Geçtiğimiz günlerde Covid-19 aşılarıyla ilgili 'Bağışıklık sistemini çökertti' diyen Prof. Dr. Canan Karatay'a, gazeteci Fatih Altaylı'nın ardından bu kez virolog Semih Tareen'den tepki geldi. Tareen, koronavirüs aşılarına dair yanlış bilinen tüm bilgileri teker teker paylaştı... 👇
Kaynak: Twitter / Semih Tareen
Kendisinin paylaşımını aşağıda aktaracağız, Twitter hesabına ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
👉Aşı yan etkilerini anlamak için önce bağışıklık sistemini anlamak gerek. Covid aşıları ve tüm virüs aşıları virüsün belli proteinlerine karşı bağışıklık sistemini tetikler.
👉Bağışıklık sistemi milyonlarca senelik evrim sonucu oluşmuş ve buna rağmen kusursuz olmayan bir sistemdir. Neden kusursuz değil? Çünkü tamamen dengede olması lazım ve bu denge kimsede mükemmel değil.
👉Bu dengenin bozulmaması için pek çok alt sistem evrimleşmiş, mesela gelişim sırasında Timus isimli organızımıda T hücrelerimizin repertuarı gelişir. Kendi vücudumuzu tanıyıp saldırabilecek T hücrelerinin çoğu yok edilir, geriye kalan T hücreleri ise bizi hayatta karşılayacağımız bazı bulaşıcı hastalıklara karşı hazır ordu gibi beklerler.
👉Hayatımız boyunca da T hücrelerimiz dahil bir sürü özelleşmiş bağışıklık hücresi karşılaştığı virüslere ve patojenlere karşı etki ve bağışıklık geliştirir.
👉Bunun en güzel örneğini Streptococcus pyogenes bakteri enfeksiyonu sonucu görebiliyoruz. Bu enfeksiyon sonucu oluşan bağışıklığımız maalesef ender durumlarda kalbimize veya böbreklerimize saldırıp 'aküt ateşli romatizma'ya sebep olabilir ve ömür boyu kalp hastalığına sebep olabilir. Bu yüzden boğaz ağrısı durumunda doğru teşhis yapılması ve Strep varsa antibiyotik tedavi hemen önemlidir.
👉Benzer durumu Covid19'da da görüyoruz. Ciddi Covid vakalarında gördüğümüz akciğer hasarı ve ölümlerinin sebebi aslında virüs değil, aşı değil. Sebep bağışıklık sistemimizin Covid enfeksiyonuna karşı harekete geçmesi sonucu oluşturduğu akciğer hasarı. Sistemimizin uyarılması sonucu oluşan bağışıklık molekülleri (bunlara sitokin diyoruz ve bu duruma sitokin fırtınası diyoruz).
Covid19'a sebep olan SARS-Cov-2 dahil pek çok virüs myokardite sebep olabiliyor. Myokardite sebep olabilen virüsler: Grip virüsü, Hepatit C virüsü, HIV, Adenovirüs, ve benzerleri. Burada myokardit sebebi yine virüsün kendisi değil. Bu virüsler kalbi enfekte etmiyor. Ama viral enfeksiyon sonucu oluşan bağışıklığımız malesef kalbimize de zarar verebiliyor. Bu bağışıklık sistemimizin mükemmel olmamasına en güzel örneklerden biri. Hatırlayalım: Evrim mükemmel değil, evrim sadece yeterli bir şekilde avantaj sağlayan özellikleri seçiyor.
Bu virüsler ve myokardit bağlantısı için bilimsel kaynak burada.
👉Bağışıklık sistemimiz mükemmel olmadığı için tahmin edeceğiniz gibi bazı aşılar işe yaramıyor ve onaylanmıyor. Pek çok virüsün hala aşısı yok mesela. Bunun sebeplerini önceden yazdım.
👉Bazı aşılar ise işe yarasa da ve oluşturduğu bağışıklık etkili olsa da o bağışıklığın vücudumuzda tetikleyebildiği yan etkilerden dolayı kabul edilemiyor ve onaylanmıyor. Virüse karşı etkili olduğu halde bu sebepten onaylanmaya pek çok aşı var. Örnekler RSV aşısı, Zika virüs aşısı, Dengue virüs aşısı. Bunlar hakkında da yazdım.
👉Bunu bir fayda/risk oranı gibi düşünebilirsiniz. Pandemi boyutunda bir salgın olduğu zaman halk sağlığı seviyesinde etkili olan bir aşı ve risk profili kabul edilebilecek bir aşı elimizdeki en iyi kozdur. Çünkü toplumsal seviyede o virüse karşı toplumsal bağışıklığı en az zararlı şekilde ne kadar çabuk oluşturabilirsek hepimiz için daha iyi.
👉İki seçenek de ideal değil. Çünkü pandemi zaten ideal değil. Pandemiden dolayı dolup taşan hastaneler, ve bu yüzden çöken sağlık sistemi, Covid'den ölmese de ikincil bir pnömoniden ölenler, ölmeseler de Covid sonrası Long Covid denen uzun Covid semptomlarından dolayı hayatları kararanlar.
