Borç Romalının Celladıdır! Antik Roma Döneminde Borcunu Ödemeyenlerin Başına Ne Gelirdi?

05.02.2023 - 09:10

Merhaba. Antik dönemlerdeki yasalar modern zamanlarda yaşayan bizler için bazen gerçekten korkunç olabiliyor. Bu içerikte antik Roma döneminde borcunu ödemeyenlerin başına neler geldiğini kaleme aldım.

İyi okumalar dilerim.

İnsanlık tarihinden bu yana kişiler arasında alacak - verecek davaları, hep var olmuştur. Borçlu borcunu ödeme konusunda kusurlu olabilir; parayı bulamayabilir ya da ödememeyi tercih edebilir. Peki ya antik Roma devletinde böyle bir şey söz konusu muydu? Hayır.

Roma'da borçlu olan kişi borcunu ödemediğinde alacaklı kişi hukuk işlerine bakan magistraların yanına giderdi. Magistralar, devleti yönetenlerin iş yükü arttığı zaman yönetime ilave edilen ve konsüllerle aynı yetkilere sahip olan ek yöneticilerdi.

Magistralar, davayı gözden geçirir ve hem alacaklıyı hem de borçluyu huzuruna çağırırdı. Tarafların gelmesi zorunluydu ve diyelim ki borçlu gelmek istemedi alacaklı onu zorla getirme yetkisine sahipti.

Günümüzün savcıları olan magistralar, davanın her iki tarafını da dinlerdi. Borçlu, borcunu kabul etmeyip itiraz ederse de dava süreci başlamış olurdu. Alacaklı ise bu noktada borçlu kişinin borçtan sorumlu olduğunu ispat etmekle yükümlüydü.

Mahkeme yoluyla borcu sabit görülen davalıya borcu ödemesi için 30 gün süre tanınırdı. Borçlu bu süre içinde de borcunu ödememekte ısrar ederse borçluya 'el konulurdu'. Peki Roma hukukunda bu nasıl oluyordu? Yani bir insana el koymak ne demekti?

Roma hukuku bunu 'nexum' yani borç köleliği sözleşmesi ile gerçekleştiriyordu. Bazı modern tarihçiler bu sözleşmenin varlığına itiraz ederler ancak Roma kaynaklarına pratiği vardır. Nexum, bir borçlunun borcunu ödeyemediği takdirde alacaklıya rehin verilmesidir.

Sözleşmenin amacı belirsiz maddelerden oluşur. Borçlu, borcunu derhal geri ödemediği takdirde alacaklının "borçlu üzerinde kişisel icraya devam etmesine" izin veriliyordu. Tabii bu tür sözleşmeler isteğe bağlıydı.

Borç köleliği, toprağın sınırlı olması ve yoksulluğun bir sonucu olarak hem Roma'da hem de diğer arkaik toplumlarda yaygındı. Alacaklı, borcunu ödeyemeyen borçluyu evinde zincire vurup hapsedebilirdi.

Bu hapis süresinde borçlunun borcu hâlâ ödenmemişse daha da ileriye giderek borçluyu pazar kurulan günlerde, forum ve açık hava toplantı mekanlarından birine götürür ve köle olarak satabilirdi. Hatta isterse borçluyu öldürebilirdi.

Uzun yıllar boyunca devam eden bu uygulama M.Ö. 4. yüzyılda büyük bir pleb isyanının çıkmasına sebep olmuş ve bu isyan neticesinde çıkarılan Lex Poetelia Papiria ile borç esareti uygulamadan kaldırılmıştır.

Borçluların köleleştirilmesi, zincire vurulması ve öldürülmesi yasaklanmış, bunun yerine mallarına el konulmasına karar verilmiştir.

Siz bu konu hakkında neler düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı bekliyorum.

Bunlar da İlgini Çekebilir

Antik Kariyer Rehberi: Antik Roma'da Halk Hangi Meslekleri Yapıyordu?

Antik Mısır'ı Yönetmiş Kadınlardan Biri Olan Hatşepsut Hakkında Daha Önce Hiç Duymadığınız 10 Gerçek

Padişah Tarafından Karısı İstenince Adı Deyyusa Çıkan Osmanlı Paşası ve Garip Hikâyesi