Mal rejimi; eşlerin ortak veya ayrı ayrı aldığı malların ekonomik olarak değer kapsaması dolayısıyla her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Evliliklerin sonlanması durumunda iki taraf arasındaki mali ilişkinin nasıl olacağı, bu rejim davası ile belirlenir. Boşanmayı düşünen çiftlerin bu konu hakkında genel bir bilgi edinmesi adına boşanmalarda mal paylaşımının nasıl olduğu konusunu sizler için derledik.
Boşanma sonrasında mal paylaşımları, 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren Medeni Kanun kapsamında yapılmaktadır. Boşanmalarda eşler, mal paylaşımı davası açmadan önce kesinlikle belirsiz alacak davası açmalıdır. Evliyken alınan tüm mallar eşler arasında yarı yarıya paylaştırılırken, evlilik öncesi alınan mallar hangi eşin üzerine kayıtlıysa onun kişisel malı kabul edilir ve mal paylaşımına dahil edilmez.
Evlilik içinde alınan malların paylaşılması için ilk kural, malların yarı yarıya paylaşımıdır. Bazı uygulama esaslarına göre değişen mal paylaşımında, eşler kendi arasında sözleşme yaparak kişisel eşyaları belirler ve bu mallar paylaşıma dahil edilmez. Taraflardan herhangi biri malın kişisel olduğunu iddia ederse de bunu ispatlamak zorundadır. Gerekli görülmesi halinde kişisel mallar ile alınan mallar arasında denkleştirme hesabı yapılır.
Boşanmada mal paylaşımı davası için yetkili ve görevli mahkeme, aile mahkemeleridir. Davanın açılacağı yerlerin belirlenmesi için ise birtakım hususlar söz konusudur. Boşanmanın gerçekleştiği mahkemede mal rejimi davası açılır. İki durum dışında tüm durumlarda davada olan eşin ikametgah adresindeki aile mahkemesinde mal paylaşımı davası açılır.
Anlaşmalı boşanma davalarında mal paylaşımı, tarafların isteğine göre yapılır. Dilerse eşlerden biri mal paylaşımından feragat edebilir. Feragat söz konusu olduğunda feragat beyanı protokolde yer alır ve açıkça yazılır. Anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımı konusunda herhangi bir açıklama olmaması durumunda taraflar karar kesinleştikten sonra 10 yıllık dava zaman aşımı süresi içerisinde mal paylaşımı davası açar.
Mal paylaşımı evlilik içerisinde alınmış olan malların paylaşılması kuralına tabiidir. Dolayısıyla evlilik öncesi satın alınan mallar paylaşıma dahil edilmez. Evlenmeden önce eşlerden biri kredi ile gayrimenkul ve taşınmaz mallar edindiğinde hesaplama tekniği kullanılarak mal paylaşımına dahil edilir.
Aksi takdirde bu 10 yıllık sürenin geçmesi durumunda mal paylaşımı talep edilemez. Ancak dava sonuçlanmadan mal paylaşımı talep edilebilir.
Boşanma gerçekleşmeden önce alınan ya da satılan tüm mallar boşanmada mal paylaşımına dahildir. Dolayısıyla davanın açıldığı tarihe kadar alınmış olan tüm mal varlıkları için değerler, mal paylaşımına konu edinir. Nikah için imza atıldıktan sonra tüm mallar boşanmada kural gereği yarı yarıya paylaşılır.
Eşler paylaşım oranını belirlemek adına evlilik öncesi ya da evlendikten sonra kendi aralarında sözleşme yapabilir. Evlilikte alınan malların eşler tarafından paylaşılmak istenmemesi halinde mal paylaşımı sözleşmesi yapılabilir ya da evlendikten sonra istedikleri mal rejimi tercih edilir.
Mal ayrılığı sözleşmesi, evlilikten sonra istenen herhangi bir tarihte notere gidilerek yapılabilir. Yapılan sözleşme ile boşanma esnasında eşler arasında uyuşmazlık engellenir. Ayrıca evlilik içerisinde eşler sözleşme ile birlikte mal ortaklığı gibi farklı ortaklık rejimi de kurabilir.
