Menkul kıymetlerin resmi ortamlarda el
değiştirmesini mümkün kılan borsalar, hisse senetleri ile birlikte
anılmaktadır. Borsanın tanımı içerisinde geçen piyasa kelimesi de ticari
malların alım – satım işlemlerinin gerçekleştirildiği yerler
olmalarından dolayıdır. Borsanın tanımı yapılacak olursa;
ticarete konu olan malların ve ticari evrakların alım – satım
işlemlerinin yapıldığı kurumsal piyasalardır. Borsaların kendilerine
özgü kuralları ve özellikleri vardır. Ekonomiye büyük katkıları
bulunmaktadır ve bu nedenlerden dolayı da kurumsal kimliğe sahiplerdir.
Borsalar tarihi açıdan da en eski finansal piyasa olma özelliği
taşımaktadır ve deniz ticaretinin yaygınlaşmaya başlaması ile liman
kenti olan ülkelerde ilk borsalar görülmeye başlamıştır. İlk olarak emtia
denilen tarım ürünleri, değerli madenlerin alım satım işlemlerinin
yapılması pazar ve panayırlardan borsacılığın başlamasından
kaynaklanmaktadır. Hisse senetleri gibi ticari
evraklarla birlikte anılmasının nedeni ise ticaretin yaygınlaşmaya
başlaması ile borsaların tam anlamını kazanmaya başlamasıdır.
Küçük birikimlerin değerlendirilmesi için bankalara göre iyi
olanaklar sunan borsa piyasasında kazanç elde edebilmek için bilgi ve
deneyime ihtiyaç vardır. Günümüzde internet kullanımının da
yaygınlaşması ile borsalar hakkında geniş bilgilerin elde edilebileceği
birçok kaynak ortaya çıkmıştır. Aynı
zamanda borsa işlemlerinin de internet üzerinden yapılmaya başlaması da
vakit kaybı ve borsa seans salonlarının karmaşasından yatırımcıları
kurtarmıştır. İnternet bağlantılı bir bilgisayar yardımıyla borsa seans saatleri içerisinde rahatlıkla yatırım yapma imkanı sunulmaktadır.
Borsalar küçük birikimlerin büyütülmesi açısında yatırımcılara iyi
bankalara göre daha iyi olanaklar sunmaktadır. Tasarruf sahipleri ile
orta ve uzun vadeli fon talep eden kuruluşlar arasında iletişim
kurulmasını, sermaye mobilizasyonunda araçların ortadan kalkmasını ve
fonksiyonların azalmasına ortam sunarlar. Küçük birikimlerin doğrudan veya dolaylı olarak hızlı bir şekilde yatırımlara aktarılmasını mümkün kılar.
Yatırımcıların borsalarda birikimlerini değerlendirmek dışında eğer
şirketleri varsa şirketlerinin hisse senetlerinin el değiştirmesini
sağlamaktadır. Bunun nedeni borsaların şirketlere öz kaynak
sağlamasından kaynaklanmaktadır. Borsalar bu şekilde iktisadi
kalkınmanın hızlanmasına ve sağlıklı finansman kaynaklarına
kavuşulmasına yardımcı olurlar.Borsa yatırımcısı olmak isteyen kişilerin;
Borsalar hakkında bilgi sahibi olmaları, nasıl işlem yapacaklarını, piyasa özelliklerini öğrenmeleri gerekir.
Yatırım araçlarını ve nelerden etkilendiklerini bilmeleri gerekir.
Psikolojik olarak piyasada işlem yapmaya hazır olmaları gerekir.
Piyasa takibinin nasıl en iyi şekilde yapılacağını öğrenmeleri gerekir.
İyi bir analiz bilgisine sahip olmaları gerekir.
Yatırım yapmak isteyen kişilerin hangi piyasada olursa olsun öncelikli olarak yatırım yapacakları piyasayı tanımaları gerekir.
