Borsa İstanbul'da taze yatırımcılar her gün Google'a girip 'Borsa neden düştü?', 'Borsa neden düşüyor?' yazarak teknik, temel tüm analizleri çözdü. 2022 yılında Borsa'dan zengin olanların hikâyeleri bitmezken, rüzgarı arkasına alan yatırım uzmanı oldu. 1 yılda yüzde 200'e yakın yükselen piyasada, yüzde binlerle ifade edilen kazançlar görülen hisse senetleriyle kazanmaya alışan yeni yatırımcılar 2023 başladığından beri panik halinde düşüşlerde ne yapacağını sorguluyor.
Borsa İstanbul'da son 1 yılda esen meltem rüzgarları denizden gelirken hoştu ancak şimdi karadan denize esince dalga boyu da artan su bulandı. Bu ortamda teknesine hakim olmaya çalışan deneyimsiz kaptanlar etraftan yardım bekliyor. O zaman biz de elimizden geleni yapalım.
Teknik analiz tarafında, uzmanlar 1 yılda neredeyse soluksuz yükselen bir piyasada yüzde 10'a kadar olan gerilemeleri normal görüyorlar.
20 yıldır yönetimde olan iktidarın özellikle son 1,5-2 yıldır ekonomideki gelişmelerle güç kaybettiğini düşünen bir kesim olduğu gibi, muhalefeti de başarısız gören bir çoğunluk bulunuyor. Aslında bu iki kesim dengeyi pek bozmuyor. Bu yüzden seçim sonuçlarını öngörmek zorlaşıyor.
Finans sektörünün her daim senaryolar dahilinde hazırlandığı seçimler için ortada farklı senaryolarda öne çıkanlar; iktidarın değişmesi halinde ekonomi politikalarında değişiklik ki ortodoks akımın temsilcisi olarak kemer sıkmayı getiriyor. Bir süre yaşanacak durgunlukla ya da görece sıkılaşma da diyebiliriz 1-2 yıl içerisinde normalleşme öngörülüyor. Sonrası haliyle yönetimin yapacağı yapısal reform hamlelerine bağlı oluyor.
Birincisi yine muhalefetin seçilmesi halinde yapılacak hamlelere benzer bir değişiklikle ortodoksa dönüş süreci ki Cumhurbaşkanı Erdoğan bunun karşısında olduğunu her fırsatta dile getiriyor.
Türkiye Ekonomi Modeli olarak geçilen bu sistemde heteredoks yaklaşım sergileyerek, epistemolojik bir kopuşla, davranışsal ekonominin, neo klasik akımından diye devam etmek isterdik ama daha anlaşılır kelimeler kullanmak işimize gelir.
Parasal genişlemeyle, yani düşük faiz ortamında, kredilerde sıkılaşmayla yani 'selektif' nokta atışı belirli alanlar ya da belirli koşullarla kredilerin yönlendirilmesiyle, üretim ve ihracat odaklı bir modeldeyiz. Makroekonomik veriler, sistemde sürdürülebilirliğe dair soru işaretleri oluştururken, makroihtiyati şekilde sistemin kanalları daraltılarak suların debisinin yüksek kalması sağlanıyor. Genel olarak sabit ve dar gelirlinin alım gücünü etkileyen sistemin ana amacı sermayedarların yatırıma yönelmesi oluyor.
Gelelim bir diğer siyasi etkiye; son günlerde Hollanda, İngiltere, Almanya gibi ülkelerin Türkiye hakkında kendi vatandaşlarına yönelik söylemleri, bugün de konsoloslukların kapatılması gibi durumlar, beklentilerin yön verdiği piyasaları geriyor.
Bu da piyasalarda gerileme neden olan durumlardan biri oluyor. Her ne kadar piyasada sözlü yönlendirme yapılsa da Fed'den 25 baz puanlık bir faiz artırımı beklense de geleceğe yönelik projeksiyonlara dair de mesajlar bekleniyor. Bu da ABD gibi bir ekonominin durgunluğu, enflasyonu ve tabi ki rezerv para birimi doların seyrine yönelik fikir verecek.
Ana mantığın şirket ortağı olmak olduğu Borsa ortamında 2022 yılına dair kazançlarını açıklayan şirketlerde bir nevi beklenti tamamlanmış oluyor. Kar etmiş, zarar etmiş, borcu artmış gibi göstergeler sonrası yatırımcılar beklentilerini tamamlayarak satışa geçebiliyor.
Devre kesiciyi çalıştırmasalar demek ki ekonomik durumun acı gerçeklerinin %1 lik kısmı ortaya çıkacak😎 Yoksa ara ara kesince bir nevi frenliyorlar bir seyleri. Kimsede ekonomiye ve yapılan açıklamalara zerre kadar güven kalmadı demektir. Profesör ve işinin uzmanı olan tüm ekonomistlerin yapmayın etmeyin uyarılarını dikkate almayan hatta bunları ülkenin gelişimini istemeyen zatlar olarak nerdeyse vatan hainliğine varacak suçlamalarla itham etmeye kalkan şakkadanakçı ve pırıltıcılar bu durumu düzeltemeyeceklerinin farkında bile değiller 😎