Bir Zamanlar Anıtkabir'de Atatürk ve İsmet Paşa'dan Başkaları da Vardı: Hürriyet Şehitliği

11.06.2022 - 10:28

27 Mayıs 1960 sonrasında başlatılan uygulama yaklaşık 21 sene devam etse de Kenan Evren yönetiminde Hürriyet Şehitliği'ndeki cenazeler başka yerlere defnedilirler. Gelin içeriğimizle birlikte bu isimlerin neden Anıtkabir'e defnedilğini ve daha sonrasında nakledildiklerini anlamaya çalışalım.

Kaynak: Mehmet Öznur Alkan

Milli Birlik Komitesi'nin 4 Haziran'da yayımladığı tebliğe göre 28 Nisan-27 Mayıs 1960 arasında hürriyet uğruna yapılan masum ve imanlı gösterilerde ölen birçok genç vardır ve bu gençler hızla tespit edilmek durumundadır.

Gerçekten DP Hükumeti kendisine karşı yapılan gösterilere oldukça sert tepki göstermiş ve polis göstericilere gerçek mermiyle karşılık vermiştir. Bu gösterilerde ölen simge isimlerden biri de Turan Emeksiz'dir ve 28 Nisan sabahı öldürülür.

Tebliğde bahsedilen 1 ay içinde ölen 5 kişi Milli Birlik Komitesi tarafından "Hürriyet Şehidi" ilan edilir. Kimisi polis kurşunuyla kimisi kaza ile ölen bu kişiler fotoğraflardaki sıraya göre şöyledir:

Ersan Özey (1949-1960)
Turan Emeksiz (1940-1960)
Ali İhsan Kalmaz (1938-1960)
Nedim Özpulat (?-1960)
Sökmen Gültekin (?-1960) (Fotoğrafını bulamadık.)

Ve 4 Haziran'daki tebliğde bu şehitlerin yapılacak büyük törenle Anıtkabir'in yanında tesis edilecek Hürriyet Şehitliği'ne gömüleceği açıklanır.

Kimi kaynaklarda şehitliğin adı 'Devrim Şehitliği' olarak da geçer.

Ve planlandığı gibi 11 Haziran günü büyük bir törenle 5 isim Anıtkabir'in yamacına defnedilir. Günün gazeteleri haberi şöyle verir:

Bu arada Türkiye'de başarısız bir darbe girişimi gerçekleşir:

Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin Başarısız İlk Darbe Girişimi: Talat Aydemir Olayı

Ve bu darbe girişimine karşı dururken ölen askerler de “hürriyet ve anayasa uğruna şehit düşenler” olarak ilan edilirler ve Anıtkabir'e defnedilirler. Bu isimler şöyle:

Hava Albay Fehmi Erol
Piyade Binbaşı Cafer Attilla
Hava Onbaşı Hasan Aktar
Piyade Er Mustafa Şahin
Piyade Er Mustafa Çakı
Piyade Er Mustafa Gültekin

Ve bu tarihten 3 sene sonra Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel önce beyin kanaması geçirir, ardından cumhurbaşkanlığına devam edemeyeceği açıklanır ve 16 Eylül 1966'da vefat eder.

7 yıl sonra da İsmet Paşa vefat eder. İnönü'nün cenazesi her ne kadar şehitliğe defnedilmemiş olsa da Anıtkabir'de Atatürk'ün karşısında yerini alır.

12 Eylül 1980 darbesinden hemen 1 sene sonra ise "Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun" çıkar. Bu kanuna göre Anıtkabir'de yalnızca Atatürk ve İsmet Paşa gömülü kalabilir.

O dönem bu kanun kimi çevrelerde rahatsızlık yaratır. Hatta Bülent Ecevit Arayış dergisinde “Bozulan Bir Tarih Bahçesi” başlığıyla bir kapak haberi hazırlayarak konuya dikkat çeker.

Ve belki de bu rahatsızlık sebebiyle naaşlar kanundan tam 7 yıl sonra 24 Ağustos 1988'de "gizlice" Anıtkabir'den alınır. 10 kişi Cebeci Şehitliğine defnedilirken Ersan Özey'in naaşı ailesi tarafından teslim alınır.

30 Ağustos 1988'de ise Cemal Gürsel'in naaşı Yeni açılacak olan Devlet Mezarlığı'na defnedilir. Ancak bu durum birçok tartışmayı birlikte getirir, özellikle bu gizliliği eleştirenler 'Atatürk'ün naaşını çalsalar haberimiz olmayacak.' derler.