Boşanmada mal kaçırma uygulaması, eşlerin tazminat ödememek ya da mal paylaşımı yapmamak adına kullandıkları bir yöntemdir. Bunu engellemenin en kolay yolu mallar üzerine ihtiyati tedbir konulmasıdır. Bu kararı aile mahkemesi verir. İhtiyati tedbir talebinin ardından mal paylaşımı davasında aile mahkemesi davalıya ait malların satışını engeller ve bunun için tapu kaydına şerh düşer. Aile konutu olan tapulu gayrimenkul üzerinde de tapu sicil müdürlüğüne başvuru yapılarak aile konutuna şerh konulur. Böylelikle diğer eşinin rızası olmadan satışı söz konusu haline gelmez.
Anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma davasına bakılmaksızın Türk Medeni kanunu hükümlerine göre mal paylaşımında uygulanan hükümlülükler aynıdır. Dolayısıyla kanun koyucu için evliliğin nasıl bittiği önemli değildir. Anlaşmalı boşanmalarda mal paylaşımına ait esaslar kanunun izin verdiği ölçülerde belirlenir.
Evlilik öncesi alınan malların mal paylaşımına girmemesi adına yapılan mal ayrılığı rejimi, seçim yolu ile tercih edilir. Taraflar sözleşme ya da eşlerden birinin mal ayrılığı rejimine geçişi, hakim talebi ile yapılır. Haklı sebep olması durumunda hakim, eşlerden birinin talebi üzerine mal rejiminin mal ayrılığına dönüşmesi kararını verebilir.
Kadının mal paylaşımına ne kadar katkısı olduğunu ispat edebilmek adına mahkeme tarafından atanan uzman bilirkişi hesaplama yapar. Çalışan kadının mal alırken katkıda bulunduğu kabul edilirken ev hanımının herhangi bir geliri ya da maaşı yoksa eşine manevi destekte bulunduğu göz önüne alınır. Bundan dolayı evlilik içerisinde edinilen mallarda yasal olarak edinilmiş mallar gibi yarı yarıya hakka sahiptir.
Evlilik sürecinde alınan beyaz eşya, mobilya ve elektronik ürünlerin mal paylaşımı uygulamada kesin olarak belirtilmemektedir ancak evlilik öncesi alınan eşyalar kişisel mal olarak kabul edilir. Eş, evlilik öncesinde alınan malın kendine ait olduğunu fatura ya da ödemeler ile ispatlayamadığı takdirde, eşyalar eşler tarafından yarı yarıya hakka sahip olur. Evlilikte alınan eşyaların ödenmeye devam edilmesi halinde kişisel mal niteliği taşımaz. Bu durumda alınmış mal olarak kabul edilir. Emsal davalar ve Yargıtay kararları evlilik takılarının ise kadına ait olduğu kararına varmaktadır.
Nafaka, boşanma dolayısıyla yoksulluğa düşecek tarafın diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak isteyebileceği ödemedir. Yoksulluğa düşecek eşe nafaka bağlanması için nafaka yükümlüsünün kusurlu olması şart değildir. Ancak, nafaka alacak eşin boşanmaya yol açan olaylarda kusurunun daha ağır olmaması gerekir. Nafaka, kadın – erkek fark etmeksizin verilir. Anlaşmalı boşanmayı seçen eşlerden herhangi biri protokolde nafaka talep ettiği taktirde nafaka isteme hakkına sahiptir.
Boşanma davası devam ettiği sürece eşin imzası olmadan ev satışı gerçekleştirilmemektedir. Boşanma davası devam ederken evi terk eden eş de konutu satışa çıkartamamaktadır. Bu durumlar olsa bile, diğer eşin talebi doğrultusunda satışın iptali gerçekleştirilir. Diğer eş, tapunun iptali için dava açma hakkına sahiptir.
Aldatma nedeniyle boşanma kararı verilmesinde, aldatan eşin diğer eşin edinilen malları üzerindeki alacak hakkı tümüyle sona erdirilebilir veya azaltılabilir. Eşlerin katkı payı alacağı durumu ise, zina nedeniyle ortadan kaldırılamaz. Yani, eşlerden biri aldatsa dahi, diğer eşin malvarlığına yaptığı katkıyı boşanmada mal paylaşımı sırasında talep edebilir.