Masallardaki zenginlikler bu güveni besler ve bu endişeleri bir süreliğine yok eder.
Güven duygusu bilme ve öğrenme güdüsünü doğurur. Küçük çocukların sürekli soru sormaları bu duygularını besleme isteklerinden kaynaklanır. Çocuklara merak ettikleri konularda bilgi veren kitap tercih edilmesi önemlidir.
Her insan yaptığı işte başarılı olmak ve takdir edilmek ister. Çocuklara ilk anlatılan hikayeler fiziksel başarıları anlatmalıdır. (uçmayı öğrenen kuş vb.)
Yaş büyüdükçe zihinsel başarılara geçilebilir. Kötü alışkanlıklardan kurtulan bir kahraman anlatılabilir.
Zamanla biyografiler bu ihtiyacı doyurabilir.
Güven ihtiyacının bir sonucudur. Aile çocuğun ilk grubudur. Büyüdükçe arkadaşları ikincil grubunu oluşturur.
10-12 yaşlarında ulusçuluk daha sonra insanlık kavramı gelişir.
Küçük yaşlarda arkadaş grubuna dahil olmayı anlatan kitaplar tercih edilmeli. yaş ilerledikçe ise ulusal destanlar, kahramanlık hikayeleri faydalı olur.
'Irk, din, dil ve ulus ayrımı olmadan insanlığın bir bütün olduğunu yansıtan eserler küçük yaşlarda insanlık sevgisinin gelişmesi açısından önemlidir.'
En önemli ihtiyaçlardandır.
Tekerlemeler, neşeli şiirler, peri masalları, macera romanları tercih edilebilir.
Süsleme ihtiyacından doğar, sonrasında sanata yönelebilir.
Bu duygunun geliştirilmesi önemlidir. Başarılı resimleri olan eserler tercih edilmelidir.
Yaşa göre ilgi alanlarını inceleyelim;
Merakını gidermek ve çevresini tanımak için görme, dokunma ve tatma duyularını kullanır. 1. yaşta yürümek 2-3. yaşta konuşmak önemli yer edinir. Kitapla tanışma konuşmadan önce olmalıdır. 18 aylıkken çocuklar kitap sayfası çevirebilirler. Çevresinde bulunan nesneleri kitaptaki resimlerden tanıyabilirler. Bol resim içeren kalın sayfalı kitaplar bu dönemler için uygundur. Dikkat süreleri kısa olduğu için anlatılan hikayenin kısa olması gerekir. Yoksa sıkılırlar. Dilin basit cümlelerin kısa olması gerekir.
Bu yaş grubunda,
Temalar: Sevgi, başarı ve güven ihtiyaçlarını gidermelidir.
Kahramanlar: Yakın çevreden olmalıdır (postacı, bekçi, çöpçü vs.)
Küçük çocuk kendini hikaye ve masal kahramanı ile özdeşleştirir. Kahraman insan, hayvan veya makina olabilir. Büyüdükçe kendisine okunan masal ve hikayeleri oyun şeklinde oynamayı sever.
Bu dönemin en önemli özelliği arkadaşlık duygusunun gelişmesidir. Okula başlamış ve çevresi genişlemiştir. Hayal gücü geniş ve canlıdır (ancak, hayalleri tanıdığı, bildiği şeylere aittir) Basit halk masalları, doğa ile ilgili kitaplar, şahsiyetlendirilmiş makinalara ait hikayeler, başka ırk ve uluslardan çocukları konu alan hikayeler, basit şiirler hoşlarına gider.
Çocuğun sosyal çevresi genişlemiştir. Genellikle kendi cinsinden arkadaşlarla
oynamayı tercih eder.
Çocukların hayal gücünün en geniş olduğu dönemdir.
Bol miktarda masal okurlar. Kız çocuklar peri masallarından, kahramanı kız olan, aşk ve güzellik unsurları taşıyan masallardan hoşlanır (Küçük Prenses)
Erkek çocuklar kahramanı erkek olan, macera unsurları taşıyan masallardan hoşlanır (Denizci Sinbad’ın Maceraları)
Fantezi masallar ve hikayeler bu dönemde çok okunur. Alis Harikalar Diyarında, Peter Pan, Pinokyo, Andersen’in Masalları gibi. Okudukları ve hoşlandıkları kitaplar; realist hikayeler, başka ülkelerin gelenek ve göreneklerini anlatan kitaplar (kızılderililer), makinaların nasıl çalıştığını anlatan kitaplar, fabllar, şiirler,doğayı anlatan kitaplar.
Kız ve erkek çocuklar arasındaki fark belirginleşir. Genellikle erkek çocuklar macera romanlarından, kız çocuklar daha hayalperest ve romantik romanlardan keyif alır. Kavram bilgileri oldukça gelişmiştir. Okudukları ve hoşlandıkları kitaplar; tarihle ilgili eserler, biyografiler, dünyanın başka yerlerinde yaşayan yaşıtlarıyla ilgili hikayeler, realist hayvan hikayeleri, eski uygarlıkları anlatan kitaplar, efsaneler, doğa ve fen kitapları, eğlenceli kitaplar (Tom Sawyer).
Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Örnek alacakları karakterler ararlar.
Biyografiler çok yararlıdır. Mizah yetenekleri çok gelişmiştir. İnce mizahtan, çok anlamlı sözcüklerden hoşlanırlar. Koleksiyon merakı bu yaşlarda ortaya çıkar. Çizgi romanlara bayılırlar.