Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçe dengesini açıkladı. Merkez Yönetim bütçesi açık verdi. Uzmanlar ise analizlerinde bir bölüme özellikle takıldı!
Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçe dengesini açıkladı. Merkez Yönetim bütçesi açık verdi. Uzmanlar ise analizlerinde bir bölüme özellikle takıldı!
Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada şöyle denildi:
'2022 yılı Mart ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 224,9 milyar TL, bütçe gelirleri 156 milyar TL ve bütçe açığı 69 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 198 milyar TL ve faiz dışı açık ise 42 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Merkezi yönetim bütçesi 2021 yılı Mart ayında 23 milyar 764 milyon TL fazla vermiş iken 2022 yılı Mart ayında 68 milyar 972 milyon TL açık vermiştir.
Merkezi yönetim bütçe giderleri Mart ayı itibarıyla 224 milyar 939 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamaları 26 milyar 938 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 198 milyar 1 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 1 trilyon 750 milyar 957 milyon TL ödenekten Mart ayında 224 milyar 939 milyon TL gider gerçekleştirilmiştir. Geçen yılın aynı ayında ise 111 milyar 164 milyon TL harcama yapılmıştır.
Mart ayı bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 102,3 oranında artmıştır. Giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 8,3 iken 2022 yılında yüzde 12,8 olmuştur. Faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 104,3 oranında artarak 198 milyar 1 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 8,3 iken 2022 yılında yüzde 13,1 olmuştur.
Vergi gelirleri 127 milyar 410 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 23 milyar 967 milyon TL olmuştur.
2021 yılı Mart ayında bütçe gelirleri 134 milyar 927 milyon TL iken 2022 yılının aynı ayında yüzde 15,6 oranında artarak 155 milyar 967 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin Mart ayı gerçekleşme oranı 2021 yılında yüzde 12,3 iken 2022 yılında yüzde 10,6 olmuştur.
2022 yılı Mart ayı vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 64,5 oranında artarak 127 milyar 410 milyon TL olmuştur. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 8,4 iken 2022 yılında yüzde 10,1 olmuştur.'
Karşımıza bir muhasebe mucizesi çıkıyor. Devletin borç stoku özel şirket veya bankalardan farklı bir şekilde muhasebeleşiyor. Devletin ilk borçlandığı tutar borç stokuna ekleniyor; faizleri ise ödendiği zaman faiz gideri olarak yazılıyor. Dolayısıyla borcun ödenmemiş faizi borç stokunu yükseltmiyor. Bu muhasebe tekniği kuponlu tahviller ve döviz cinsi borçlanmada önemli bir sorun yaratmıyor. Döviz veya dövize endeksli tahvillerde dövizin fiyatı arttıkça alınan ilk borç miktarına etki ettiği için borç stoku otomatik artıyor. Kuponlu tahvillerde ise genelde 3 veya 6 aylık sıklıklarla faiz ödendiği için borç stokundaki tutar ile gerçek borç arasında önemli bir fark oluşmuyor.
Ancak enflasyona endeksli tahvillerde ödenecek enflasyon farkının hepsi, tahvilin vadede ödenecek anapara tutarına ilave ediliyor. Böylece aslında borç stoku artmadan ileride ödenecek faiz yükü kartopu gibi birikiyor...
İşte bu faiz geliri, enflasyona endeksli tahvillerin “yeniden” ihracından elde ediliyor. Hazine, bırakın sorumlu bir şekilde gelecek nesillere sahip çıkmayı, 2019’dan bu yana yukarıda açıkladığım muhasebe mucizesinden bir “cinlik” yaparak kısa vadeli olarak faydalanmayı tercih ediyor.
Hazine borç stokunda ihraç fiyatı olan 100 TL’den takip edilen enflasyona endeksli tahvili, belli bir süre sonra aynı vade ve kuponla yeniden ihraç ediyor. Örneğin ihraçtan 1 yıl sonra enflasyonla şişerek piyasa fiyatı 160 TL’ye gelmiş tahvili bankalara 160 TL’den satıyor. Hazine bu satışı yaptığı anda borç stokuna 100 TL ilave ederken, 60 TL de “faiz geliri” elde ediyor. Tabii ki vade geldiğinde hem bugün gelir olarak yazdığı 60 TL’yi hem de vadeye kadar bunun üstüne birikecek enflasyon farkını ödeyecek.
Böylece Hazine borçlanırken bugün yüklü faiz geliri yazıyor, ancak gelecek nesillere acısı sonradan çıkacak yüklü faiz giderlerini de miras bırakıyor.
Kısa vadede rahatlama yaratıp uzun vadede felakete yol açan finansal mühendislik uygulamalarının bir örneğini enflasyona endeksli tahvil ihraçlarında da görüyoruz.
Milletin bütçesinde açık artıyor, hükümetin keyfi yerinde. Kıçında yaprakla gezen afrika kabileleri bizden daha rahat amk