Piyasanın özelliklerini, yatırım araçlarını ve yatırım araçlarının
nasıl işlem gördüklerini, fiyatların nasıl oluştuğunu ve hangi
faktörlerden etkilendiğini bilmeleri gerekir. Borsaların kurumsal
kişiliklerinden dolayı kendilerine özgü kuralları vardır. Yatırımcı
olmak isteyen kişinin öncelikle borsa piyasasını tam olarak tanıması
gerekir. Bunun için günümüzde çeşitli eğitim olanakları bulunmaktadır.
İnternet üzerinden borsalar hakkında bilgi alınabilecek birçok kaynak
bulunmaktadır. Aynı zamanda aracı kurumların bazıları demo hesap
denilen sanal para ile çalışan bir platform imkanı da sunmaktadır.
Yatırımcılar bu platformlarda sermayelerini riske atmadan nasıl yatırım
yapmaları gerektiğini uygulamalı olarak öğrenebilmektedir.
Yatırımcıların aynı zamanda psikolojik olarak da kendilerini piyasada
işlem yapmaya hazırlamaları gerekmektedir. Başka yatırımcıların
işlemlerinden ve stratejilerinden etkilenmeden kendi stratejileri ile
işlem yapabilmelilerdir. Stresle başa çıkmalı, kazanmaya ve kaybetmeye
hazırlıklı olmaları gereklidir.
Borsada işlem yapmak için;
Yatırım hesabı açtırmak,
İnternetten yatırım işlemini başlatmak,
Şirketlerin haber ve gelişmelerini takip etmek,
Piyasayı takip etmek gerekmektedir.
Yatırım Hesabı
Yatırımcının vadesiz bir hesabı yoksa bir banka veya aracı kurumdan yatırım hesabı açtırması gerekir. Ülkemizde Borsa İstanbul’un
internet sitesinden yasal olan aracı kurumların listesine ulaşılabilir
ve bu aracı kurumlar ile görüşülerek en iyi olanakları sunan kurum ile
anlaşılabilir. Seçilecek aracı kurumun yasal olması özellikle dikkat
edilmesi gereken bir konudur. Aracı kurumların denetlenmelerinin
öncesinde kendilerini aracı kurum olarak tanıtan birçok kişi nedeniyle
yatırımcı olmak isteyenler büyük kayıplar yaşamışlardır ve ülkemizde
borsaların gelişmesinin önüne geçmiştir.
Bir banka veya aracı kurumda
yatırım hesabı açtırılmak istendiğinde görevli kişi birçok evrak
imzalayıp doldurulmasını isteyecektir. Bu bilgilerin eksiksiz bir
şekilde yerine getirilerek görevliye teslim edilmesi sonrasında 2 – 3 iş
günü içerisinde yatırım hesabı aktif hale gelecektir. Hesap aktif hale
geldikten sonra yatırımcı belirli miktardaki teminatı hesabına yatırarak
işlem yapmaya başlayabilir.
İnternetten Yatırım
Eskiden döviz büroları, bankaların seans salonları, borsaların seans
salonları gibi yerlerden gerçekleştirilen işlemler günümüzde internet
üzerinden aracılara iletilerek kolaylıkla yapılabilmektedir. Aynı
zamanda eskiye göre çok daha hızlı bir şekilde yatırım yapma ve piyasa
takibi imkanı internet üzerinden yatırım yapılmaya başlanması ile
sağlanmıştır.
Yatırım hesabının açtırıldığı kurum veya bankanın internet sayfası
ziyaret edilerek yatırım hesabı sekmesinden yatırım işlemleri kolaylıkla
başlatılabilir. Yatırım hesabı sekmesinden işlem yapılacak olan yatırım aracının seçilmesi ile işleme başlanır.
Yatırım aracı olarak hisse senedi seçilecekse her şeyden önce hisse
senedinin ait olduğu şirket ile ilgili araştırmaların yapılması gerekir
ve şirketin gelecekte büyüyerek yükseleceği öngörülmelidir. Şirketin
büyümesi ile hisse senetleri de değer kazanacaktır.
