Şamanizm, bireyin var olduğu dünyadan çıkıp farklı ruh dünyalarına aştığı bir öğretidir. İyileştirme ve değişim gücüne odaklanan içselleştirilmiş bir inançtır. Çok eski çağlardan beri birçok coğrafyada bu öğretiye inanıldığı bilinmekte. Fakat ne kadar eski? Şamanların tarihi Mezolitik Döneme kadar uzanıyor olabilir mi? Gelin bir bakalım. 👇
'Şaman' kelimesi üç katmanlı bir kozmos içinde yaşayan insanlar, hayvanlar ve ruhlar arasında arabuluculuk yapma gücüne sahip bir bireyi tanımlamak için kullanılır. Kökeni Sibirya ve Kuzey Avrasya'nın Evenki halkından gelir. Evenki halkı tarafından şaman kelimesi bazı durumlarda dünyanın herhangi bir yerindeki başka bir uzmanı tanımlamak için de kullanılabileceğinden, dikkatli kullanılması gereken bir terimdir. Bir şaman, iyileştirme, kehanetleri görme, birine zarar verme ve hatta eğlendirme amacıyla ruhlarla iletişim kurabilir. Trans ya da astral seyahat gibi psikolojik dönüşümler yaşayabilir.
İlginçtir ki, şamanlar genellikle cinsiyetsiz olarak tasvir edilirler. Şifa veya kehanet için farklı ruhları yönlendiren bir ajan gibidirler. Bu nedenle tarafsızlardır. Arkeolojik olarak, hayvan başlıkları, fauna kalıntıları ve manevi teçhizat gibi çok çeşitli sıra dışı eşyalara sahip olduklarından hemencecik mezarda yatanın bir şaman olduğunu tanımlamak mümkündür. Boynuz başlıklar gibi kostümler geleneksel olarak şamanların tanımlanmasında önemli bir rol oynar. Bilinen 4 farklı şaman türü vardır. Bunlar 👇
Mezolitik Çağ'da yaşadığı düşünülen ve şamanların ilk örneği olarak kabul edilen Durrenberg'in adı, Almanya'nın Bad Durrenberg bölgesinden geliyor ve yaşadığı dönem MÖ 7000 yıllarına kadar uzanıyor. Bu birey iskelet tanımıyla dişi olarak cinsiyetlendirilmiş. Mezarı ilginç bir şekilde dik bir pozisyonda gömülü bulundu. İskelette bir dizi genetik anormallikler söz konusu. Nöropatolojik koşullar yoluyla alışılmadık davranışlar sergiledikleri düşünülmekte. Bu da onların neden ruh dünyasıyla iletişimde olarak görüldüklerini açıklıyor Bu durum, beyne kan akışını kısıtlayan belirli bir sinirin sıkışması yoluyla halüsinasyonları ve değişmiş bir bilinç durumunu içeriyor.
Şaman hipotezini destekleyen birçok kanıt mevcut. Bunlardan biri de inanılmaz mezar eşyaları. Mezarlar birçok farklı hayvana ait çok çeşitli kalıntıları içeriyor. Şamanların, onları anlamak ve yorumlamak için farklı hayvan özelliklerinin özünde yaşaması gerektiğinden, hayvanlarla iç içe yaşıyorlar. Bu öğretiler şamanik olarak yorumlanıyor. Hayvanlardan edindikleri bilgileri daha sonra toplumu iyileştirmek ve bilgilendirmek için kullanıyorlar. En ünlü hayvan şamanı olan Bad Durrenberg'in mezarı, 1785'teki Evenki şaman imajına uygun inanılmaz bir boynuz başlığıyla gömülü olarak bulundu.
