Boğaz'dan Geçişler Türkiye İçin Zenginlik mi? Montrö'nün Kayıp Altınları Nerede?

26.02.2022 - 01:18

26.02.2022 - 22:33

Günlerdir Rusya-Ukrayna arasında süren kriz sıcak çatışmaya evirilince birden gözler Türkiye'ye döndü! Boğazlardan geçmeden Karadeniz'e girmenin imkanı olmadığını ilkokulda öğreniyoruz. Çanakkale ve İstanbul Boğazı'nın yıllarca 'jeopolitik önemi'miz olduğu anlatırlarken, kaderimizin de anlaşmalarla oluruna bırakılmamış olduğunu da söylediler ama ne kadar öğrendik?

Bugünlerde öğrendik! Ukrayna kapatın, Rusya açın derken akıllara Montrö Anlaşması geldi! 86 yıl önce diplomasi ve strateji dehaları ile imzalanan anlaşma, bu gibi durumlarda Türkiye'yi koruyor! Peki ya para da kazandırıyorsa?

Montrö Sözleşmesi'ne göre Türk boğazlarından geçen her geminin ton başına altın karşılığı ücret ödemek zorunda olduğunu biliyor musunuz?

Başkent Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof.Dr.Uğur Emek, Dışileri Bakanı'nın Montrö Anlaşması açıklaması üzerine bu soruyu sordu

İlgili twit silinmiş ya da sahibi tarafından gizlenmiş.

Uğur Gürses Merkez Bankası geçmişi olan bir ekonomist. Eski Başkan Durmuş Yılmaz'a atıfla cevap verirken, Uğur Emek de yıllar öncesinde bir haber paylaşarak yanıtladı

İlgili twit silinmiş ya da sahibi tarafından gizlenmiş.

Geçiş ücretleri ciddi oranda artıyor!

Bundan 10-11 yıl önce dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Habertürk'ün aktardığı haberde, boğazlardan geçişin bir gönüllülük ilkesine dayandığını belirtirken, Montrö Boğazlar Sözleşmesinden kaynaklanan ve ''altın frank'' olarak adlandırılan yüksek geçiş ücreti hakkına dönük bir maddenin de bulunduğunu, bu uygulamanın önemli bir geçiş ücreti bariyeri oluşturduğunu söyledi.

Yıldız, bunun kullanılmasını ve bu rakama başvurulmasını temenni etmediklerini, ancak zorda kaldıkları takdirde bunu gündeme getirebileceklerini söyledi.

Altın frank uygulamasının nasıl bir getiri sağlayacağının sorulması üzerine de bu uygulamanın bir takım komplikasyonları, yan tesirleri bulunduğunu, çünkü boğazlardan geçiş ücretlerini ciddi oranda artırdığını ifade etti.

Kanal İstanbul optimum nokta mı?

Boğazlardan geçişte ücretlerin artırılmasının Türkiye'yi rahatlatacağına, ancak taşımacılık ve üretim yapan bazı firmaların maliyetlerini artıracağına dikkati çeken Yıldız, ''Biz öyle bir optimum nokta bulmalıyız ki hem tarihi hem doğal güzellikleriyle İstanbul riske edilmemeli'' dedi.

Boğazlardan yılda 150 milyon ton petrol geçtiğini ve 150 milyon dolar gelir elde edildiğini anlatan Yıldız, günde ortalama 18 büyük tanker geçişi olan boğazlarda kaza tehlikesi ile karşı karşıya kalmayı istemediklerini belirtmişti.

Kanal İstanbul projesi de Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından, o dönemin Başbakanı olarak 2011 yılında açıklanmıştı.

Altın Frank nedir?

Yeniçağ'da Murat Sururi Özbülbül bundan birkaç yıl önce yazdığı yazısında bundan nasıl bahsediyor? 'Montrö'nün Kayıp Altınları' başlıklı yazı şu şekilde:

1936'da Atatürk'ün Cumhurbaşkanlığı döneminde imzalanan Montrö Sözleşmesi'ne göre, Boğazlar'dan geçecek gemilerden Türkiye sıhhi kontrol, fener ve tahliye hizmetleri için ton başına vergi ve harç almaktadır.

