Çevrenizde gördüğünüz nesnelerde suratlar, gökyüzüne baktığınızda bulutlarda şekiller mi görüyorsunuz? Gelin, sizinle biraz konuşalım.
Çevrenizde gördüğünüz nesnelerde suratlar, gökyüzüne baktığınızda bulutlarda şekiller mi görüyorsunuz? Gelin, sizinle biraz konuşalım.
Rastlantı olması kontrolümüzü azalttığı için mi yoksa anlamamızı zorlaştırdığı için mi bunu yaparız bilinmez ama birbiriyle bağlantısı olmayan olaylar arasındaki bağlantıyı kurmak için o kadar ısrar ederiz ki bir noktada mantığa kısa devre yaptırırız.
Çünkü bazı olaylar arasında gerçekten de bir bağlantı yoktur.
Yani bu konuyu başkalarının üzerine yıkarak bir yere varma imkanımız yok. İnsan olmamızın ardında, evrimsel gelişimimizin köklerinde bu eğilimin olduğunu söylesek bile abartmış sayılmayız.
Nasıl mı? Okuma ve yazmadan faydalanmayan atalarımız için hayat bağlantılar kurmaktan ibaretti.Sosyal beceriler yahut duygusal beceriler güçsüz olduğu için görsel beceriden yardım alınıyordu.
O zamanlar apofeni diye bir kavram yoktu tabii.
Önce apofeniyi anlatalım, sözlükte insan zihninin rastlantısal durumları kabul etmeyip yanılgıya düşmesi, bunun sonucunda da alakasız noktalar arasında bağlantı kurması olarak geçiyor.
Bazı imgelere anlam yüklemeyle ortaya çıktığı bir anlamada yanılsama olduğunu düşünebiliriz, yani pek de 'sevimli' bir şey değil. Dünyayla algılarımız arasında gelişen ciddi bir sorun.
Binlerce yıl evvel hayatta kalabilmek için geliştirdiğimiz bu refleks düşmanı tanıyabilmek için ortaya çıkmıştı. Herhangi bir karartı, bir detaydan tehlikeli objeyi ya da yırtıcıyı saliseler içinde görebilmek önemliydi.
Şimdilerde modern otomobillerdeki kaza önleyici sistemleri bilirsiniz, onun gibi bir sistem geliştirmiştik.
Bulutlara baktığımızda yahut herhangi bir cisimde surat görmeyle kullanır olduk, bu sıklaştıkça zihnimiz bizimle oyunlar oynamaya başladı. Özellikle her cisimde surat görenler bu oyunlarla daha sık karşılaşıyor, bir sonraki aşamada buna mistik anlamlar yüklemek var.
Çevremizde, garip cisimlerde tanıdık figürler gördüğümüzü düşünmekte ne gibi bir sorun olabilir diye düşünüyorsunuz muhtemelen ama apofeni zihnimizin komplo teorilerine yatkın olan kısmını da besliyor.
Örneğin şu görüntüde İllüminati selamı aramak. 👆
Hayli sempatik görünen bir alışkanlığın bizi bir anda komplo teorisyenine dönüştürmesi, çevremize fazla duyarlı olduğumuz için bazen algımızın bizi yanıltmasına yol açabiliyor.
Şu görüntüye baktığınızda bir doğa yapısı mı görüyorsunuz yoksa at kafasına benzeyen bir kaya mı? Bu tip detaylarda bile apofeni karşımıza çıkabiliyor. Zihnimizin böyle bağlantıların peşinden gitmemesi için surata, herhangi farklı bir biçime benzettiğimiz şeyler karşılaştığımızda bir adım ötesine gitmemek için o kapıyı kapatmamız gerekiyor.
Bu tehlikenin farkında olmak çok kolay değil. O halde soralım...
Siz bulutları yahut doğadaki diğer şekilleri insan suratına benzetiyor musunuz?
O da bir şey mi. Milletimize göre Allah önce evreni yaratmış, sonra gidip kekin üstüne ismini yazmış.
gölge silüetini atatürke benzetip heyecanlananlar da bu hastalığa yakalanmış demek ki
Bir de 'Pareidolia' diye bir kavram var ve ikisinin tanımını çok benzetiyorum. Pareidolia da; bir şeyleri, bildiğimiz bir görüntüye benzetme temelli, yanlış algılamalı bir sendrom diye biliyorum. Mesela iki kavramda da bir şeyleri insan yüzüne benzetme örneği verilmiş. Bende çok var lan bu. Özellikle canım sıkıldığında sürekli bir şeyleri bir şeylere benzetirim. Değişik bir his.