Hangi şirkete ait hisse senedine yatırım yapılacaksa o şirketin ve
hisse senedinin kodunun girilmesi gerekecektir. Ayrıca kaç adet hisse
alınacağına ve süresine karar verilmelidir. Hisse senetleri alım
süreleri seanslık veya günlük olabilir. Seanslık
ve günlük işlemlerden kazanç elde edebilmek için ise yatırımcıların
kısa vadede işlem yapabilme konusunda kendini geliştirmesi
gerekmektedir.
Şirket Takibi
Hisse senedinin ait olduğu şirketin haberlerinin ve gelişmelerinin
takip edilmesi geleceğe yönelik öngörü sahibi olunması adına büyük bir
önem taşımaktadır. Yatırım işlemlerinde internet üzerinden yapılmasının
bir kolaylığı da şirketlerin takibinde ortaya çıkmaktadır. Şirket takibi
internet üzerinden şirketin web sayfası üzerinden, aracı kurumların
sayfalarından ve bu hizmeti veren diğer web sayfaları üzerinden
kolaylıkla yapılabilir.
Şirket takibinde
yapılmasında, seçilen hisse senedine ait grafiklerin, fiyat
değişimlerinin, fiyatların en yüksek ve en düşük seviyelerini, günlük
işlem hacimlerini, fiyatların yönü, yıllara göre hisse senedinin
istatistiğini, şirketin piyasa değerini, sermayesini, yıllık kar
oranlarını, halka açıklık oranlarını takip etmek gerekir.
Piyasa Takibi
Piyasanın özelliklerinin bilinmesinin yanında yatırımcıların iyi bir piyasa takipçisi olmaları gerekir. Piyasa takibi
de hangi piyasa olduğu fark etmeden etkin bir şekilde yapılması gereken
bir konudur. Piyasa takibinin tam anlamıyla yapılması yatırımcının
yatırımlarını yönlendirmesi adına büyük bir önem taşımaktadır. Ek olarak
iyi bir analiz bilgisine de sahip olmalıdır ve piyasadan edindiği
bilgiler ile analizler sonucunda edindiği bilgileri birlikte
yorumlayabilmelidir. Ancak bu şekilde kazanç getirecek yatırım işlemleri
gerçekleştirebilir.
Hisse senetleri ile
yatırım yapılırken hisse senedinin ait olduğu şirketin takip edilmesinin
yanında, şirketin ait olduğu sektöründe takip edilmesi gerekir.
Sektörel bir değişim görüldüğünde dolaylı veya direkt olarak şirkette
mutlaka etkilenecektir. Aynı zamanda merkez bankalarının para
politikaları, hükümetlerde yaşanan ekonomik ve siyasi krizler, ekonomik
verileri de hisse senetlerini etkileyecektir. Bu nedenle yalnızca
şirketin takip edilmesi değil, piyasa üzerine etkili olabilecek tüm
faktörlerin takip edilmesi gerekmektedir.
Şirketlerin ve piyasanın takip edilmesi ile edinilen bilgiler analiz
edilmelidir. Analizler sonucunda fiyatların gelecekte ne yöne
ilerleyecekleri hakkında bilgi sahibi olunacaktır ve risk faktörü de
sınırlandırılmış olacaktır.
Borsalarda yatırım yapmak isteyen kişilerin öncelikle piyasayı tam
anlamıyla tanıması gerekir. Ancak bu şekilde kazanç elde edebilirler ve
mevcut risklerin önüne geçebilirler. Son
olarak yatırımcıların psikolojik açıdan kendilerini borsada işlem
yapmaya hazırlamaları gerekir ve başka yatırımcıların işlemlerinden
etkilenmemeleri, aşırı getiri beklentisine girmemeleri gereklidir.