Biten bir ilişkiyi bitirmek... Kulağa tuhaf geldi değil mi? Ama tam olarak durum bu. Bazen bir ilişkinin artık sürmediğini hepimiz anlıyoruz ama yine de nokta koymak imkânsız gibi geliyor. Hani o 'Zaten olmuyor ama ayrılmak da istemiyorum.' kafası… Tanıdık geldi mi?
İşte bilim insanları da bu kafa karışıklığına el atmış. Western Üniversitesi'nden Samantha Joel ve ekibi, ilişkilerde kalma nedenlerimize biraz ışık tutmuş. Küçük bir spoiler verelim: Her şey kendimizi düşündüğümüz için değilmiş. 👇
İlişkiler hakkında yapılan araştırmalar genelde kişinin kendi çıkarlarını öncelikli tuttuğunu gösteriyor. Yani memnun değilsen daha iyisini hayal ediyorsan ya da yalnız kalmaktan korkuyorsan, ilişkinin fişini çekiyorsun.
Ama yapılan bir çalışma diyor ki: O kadar da bencil değiliz aslında. Çünkü ilişkide mutsuz olsak da karşımızdaki kişiyi düşündüğümüz için kalmayı seçiyoruz. Özellikle de partnerimizin hâlâ çok bağlı olduğunu hissediyorsak.
Yani o “Ben seni artık sevmiyorum ama sen beni seviyorsun diye gitmiyorum.” durumu… Romantik komedi değil, bayağı gerçek hayat.
Araştırmacılar bu davranışı “prosocial” olarak tanımlıyor. Yani başka birinin iyiliğini düşünerek yapılan gönüllü davranış. Bu durum ise taraflardan birinin ayrılmanın karşı tarafı çok üzeceğini düşünüp ilişkiyi sürdürmeye devam etmesi olarak tanımlanıyor.
Ama tabii şöyle bir şüphe de var: Bu gerçekten saf iyi niyet mi yoksa daha sonra suçluluk yaşamamak ya da çevreden laf yememek gibi daha gizli ve daha sinsi motivasyonlar mı devrede? Hatta belki de “İlişkiyi sürdürürsem belki ben de yeniden severim” gibi bir son dakika umudu da olabilir. İnsan zihni bazen kendi kendini kandırma konusunda bayağı yaratıcı, orası ayrı.
Genelde mutsuz ilişkilerde kalanlar dışarıdan üşengeç ya da biraz cesaretsiz denir. Oysa çoğu araştırma ayrılık kararlarının genelde kendi çıkarlarımız üzerine kurulu olduğunu söylese de bu her zaman böyle işlemiyor.
Psikolojide uzun süredir kabul gören görüşe göre insanlar ya ilişkiye çok emek verdikleri için ya da yalnız kalmaktan korktukları için ilişkiyi bitirmiyor. Ama yeni çalışmalar, bu listeye üçüncü bir madde daha ekliyor: Partnerin duyguları.
Araştırmaya göre insanlar, partnerlerinin ilişkiye ne kadar bağlı olduğunu düşündüklerinde ayrılık fikrini erteliyor. Yani 'Ben çok memnun değilim ama o çok üzülür.' hissiyle devam eden birçok ilişki var.
Araştırmanın baş yazarı Samantha Joel, bu davranışın prososyal yani 'başkasının iyiliğini gözeten' bir davranış olabileceğini söylüyor. Yani belki de insanlar sadece kendilerini değil, karşı tarafı da düşünüyor. Ne tatlı, değil mi?
1.348 kişiyle yapılan ilk çalışmada ve 500 kişiyle yapılan ikinci takip çalışmasında ortak sonuç şu: Partnerin sana ne kadar bağımlı olduğunu düşünüyorsan, ayrılma ihtimalin azalıyor. Mantık değil vicdan devreye giriyor diyebiliriz.
Her ilişkinin birbirinden farklı dinamikleri oluyor. Dışarıdan çok güzel ve sağlıklı gibi görünen bir ilişkinin detaylarını öğrendiğimizde ortaya bambaşka şeyler çıkabilir. Mesela manipülasyon gibi. Suçluluk duygusu hissettirme, zihninden ve kararlarından şüphe ettirme, duyguları ciddiye almama ve hatta çocukluk travmaları bile ilişkiyi bitirememe sebepleri arasında gösterilebilir.
Her kalan bencil olmuyor, her giden de vicdansız değil. Bazen işler karışık, duygular ise çetrefilli olabilir Yani her ayrılık hikâyesi kendi içinde bambaşka. Ama galiba önemli olan şu: Kendi duygularını da, karşındakini de dürüstçe görebilmek...