Montrö Sözleşmesine göre vergi ve harçların miktarı Altın Frank üzerinden belirlenmiştir ve toplamda Net Tonaj başına 0,595 Altın Frank'tır.

Altın Frank, 'Franc Germinal' ya da 'Napolyon Altını', Napolyon tarafından 1805'te dolaşıma sokulmuş ve 1920 yılında Milletler Cemiyetince de hesap birimi olarak kabul edilmiş 0,290 gram saf altın içeren bir para birimidir.

Kaç liraya karşılık geliyor?

Altın Frank artık tedavülde olmadığı için boğazlardan geçen gemilerden ton başına 0,595 Altın Frank harcın karşılığı yeni bir hesap yöntemi ile belirlenmelidir. Altın Frank'tan maksat zaten altın paranın içindeki saf altın miktarıdır, yapılacak iş sadece bir Altın Frank'ın içindeki saf altın miktarı olan 0,29 gr altının değerini geminin geçtiği tarihteki 24 ayar saf altın fiyatına göre Türk Lirası olarak almaktır. Bu manada Altın Frank'ın Cumhuriyet Altını'ndan hiç bir farkı yoktur.

Alınması gereken ücreti Altın Frank'ın içerdiği 24 ayar saf altın üzerinden hesaplarsak net ton başına 0,17 gram 24 ayar, saf altın karşılığı ücret alınacak demektir.

1936'da imzalanan Montrö Anlaşmasına göre Türkiye, boğazlardan geçen her bir gemiden net ton başına 0,17 gram çil çil altın vergi alma hakkına sahiptir.

Ton başına kaç gram altına denk geliyor?

Devletimiz boğazlardan geçiş ücretlerini sözleşmenin imzalanmasını takip eden 46 yıl boyunca Altın Frank üzerinden almıştır. 1983 yılından beri ise fiiliyatta 1 Altın Frank = 0,80 dolar hesabı üzerinden yapılmakta ve ne yazıktır ki 1983 yılından beri transit geçen her gemiden alması gereken, hangi para birimi ve ne kadar ödeneceği Montrö Sözleşmesi ile belli ve anamızın ak sütü gibi helal olan vergiyi tam olarak almamaktadır!

15.000 Net Tonluk bir gemi için yaklaşık 110.000 $ geçiş ücreti...

Boğazlardan 2018 yılında yaklaşık toplam 85.102 gemi ve 1,3 milyar ton yük geçtiği dikkate alınırsa bu çok büyük bir meblağa tekabül eder. 1,3 milyar ton yük, 0,17 gr üzerinden 220 ton altın yapar, 220 ton altın ise 9 milyar dolar yapar!

Montrö'nün kapsamı daha geniş!

Ödeyen geçer, ödemeyen geçemez, bu bize Montrö Anlaşması ile verilmiş bir haktır, bu yüzden de gelip geçenden para alacağız hayali ile milyarlarca dolar harcayıp yapay bir kanal inşa etmeye kalkmak tamamen abes ile iştigaldir.

Kanal İstanbul'u yapacağız, para kazanacağız diyen AKP Genel Başkanı'na şimdi soruyorum neden önce boğaz geçişlerinden Montrö Anlaşmasına göre belirlenen hakkımızı tam ve eksiksiz olarak almıyorsunuz? Bu hakkı alamıyorsanız kanal yaparsanız kimden, nasıl ücret alacaksınız?

Montrö sözleşmesi sadece İstanbul Boğazı'nı kapsamaz anlaşmada 'Boğazlar' genel deyimi Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı'ndan geçişi kapsar. Montrö Anlaşması'nı baypas edebilmek için Ege'den Karadeniz'e direkt bir kanal kazmak gerekir ki, umarım buna da kalkışmazlar.