Çim biçilirken etrafa yayılan o yeşil, taze koku çoğumuza huzur verir. Çocukluğumuzun bahçelerini, yaz akşamlarını anımsatır. Ama aslında bu koku çimlerin mutlu olduğundan değil, hasar aldığından kaynaklanır. Bitki, yaralandığında kimyasal tepkiler verir. İşte burnumuza gelen o koku, bu kimyasalların ta kendisidir. Gelin iyice irdeleyelim!
Çimler Biçilince Neden Mis Gibi Güzel Kokar?
1
Çimler biçildiğinde havaya tam olarak ne salınıyor?
Taze biçilen çimlerin yaydığı o karakteristik koku, “green leaf volatiles” (GLV) adı verilen kimyasal bileşiklerden oluşur. Bu moleküller bitkiler zarar gördüğünde, yani örneğin bir böcek tarafından yenildiğinde veya mekanik olarak kesildiğinde havaya salınır. İçinde metanol, etanol, asetaldehit gibi uçucu karbon bileşenleri barındıran GLV’ler, burnumuza ulaşacak kadar küçük ve hareketlidir.
Hatta bazı türleri yaklaşık 1,6 km öteden bile algılanabilir. Çimenler bu kimyasalları, yaralı bölgelere yeni hücrelerin gönderilmesini sağlamak ya da mantar ve bakterilere karşı savunma oluşturmak için üretir.
GLV’ler yalnızca rastgele yayılan kokular değil, bitkilerin çevresine verdiği mesaj gibi.
Aynı türdeki diğer bitkiler bu sinyali algılayabilir ve “tehlike var” diyerek kaynaklarını köklere yönlendirerek savunmaya geçebilir. Bu refleks, bitkinin çiçekleri zarar görmeden önce enerjisini daha güvenli alanlara taşımasını sağlar.
Hatta araştırmalar, çimin bir ucuna biçilmeye başlandığında diğer tarafının saniyeler içinde bu kimyasalları algılayıp hazırlık yaptığını ortaya koymuştur. Yani biçtiğiniz çim, neredeyse sizi koklayarak geldiğinizi anlayabiliyor!
Peki biz bu kokuyu neden seviyoruz?
İnsanlar çimleri yemese de bu kimyasallar aslında tanıdık geliyor çünkü sebzeler, meyveler ve hatta olgunlaşan bazı meyveler de benzer bileşikler salgılar. Evrimsel olarak bu kokular, bizim için “tazelik” veya “yenilebilirlik” sinyali taşıyor. Taze çimen kokusu bize bu nedenle doğal olarak hoş ve güvenli geliyor.
Üstelik çocukluk anılarımızda bahçeler, yaz tatilleri ve açık hava oyunları bu kokuya eşlik etmişse, beynimiz bu aromayı doğrudan mutlulukla bağdaştırıyor olabilir. Bu yüzden çim kokusu birçok insan için sadece ferah gelmiyor, pek çoğumuza nostaljiyi de anımsatıyor.
İlginizi çekebilir:
Solak İnsanlar Gerçekten Daha mı Zeki Oluyor?
Bazı İnsanların Kulaklarının Üzerinde Neden Delik Var?
Damacanalar Neden 20 Değil de 19 Litre Olarak Satılır?
Benim midemi bulandırıyor nedense o koku