Sandalyede oturuyorsunuz. Karşınızda birisi var. Birbirinizin gözünün içine bakıyorsunuz...
Size, o kişinin gözlerine 10 dakika gibi kısa bir süre bakarak bilincinizin allak bullak olacağını söylesek?
Sandalyede oturuyorsunuz. Karşınızda birisi var. Birbirinizin gözünün içine bakıyorsunuz...
Size, o kişinin gözlerine 10 dakika gibi kısa bir süre bakarak bilincinizin allak bullak olacağını söylesek?
Aklınıza direk LSD gelmesin, LSD’yi unutun. Yeni uyuşturucu artık gözler. Elbette gözlerin tüketilmesinden bahsetmiyoruz. Konu daha çok bir çift göze uzun süre yoğun bir şekilde bakmak. Görünüşe göre bu durum, insanları değişmiş bir bilinç haline itebilir.
Bu şaşırtıcı keşfi İtalya’daki Urbino Üniversitesi’nden görme üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan, araştırmacı Giovanni Caputo yaptı. Ancak bu onun ilk birbirine uzun süre bakma yarışı çalışması değil. Bundan birkaç sene önce, bilim insanı 50 gönüllü topladı ve loş ışıklı bir odada 10 dakikalığına aynadaki yansımalarına bakmalarını istedi. Pek çoğunun tuhaf şeyler görmeye başlaması bir dakikadan daha az sürdü.
Yüzleri çarpılmaya ve değişmeye, hayvanların, canavarların veya ölmüş aile üyelerinin yüzleri olarak belirmeye başladı. Bu, hayal gücüne dayanarak adlandırılan “tuhaf yüz illüzyonları” olgusu olarak da biliniyor. Ancak ayna yerine karşınızda duran bir insana uzun süre baktığınızda ortaya çıkan tuhaf etkiler daha çarpıcı.
Caputo, 40 genç yetişkini topladı ve onları çiftlere böldü. Çiftler loş ışıklı odada birbirinden 1 metre aralıkla sandalyelere oturdular. Odanın aydınlatması katılımcıların yüz özelliklerinin seçilebileceği bir seviyeye ayarlanmıştı ancak renk algılaması azaltılmıştı. Çiftlerin yarısı birbirinin karşısına oturdu ve birbirinin nötr yüz ifadelerini izledi. Diğer yarısı ise arka arkaya oturdu ve duvara baktı. Herhangi bir psikolojik etkinin oluşmadığından emin olmak için, katılımcılara deneyin özelliklerinden bahsedilmedi, onun yerine meditasyona yönelik bir deneyim olacağı söylendi.
10 dakika sonra, katılımcılar odadaki deneyimleri hakkında anket doldurdular. Anketler ilgi çekici sonuçları ortaya çıkardı. İngiliz Psikoloji Topluluğu’na göre, odada birbiriyle karşılıklı oturan çiftler azaltılmış renk yoğunluğunu daha fazlaymış gibi, sesleriyse olduğundan daha fazlaymış gibi tarif ettiler. Zaman yavaşlamış gibiydi ve kendinden geçmiş gibi hissettiler. Ek olarak, neredeyse %90’ı partnerlerinin yüzünün biçimsiz gözüktüğünü, %75’i canavarımsı yaratıklar gördüğünü ve %15’i de bir akrabalarının yüzünü partnerinin yüzünde gördüğünü söyledi.
Caputo’nun dediğine göre, anlatılan bu hisler, kişinin gerçekle olan bağlantısının kopmasını tanımlayan “dissosiasyon” belirtilerine işaret ediyor. İlginç gelecektir ki, kendisi bu belirtilerin ilginç yüzlerin belirmesindense, yüz biçimsizliğiyle ilişkilendirildiğini buldu. Caputo, bu sözde “ilginç yüz görüntüsü” denilen halüsinasyonların duyusal uyarım eksikliği nedeniyle girilen çözülmeli durumdan “gerçekliğe” dönmenin bir sonucu olduğu varsayımında bulunuyor. Ancak şu an bunlar olay hakkında bilinenlerin sadece bir kısmı ve Caputo tarafından ortaya atılan olası açıklamalarla da karşıtlık içinde.
Bir noktaya uzun süre bakarsak, merkez dışındaki diğer şekiller yavaş yavaş kaybolmaya başlar. Bu aynı zamanda “Troxler etkisi” olarak bilinmektedir. Ancak deneyde olanları bu etkiyle açıklayacak olsaydık, ilginç şeylerin belirmesindense, yüz özelliklerinin yavaş yavaş kaybolmasını beklerdik. Scientific American tarafından belirtildiği gibi, eğer görsel veri eksik ise, beyin bu eksiklikleri beklenti veya tecrübelerle doldurmaya çalışır.
Bu tuhaf olay hakkında hala öğrenecek çok şeyimiz var. Caputo çalışmasının hala başlangıç evresinde olduğunu kabul ediyor. Açıkçası, bu tuhaf halüsinasyonların nasıl meydana geldiğini öğrenmek ilginç olurdu. Çünkü ne kadar gerekli gözükse de loş ışık, deney grubunda gözlemlenenin aksine, halüsinasyonların meydana gelmesinin tek nedeni olamaz.