Ömer Hayyam, 1048-1131 yılları arasında yaşamış ünlü şair ve yazardır. Hayyam sadece edebi eserleriyle değil aynı zamanda matematik, felsefe ve astronomi alanındaki çalışmalarıyla da tanınmıştır. Ömer Hayyam'ın eserlerindeki sözler günümüzde hala popülerliğini korumaktadır. Özellikle 'Celladına aşık olmuşsa bir millet...' sözleriyle başlayan şiiri hakkında yapılan araştırmalar hız kazanmıştır.
Hayyam, İran'ın Nişabur kentinde dünyaya gelmiştir. 1048-1131 yılları arasında, Selçuklu Devleti zamanında yaşamıştır. Ömer Hayyam'ın çalışmaları bugün dünyada çok ses getiren çalışmalar arasında yer alır.
Ömer Hayyam, dönemin hükümdarlarından özellikle de Selçuklu Sultanı Melikşah ve Karahanlı Şemsülmülk’ten yakınlık görmüştür. Kendisinin çalışmalarına büyük önem verilmiş, hükümdarlar tarafından desteklenmiştir. Hayyam'ın çalışmalarını yürüttüğü alanlardaki eserleri gerek kendi yaşadığı dönemde gerek sonraki dönemlerde bilgi kaynağı olarak kullanılmıştır.
Hayyam, döneminin en çok eser üreten isimleri arasındadır. Dilden dile dolaşan rubailerinin sayısının 200'ü geçtiği düşünülmektedir.
Rubailerin yanısıra matematik, felsefe, fizik, aritmetik, geometri ve tarihe dair birçok eser üretmiştir.
Celladına aşık olmuşsa bir millet
İster ezan, ister çan dinlet
İtiraz etmiyorsa sürü gibi illet
Müstehaktır ona her türlü zillet.
Dünya üç beş bilgisizin elinde
Sanırlar ki tüm ilim kendilerinde
Üzülme, eşeği eşek beğenir
Bir hayır var sana bana kötü demelerinde.
Felek ne cömerttir aşağılık insanlara
Han, hamam, dolap, değirmen hep onlara
Kendini satmayan adama ekmek yok
Sen gel de yuh çekme böylesi dünyaya.
Her gün biri çıkar, başlar ben, ben demeye
Altınlarıyla gümüşleriyle övünmeye
Tam işleri dilediği düzene sokar
Ecel çıkıverir pusudan: Benim, ben diye.
Adam biliyormuş.
Işıklar içinde uyu Ömer Hayyam.
Bu şiir, Yusuf Şahin Ceritli adlı Mısır'lı bir şair ve yönetmene aittir. İnternette araştırıp, düzeltin. "Azrailine aşık olmuşsa bir millet, İster ezan dinlet, ister çan dinlet İtiraz etmiyorsa sürü gibi illet Müstahaktır ona her türlü zillet!" Uzunca bir şiirdeki dörtlüktür. Ne yazık ki yıllardır hepimiz, Hayyam, Mevlana vb kişilerin şiirleri konusunda yanıltıcı paylaşımlarla karşılaşıyoruz. İyi çalışmalar...