Bu Diyet Alzheimer Hastalığını Önlemede Etkili Olabilir mi? MIND Diyetini İnceliyoruz

04.07.2023 - 08:26

Selamlar! Bilim camiası, beyin fonksiyonlarını güçlendirmek ve demansı engellemek için yeni bir beslenme düzeni oluşturdu: MIND. Bu isim, Akdeniz - DASH Nörodejeneratif Gecikme Müdahalesi (MediterraneanDASH Intervention for Neurodegenerative Delay) kelimelerinin kısaltmasıdır. Chicago ve Rush Üniversitesi Tıp Fakültesi'nin diyetisyenleri tarafından tasarlanan bu diyet planı, Akdeniz diyeti ve DASH (Hipertansiyonun Önlenmesi için Diyet Yaklaşımları) diyetinin özelliklerini birleştirir. Gelin bu diyet planına daha ayrıntılı bakalım👇

MIND Diyet nasıl ortaya çıktı?

MIND diyeti, yani Akdeniz-DASH Diyet Müdahalesi Nörodejeneratif Gecikme, yaşlanma sürecinde beyin sağlığını koruma hedefiyle ortaya çıkmıştır. Amerika'da altıncı sırada yer alan ölüm sebebi demansın önlenmesi için birçok kişi çözüm arayışındadır. 2015'te Dr. Martha Clare Morris ve ekibi, Rush Üniversitesi Tıp Merkezi ve Harvard Chan Halk Sağlığı Okulu'ndan çıkan MIND diyetini tanıtan iki makale yayınladılar. Akdeniz ve DASH diyetlerinin beyin sağlığını koruma ve bilişsel işlevi sürdürme konusunda olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.

Araştırmacılar, 10 yıl boyunca demans belirtisi göstermeyen yaşlıları inceledi. Bu kişiler, Chicago'daki 40'tan fazla emeklilik topluluğu ve yaşlılar için konut birimlerinden seçildi. 1000'den fazla katılımcı, dokuz yıl süresince yıllık diyet anketlerini doldurdu ve bilişsel değerlendirmelere tabi tutuldu. MIND diyet skoru, demans ve bilişsel gerileme ile mücadelede önemli olan gıda ve besinlerin günlük porsiyonlarını belirlemek için oluşturuldu. Çalışma sonucunda, diyet bileşenleri 'beyin sağlığına yararlı' ve 'zararlı' olmak üzere iki kategoriye ayrıldı. En yüksek MIND diyet puanına sahip olanlar, en düşük puanlılara göre daha yavaş bilişsel gerileme yaşadılar.

Araştırmanın Amacı

Bu çalışmanın hedefi, MIND diyetinin demansın başlangıcını engelleyip engelleyemeyeceğini veya ilerlemesini yavaşlatıp yavaşlatamayacağını belirlemektir. MIND diyeti, Akdeniz ve DASH diyetlerinin bazı özelliklerini taşır ve bitki bazlı beslenmeyi ön planda tutar. Ayrıca, hayvansal ve yüksek doymuş yağ içeren gıdaların tüketimini kısıtlar. MIND diyeti, belirli 'beyin sağlıklı' gıdaların tüketilmesini teşvik ederken, beş sağlıksız gıda grubunun tüketimini sınırlamayı önerir.

MIND diyetinde odaklanmanız gereken besinler

Lahana, ıspanak ve karalahana gibi yeşil yapraklı sebzeler (günde en az bir porsiyon)
Diğer tüm sebzeler (günde 2 veya daha fazla porsiyon)
Meyveler (haftada 2 veya daha fazla porsiyon)
Fındık (haftada 5 veya daha fazla porsiyon)
Zeytinyağı (günlük)
Tam tahıllar (günde 3 veya daha fazla porsiyon)
Balık/deniz ürünleri (haftada 1 veya daha fazla porsiyon). Somon, uskumru, ringa balığı ve sardalya gibi yağlı balıkları tercih edin.
Fasulye (haftada 4 veya daha fazla porsiyon)
Kümes hayvanları (haftada 2 veya daha fazla porsiyon)
Şarap (günde bir bardak, ancak bunu atlayabilirsiniz)

Kaçınılması veya sınırlandırılması gereken yiyecekler

Tereyağı/margarin
Peynir
Kırmızı et
Kızarmış yiyecekler
Tatlılar ve hamur işleri

MIND Diyeti Beyin Sağlığını Artırmak İçin Nasıl Çalışır?

