Yaratıcılık, çocukların sahip olması gereken önemli 21. yüzyıl becerilerinden biridir.
Yaratıcılık, çocukların sahip olması gereken önemli 21. yüzyıl becerilerinden biridir.
Çocukların oynadıkları oyunlarda, sordukları sorularda, kendilerine sorulan sorulara verdikleri cevaplarda yaratıcılık örneklerine rastlayabiliriz. Bir gün 1. sınıf öğrencilerimi etrafıma topladım. Onlara kuşlarla ilgili resimli bir çocuk kitabı okuyacaktım. Kitaba hazırlık için çocuklara havada uçan şeylere örnek vermelerini istedim. Onlardan “kuş” cevabını alıp keyifli keyifli kitabı okurum diyordum. Çocukların cevapları bende derin bir etki bıraktı. Çünkü hiçbiri “kuş” demedi. Verdikleri cevaplar; uçurtma, taş ve yaprak. Açıklamaları da “Uçurtma havada uçuyor öğretmenim, ben taşı atınca havada uçarak gidiyor öğretmenim, yaprak ağaçtan düşünce rüzgârla beraber uçuyor öğretmenim…” Hâl böyle olunca çocuklarda yaratıcılığı geliştirmeyi konuşmadan önce çocukların bizden çok daha yaratıcı olduğunu kabul etmemiz ve bu beceriyi köreltmememiz gerektiğini fark etmemiz gerekiyor.
Test sonucunda “Yaratıcılık doğuştan mı gelir?” sorusunu cevaplamak için bu test yaşları 4-5 arasında olan 1600 çocuğa uygulanıyor. Sonuçlar ise çok şaşırtıcı. Çocukların yüzde 98’i “dahi” derecesinde yaratıcı çıkıyor. Aynı çocuklara 5 yıl sonra tekrar test yapılıyor. 9-10 yaşında olan bu çocukların sadece yüzde 30’u “dahi” derecesinde yaratıcı çıkıyor. 15 yaşına geldiklerinde ise oran yüzde 12’ye kadar düşüyor. Bu arada sizce ne oluyor? Evet, çocuk okula başlıyor…
-Çocukların hayal gücünü sınırlamayın, meraklarına ortak olun.
İngiltere’de yapılan bir araştırma çocukların günde ortalama 300 soru sorduğunu gösteriyor. Yetişkinler olarak birisine herhangi bir soru sorduğumuzu düşünelim. Karşımızdaki kişi bize tatmin eden bir cevap vermezse ya da bizi geçiştirirse o kişiye soru sormaya daha ne kadar devam edebiliriz ki?
Çocukların hayal güçlerini ve meraklarını desteklemek için sordukları sorulara bıkmadan usanmadan cevap vermeliyiz. Dersleri, kazanımları çocukların meraklarına göre şekillendirebilmeliyiz. Her şeyi olduğu gibi cevaplamamız da gerekmez. Çocukları daha fazla meraka ve düşünmeye sevk etmek için bazı soruları onlara geri yansıtabiliriz. Mesela “Neden gemiler denizde batmaz?” sorusuna “Sence neden batmaz?” diyerek ona geri yansıtabilir ve düşünmesine fırsat yaratabiliriz. Gemilerle ilgili farklı bilgiler için de araştırmaya sevk edebilir böylece süreci ilerletebiliriz.
Sanatsal çalışmalar çocukların yaratıcılığını geliştirmek için önemli faaliyetlerdir. Sanat etkinlikleri yapan çocuklar çeşitli materyallerle yeni ürünler ortaya koyabilir. Bu noktada doğal materyaller (toprak, çamur, taş, yaprak, dal parçaları, kozalak) çok güçlü araçlardır. Aynı zamanda bu etkinlikler çocukların yapmaktan keyif duydukları çalışmalardır. Örneğin çocuklarla bahçeye ya da parka çıkıp topladığınız bu materyallerle etkinlikler yapabilir, hayal gücünün ve yaratıcılığın sınırlarını zorlayabilirsiniz.
- Farklı etkinlikler, zengin öğrenme alanları sunun.
Çocuğun farklı etkinlikler uygulayıp ve zengin öğrenme alanlarına girmesi bakış açısını geliştirecektir. Ayrıca farklı problemlerle karşılaşmasını sağlayacak, çözüm yolları aramasının önünü açıp yaratıcılığını destekleyecektir. Etkinlik olarak SCAMPER, yaratıcı yazma, yaratıcı drama, hikâye küpleri, Lego, tangram, bloklar, oyun hamuru gibi uygulama ve materyaller kullanılabilir.
Son yıllarda çocukların her anını aktivitelerle doldurmak gerektiği gibi yanlış bir algı gelişti. Her an çocuklara etkinlik yaptıranlar iyi ebeveyn, yaptırmayanlar kötü ebeveyn algısı doğru değil. Orta yolu bulmak çok kıymetli.
Çocuklara hiçbir şey yapmak zorunda olmadıkları serbest zamanlar vermek ve hatta canlarının sıkılmasına izin vermek onları düşünmeye, merak etmeye, girişim yapmaya sevk edecektir. Bu girişimler de yaratıcılığı destekleyecektir.
- Yaratıcılıkta olmazsa olmazlar:
-Problem çözmeye ve risk almasına teşvik edin.
-Özgürlük tanıyın, baskı kurmayın.
-Niceliğe değil niteliğe odaklanın.
-Farklılıklara izin verin.
Şunu unutmayalım ki yaratıcılık becerisi gelişmiş çocuklar her ortamda kendini gösterir, özgün fikirleriyle ön plana çıkar, öz güveni gelişir, esnek düşünebilir ve geniş hayal gücüne sahip olur. Kim böyle bir çocuğu ya da öğrencisi olsun istemez ki?