Star Carr, Yorkshire, İngiltere'de bulunan ve MÖ 9000 yıllarına dayanan eşsiz bir site. Bölgede hiçbir insan kalıntısı bulunmamasına rağmen, oyulmuş bir kolye ucu ve ilginç bir şekilde boynuz başlıklarından oluşan bir topluluk da dahil olmak üzere ritüelleştirilmiş arkeolojik kalıntıları ile tanınıyor. Bad Durrenberg bölgesinde olduğu gibi, Star Car'da bulunan başlıklar da Sibirya'daki Evenki halkı tarafından kullanılanlara çok benziyor. Bu başlıkların veya ‘boynuz ön yüzlerinin' çoğunda kafatasındaki parietal kemikten bir kayışla başın üstüne takılmalarına izin verecek delikler mevcut.
Bu bize Star Carr bölgesinin Mezolitik dönemde bölgede yaşayan nüfusu için şamanistik değerlerin ve ritüellerin büyük bir öneme sahip olduğunu göstermekte.
Kızıl geyik avlarken bu başlıkların kılık değiştirme amaçlı olarak şaman olmayan kişilerce de kullanıldığı düşünülüyor. Bununla birlikte, kılık değiştirme yoluyla bu dönüşüm, bir şamanın özüne erişmek için hayvan olmaya çalıştığı şamanik pratiğin tanımlayıcı özelliği. Bu başlığı taktığınız an ruhani dönüşümünüz başlıyor.
Olası bir şaman cenazesinin bir başka örneğine ait kanıtlardan biri de İsrail'deki Hilazon Tachtit kentinde. Tarihinin MÖ 10.000'e kadar uzandığı tahmin ediliyor. Hilazon Tachtit'teki mezar, Bad Dürrenburg'lu birey gibi, onları diğerlerinden öne çıkaracak fiziksel deformiteleri olan biyolojik bir kadına ait. Deforme olmuş pelvislerinde bazı deformasyonlar var. Bu gibi anormallikler, kişinin ilahi güçler ve iyileştirici manevi güçlerle kutsandığı zaman görüldüğüne inanılarak o dönemin halkınca kutlanıyor.
Daha ilginci ise şamanın tam 50 kaplumbağa kabuğu, bir yaban domuzu, bir kartal, bir inek, bir leopar, iki martens ve bir insan ayağının (farklı bir bireyden) seçilmiş kısımları dahil olmak üzere büyük bir toplulukla gömülmüş olması. Bir kez daha, bu büyük hayvan topluluğu, Hilazon Tachtit'e gömülen kişinin bir şaman olduğunu gösteriyor gibi görünüyor. Etnografik çalışmalar, şamanlar için çeşitli hayvanların trans ve ritüel uygulama yoluyla yararlanılabilecek farklı özelliklere ve kişiliklere sahip olduğunu göstermekte.
Rusya'daki Oleneostrovskii Mogilnik veya Oleni Ostrov olarak geçen bölgede bulunan kalıntıların tarihinin MÖ 7000 civarında olduğu düşünülmekte. Kalıntılar Onega Gölü'nde bulunan bir adada yer alıyor. O dönemde ölenleri bu bölgeye getirmek için büyük çaba sarf ediyorlardı. Bu site aynı zamanda içinde yatanların şaman olduğu düşünülen mezarlara da sahip. Mezarlıktaki mezarlar, diğerler insanlardan uzakta gömülen iki biyolojik erkek, bir biyolojik kadın ve bir çocuktan oluşan dört birey dışında, form olarak oldukça tutarlı. Bu kişiler, sözde ‘şaft’ mezarlara yatay olarak değil, dikey olarak oturma pozisyonuna gömülmüş. Diğer mezarların tümü doğuya dönük olsa da onlar batıya doğru gömülü olarak bulunmuş.
Mezar eşyalarında bulunan hayvan kafaları günümüzde hala şamanik kostümlerinin bir parçası olarak giyen modern Sibirya şamanlarına dayanmakta.
Mezar eşyalarının içinde kunduz kafası bulunması da henüz sırrı çözülemeyen bir detay. Bununla birlikte, iki biyolojik erkek şamanın tipik olarak ‘dişi’ nesneleri kullandığı bulundu. Olağan cinsiyet normlarının bu şekilde yıkıldığını öne sürebiliriz gibi görünüyor.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?