MIND diyeti, bitkisel besinlerin tüketimine ağırlık verirken, hayvansal kaynaklı ve doymuş yağ içeriği yüksek gıdaların tüketimini kısıtlar. Bu diyetin öne çıkan özelliği, özellikle çilek ve yeşil yapraklı sebzelerin tüketimini özendirmesidir.

Flavonoid bakımından zengin besinlerin tüketilmesi, zihinsel sağlık üzerinde olumlu etkiler yaratabilir. 2012 yılında yapılan bir çalışmada, yaban mersini, çilek ve böğürtlen tüketiminin, kadınlarda bilişsel yaşlanmayı 2,5 yıl geciktirdiği belirlenmiştir. 2022'de yapılan bir inceleme ise, meyve bazlı takviyelerin bilişsel işlevlerle ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. 2018'deki bir başka araştırma da, lahana, ıspanak ve karalahana gibi yeşil yapraklı sebzelerin tüketiminin, yaşlanmaya bağlı bilişsel gerilemeyi yavaşlattığını göstermiştir.

Yapraklı yeşil sebzelerin tüketilmesi, 2010'da yapılan bir araştırmada belirtildiği üzere, Alzheimer hastalığı ile ilişkili olan iltihaplanma ve oksidatif stresi azaltabilir. Hem meyveler hem de yapraklı yeşiller, antioksidanlar bakımından zengindir ve bu sayede iltihaplanma ve oksidatif stresi hafifletebilirler.

Sağlık Üzerine Yararları

Yaşa bağlı bilişsel gerilemeyi yavaşlatır

Yaşlı yetişkinler arasında MIND diyetine sıkı bir şekilde bağlı kalmak, beş yıllık bir süre zarfında epizodik bellek, işlem belleği, semantik bellek, görsel-uzamsal kabiliyet ve algısal hız gibi bilişsel işlevlerin çeşitli alanlarında daha az hızda azalmaya yol açmıştır.

Ayrıca, başka bir araştırma, MIND diyetine yüksek düzeyde uyum gösteren ve inme geçmişi olan yaşlı yetişkinlerin, yaklaşık altı yıl süresince daha az bilişsel gerileme yaşadığını ortaya koymuştur.

Alzheimer hastalığı riskini azaltır

Bir dizi araştırma, yaşlı yetişkinler arasında Alzheimer hastalığı riskini düşürmede DASH, Akdeniz ve MIND diyetlerinin yüksek düzeyde uygulanmasının etkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu diyetlerin her birine gösterilen bağlılık, hastalığa yakalanma olasılığını azaltmaktadır. Özellikle MIND diyetine orta seviyede dahi olsa bağlılık göstermek, riski düşürmekte önemli bir faktör olarak belirlenmiştir. Bu bulgular, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının ve belirli diyetlerin uygulanmasının, Alzheimer hastalığına karşı koruyucu bir rol oynayabileceğini göstermektedir.

Parkinsonizm motor bozuklukları riskini düşürür

2018'deki bir çalışma, yaşlı yetişkinlerin MIND diyetine sıkı bir şekilde bağlı kalmaları durumunda, beş yıl süresince parkinsonizm belirtilerinin ortaya çıkma riskinin %13 oranında azaldığını ortaya koydu. Bu belirtiler arasında hareketlerde yavaşlama, yürüme bozuklukları, sertlik ve titreme gibi durumlar bulunmaktadır. Bu bulgu, MIND diyetinin uygulanmasının, bu tür sağlık sorunlarına karşı koruyucu bir etkiye sahip olabileceğini göstermektedir.

Meme kanseri riskini azaltabilir

2021 yılında gerçekleştirilen bir bilimsel çalışma, klinik meme kanseri ile MIND diyeti arasındaki ilişkiyi aydınlatmıştır. Bu diyeti disiplinli bir şekilde uygulayan kadınların, diyeti daha gevşek bir şekilde takip edenlere göre %60 daha az meme kanseri riski taşıdığı tespit edilmiştir. Bu bulgu, MIND diyetinin önemini bir kez daha gözler önüne sermiştir.

Ömrünüzü uzatabilir

12 yıllık bir araştırma sürecinde, 882 yaşlı yetişkinin katılımıyla gerçekleştirilen bir çalışma, MIND diyetine sıkı bir şekilde uymanın, genel ölüm riskini önemli ölçüde azalttığını ortaya koymuştur. Araştırmacılar, bu diyetin ilk üçte birlik diliminde yer alan katılımcıların ölüm riskinin, alt üçte birlik dilimindeki katılımcılara göre %37 daha az olduğunu belirlemiştir. Bu bulgular, MIND diyetinin sağlık üzerindeki olumlu etkilerini destekleyen güçlü bir kanıt sunmaktadır.