👉Bunların hepsi neden oldu? En başta anlattığım gibi, çünkü bağışıklık sistemimiz mükemmel değil. Yarasalarda mesela tam tersi: Yarasalar Covid'e sebep olan koronavirüsleri hastalanmadan barındırabiliyorlar. Bunun sebebi ise onların bağışıklık sistemi bizden biraz farklı evrimleşmiş. Önceden bahsettiğim sitokin fırtınası bizde daha ciddi onlarda ise daha az sorunlara sebep oluyor.
Bu konuda bir bilimsel kaynak için buyurun.
👉Tekrar aşılara gelelim: Covid aşıları mesela BioNTech mRNA aşısı bağışıklığımızı virüsün dışındaki Spike proteinine karşı tetikliyor. Bu tetikleme sonucunda vücudumuzda hem hücresel bağışıklık oluşuyor (T hücreleri gibi) hem de antikorlar oluşuyor.
👉Covid aşılarının etkin olduğu ve ne tür bağışıklığı oluşturduğu hakkında defalarca yazdım ve kaynak paylaştım. Onlardan bir tanesi burada.
👉Bu yan etkilerin sebepleri çok yönlü olabilir. Bağışıklığımızın mükemmel olmaması sonucu oluşan bağışıklık bu sefer vücudumuzun başka bir yerine hasar verebilir. Veya aşının içindeki herhangi bir maddeye karşı alerjimiz olabilir ve bu alerjiye karşı hafif veya ciddi semptomlar yaşayabiliriz. Bunları şimdi açalım:
👉Arı sokması sonucu oluşan alerjiyi veya fıstık alerjisi gibi alerjileri duymuşsunuzdur. Bazı insanlarda hafif ama bazı insanlarda hayati tehlike oluşturabilirler. Bu insanlar yanlarında epinefrin iğnesi taşımak zorundalar ve hayati bir tehlike sonucu bu iğne sayesinde hayatları kurtulur. Bu örnekte de o alerjen madde sonucunda (arının zehirindeki protein veya fıstıktaki küfün aflatoksini) ani bir bağışıklık harlaması olur ve bu anafilaktik şok sonucunda müdahale edilmezse ölüm bile olabilir.
Bunun hakkında kaynağa buradan ulaşabilirsiniz.
Bu olasılık çok düşük olsa da yine de bu aşıları olduğumuz zaman 15-30 dakika beklettiler bizi. Neden? Olur da alerjik bir reaksiyon gösterirsek hemen müdahale etsinler diye. Milyonda 11.1 gibi bir olasılıkla tahmin edeceğiniz gibi bu çok nadir görülen bir durum. Aşı etkili olduğu için ve biz bir pandemi içinde olduğumuz için anafilaktik şok açısından bu aşının faydası riskinden çok daha fazla. Bu yüzden tedbirler ile bu risk kabul edilir.
Covid aşısı ile olan anafilaktik şok olasılığı için kaynak burada.
Bunun hakkında da defalarca yazdık. Yukarıda bahsettiğim gibi viral enfeksiyonlar sonucunda oluşan bağışıklığımız mükemmel olmadığı için başka organlara saldırabilir. Bunun sonucu oluşan enflamasyon yani iltahap eğer kalpte ise buna myokardit denir. Aşı olan deredeyse bir milyon kişide yapılan takipler sonucunda BioNTech aşısı sonucunda ender de olsa myokardit olabileceğini gördük ve bunun hakkında yazdım. Bu olasılık bu çalışmada milyonda 10 ila 50 olarak gözüktü. Bu myokardit vakalarının hemen hepsi kendi kendine geçiyor. Önemli olan, asıl myokarditin Covid19 sonucunda olduğunu hatırlamak ve bu bir milyon kişilik çalışmada Covid sonucu myokardit riskini aşı düşürüyor. Covid sonucu myokardit riski milyonda 110. Yani aşı myokardit riskini 2 ila 10 kat azaltıyor. Fayda/risk oranına göre bu aşının dolayısıyla faydası Covid'in yarattığı riskin önünde kalıyor. Bu verileri paylaşan kaynak.
👉Bu arada hatırlatalım, myokardit sadece BioNTech aşısıyla olabilecek ender bir durum değil. Grip aşısıyla bile nadir olsa da görülebilir. (Kaynak) Sebep? Dediğim gibi bağışıklığımız mükemmel değil. Pek çok viral enfeksiyon sonucu harlayan bağışıklığımız organlara saldırabilir. Aşılar bu riski azaltır. Nadir olsa da bazı aşılar bu riske sebep olabilir.
👉Önce hatırlatalım: Myokardit ile kalp krizi aynı şey değil. Myokardit yukarıda bahsettiğim gibi bağışıklığımızın harlaması sonucu kalpte yarattığı enflamasyon. Kalp krizi ise damar tıkanması sonucu kalp kasının beslenememesi ve bunun sonucunda oluşan iskemi, fibroz vb.
