Türkiye ile ABD ilişkilerinde son yılların en tartışmalı konularından biri CAATSA yaptırımları oldu. ABD Kongresi tarafından kabul edilen bu yasa, özellikle Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alımı sonrasında Türkiye’ye uygulanmaya başladı.
Peki CAATSA yaptırımları nedir, hangi maddeleri kapsıyor, halen yürürlükte olan yaptırımlar neler ve Türkiye’ye yönelik yaptırımlar kaldırılacak mı?
CAATSA, 'Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act' ifadesinin kısaltmasıdır ve Türkçe’ye 'ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası' olarak çevrilmektedir.
2 Ağustos 2017’de ABD Kongresi’nde kabul edilen yasa, özellikle Rusya, İran ve Kuzey Kore gibi ülkelere karşı yaptırım mekanizması sunarken, bu ülkelerle önemli ticari işlem yapan üçüncü ülkeleri de hedef alabilmektedir.
CAATSA kapsamında toplam 12 farklı yaptırım seçeneği bulunuyor. Bunlar şunlardır:
Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi
Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi
ABD mali kuruluşlarından kredi sağlanmaması
Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi
Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan işlem yapma izni verilmemesi
Yaptırım kapsamındaki kişi ve kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması
Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması
Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme veya kredi transferlerinin engellenmesi
Yaptırım kapsamındaki kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması
ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye veya borç alışverişi yapmasının yasaklanması
Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD’ye giriş yasağı getirilmesi
Aynı işlevi üstlenen üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması
ABD, Türkiye’nin Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve bazı üst düzey yöneticilerini yaptırım listesine aldı. Halen yürürlükte olan başlıca yaptırımlar şöyle:
SSB’ye ABD’den ihracat lisansı verilmesinin yasaklanması.
ABD finans kuruluşlarının SSB’ye 12 ayda 10 milyon dolardan fazla kredi sağlamasının engellenmesi.
SSB’nin uluslararası finans kuruluşlarından kredi almasına ABD’nin karşı çıkması.
ABD İhracat-İthalat Bankası yardımlarının yasaklanması.
SSB Başkanı ve diğer üst düzey isimlere vize kısıtlamaları ve mal varlığı blokajı uygulanması.
Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın alması, CAATSA yaptırımlarının devreye sokulmasına neden oldu. Donald Trump döneminde yaptırımlar ertelenmiş olsa da Joe Biden yönetimi sürecinde CAATSA uygulamaları başlatıldı.
Bu yaptırımlar, yasadaki 231’inci maddeye yani Rus savunma sanayiiyle 'önemli ticari işlem' yapılması gerekçesine dayandırıldı.
CAATSA yaptırımları, Türkiye-ABD ilişkilerinde halen kritik bir başlık olarak masada duruyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD yönetimi arasındaki temaslarda bu konunun sık sık gündeme geldiği biliniyor.
Resmi olarak kaldırıldığına dair bir karar henüz açıklanmasa da ABD Başkanı Donald Trump yaptırımların kaldırılabileceğini açıkladı.
Sonuna politika eklenen her alanda dibi görmek kolay kolay başarılabilcek bir şey değil. Yaparsa AKP yapar.