👉Covid enfeksiyonu sonucu kalp krizinin olduğunu biliyoruz ve bu defalarca yayınlandı biz de defalarca yazdık. Hatta sadece kalp krizi değil, Covid sonucunda perikardit, myokardit, anjina, damar trombozu, bunların hepsi olabiliyor.
👉Pek çok bilimsel yayın defalarca Covid'in kalp krizlerine sebep olduğunu ve defalarca aşının bu riski azalttığını gösteriyor. Biz de defalarca burada bunu yazdık.
👉Bu kaynakta neredeyse toplam 2 milyon kişide Covid sonucu aşısızlarda oluşan kalp krizi ile aşılılardaki kalp krizi karşılaştırıldı. Covid aşısı kalp krizi riskini yaş grubuna göre 6 ila 70 kat azaltıyor.
👉Başka örnek bir kaynakta yine Covid aşısı kalp krizi riskini azaltıyor.
👉Başka bir örnek kaynakta da 'mRNA aşısı ile kalp krizi arasında bir bağlantı yoktur' deniyor.
Burada toplam 3 milyon kişilik çalışmada Covid mRNA aşısı Covid sonucu oluşan pıhtı riskini 32 kat azaltıyor.
👉Ha, kafaları karıştırmayalım, Astrazeneca Oxford aşısı ve JJ Covid aşısı Adenoviral vektör olduğu için o aşı ile bir pıhtı bağlantısı biliniyor ve yayınlandı. Ama bu aşı Türkiye'de yok o yüzden endişe etmeniz gereken bir durum değil. Bu yüzden de durduk yerde kan sulandırıcı almayın çünkü gereksiz yere iç kanama riskinizi arttırabilirsiniz.
JJ Adenoviral vektör Covid aşısı ile tromboz riski milyonda 2.2 ila 5.8 (erkek ila kadın).
👉Bunun dışında arkadaşlar, mRNA aşıları ile pek çok diğer aşıda görülen standart yan etkiler olabilir. Bunlar yine bağışıklık sisteminizin tetiklenmesi yüzünden olur. Örnek: ateş, kırıklık, halsizlik, lenf bezi şişmesi, kas ağrısı, bunların hepsi bağışıklık sisteminizin çalıştığını gösterir. Bunlar normal. (Kaynak)
Aynı ağzımızda çıkan uçuk gibi, ki o da bir çeşit Herpes virüsüdür, vücudumuzda yaşayan suçiçeği virüsü de zaman zaman reaktive olabilir ve buna Zona diyoruz. Reaktivasyonu azaltmak için hatta Zona aşısı bile var.
👉Dolayısıyla, uçuk nasıl stres, ateş, hastalık sonucunda çıkıyorsa zona da belli uyarılar sonucunda çıkabilir. Bu uyarı yine bağışıklık sistemimizle alakalı, dolayısıyla bazı aşılar sonucunda vücudumuzdaki suçiçeği virüsü uyanabilir ve zona görülebilir.
Bu gerçek, grip aşılarında da ender olsa da görülür ve bu yüzden ender de olsa Covid aşısında da görülür. Zona virüsü zaten sizin içinizde var ve aşı sonucu bağışıklığınızın tetiklenmesi ile uyanabilir. Bu normaldir ve virüslerle iç içe yaşamanın gerçeğidir. Kaynak
👉Aşı karşıtlarına bir lafım yok. Onlar bilim karşıtı zaman kaybı. Ama haber yazan arkadaşlara sesleniyorum. Sizler lütfen alttaki örnekteki gibi tıklama ve reyting arttırmak için bilim dışı sansasyonel seslere yer vermeyin. Halkın doğru bilgiye ihtiyacı olduğu bir dönemde gereksiz paniğe sebep olmayın, saygımızı yitirmeyin.
Eğer buraya kadar okuduysanız hepinize teşekkürler. Umarım faydalı olmuştur.'
Paylaştığı değerli bilgiler için Semih Tareen'e tekrar teşekkür ediyoruz.
yaa bi siktirin yaa biontech olurken okuyup imzaladığınız kağıdı ne çabuk unuttunuz uzun vadede belirtileri bilinmemektedir sorumluluk bizde değildir vs vs ben onu okuyupda nasıl oldum hala aklım almıyor tamamen mahalle baskısı toplum baskısıyla oldum
Üç aşı iki de covid geçirdim. Hiç ama hiç iyi hissetmiyorum kendimi. Enerjim yok, kalp için doktora bile gittim, ağrı, sızı, çarpıntı var. Aşı mı virüs mü bilmiyorum ama bizi gerçekten olumsuz etkiledi
Laboratuvar ortamında hazırlayın viral enfeksiyonları salın sonra salgın hastalık geliyor geldi haydi bunun içinde şu aşıyı olun kalp hastası diyabet kanser vakaları oldukça arttı çıkmış bakan parçasının teki bende oluyorum sizde olun diyor oysa ki koluna su enjekte ediyorlar Çernobil faciası geldi aklıma çayda bir şey yok için der gibi