İktidara geldikten sonra Türk devrimini ve dolayısıyla Atatürk'ü kendisine rehber edinen Amanullah Han ülkesi Afganistan için oldukça önemli adımlar atar. Ancak 100 yıl öncesi ve günümüzü kıyasladığımızda ne yazık ki iki ülke için de işlerin iyi gitmediği aşikar...
Kaynak: Atatürk Ansiklopedisi
Babasının bir suikast sonucu öldürülmesinden sonra 27 yaşında Afgan tahtına oturur ve ilk işi İngilizlere karşı 8 Ağustos 1919'de Afganistan'ın bağımsızlığını sağlamak olur.
18 Ağustos 1920'de Amanullah Han'a gönderir ve Afgan ilişkilerini başlatır. Bu arada Afganlar, İngilizlere karşı güçlü bir müttefik olarak Sovyet Rusya'yı yanlarında isterler.
Bekir Sami Bey temsil eder. Ve Sovyetler 28 Şubat'ta Afganistan'ı tanırken oradaki görüşmeler neticesinde biz de Afganistan ile 1 Mart 1921'de ittifak imzalarız.
Yardımı yapmayı taahhüt eder. Ve Bahriye Nazırı Cemal Paşa 1920'de Kabil'e giderek yanındaki Türk subaylarla bir alay kurar ve bu alaya modern harbi öğretir.
10 Haziran 1921'de Afgan Büyükelçiliği'ndeki bayrak çekme töreninde ise bayrağı bizzat Atatürk çeker. 1 Mart 1922'de ise Fahreddin Bey Kabil elçisi olur.
Ayrıca Afgan Emiri, Lozan sırasında Türkiye'nin desteklenmesi adına Londra, Paris ve Roma elçilerini harekete geçirir ve Afgan tarafı adil bir antlaşma için nota veririler.
Tarihçi Zeki Velidi Togan, 1923 Haziran'ında Kabil'e gelir ve 5 ay ülkede kalır. Ülkenin eğitim ve bilimsel teşkilatı hakkındaki görüş ve tavsiyelerini ise Afgan Meclisi'ne sunar.
Ve yapılan devrimleri gözleri ile görür. Bunun üzerine Han, eğitim ve kültür alanında ülkesini çağdaşlaştırmak istese de Afganistan'ın tutucu çevresi harekete geçer.
Reform girişimlerinde bulundu. Kadın kıyafeti hakkında kanun çıkartmıştı. Bunu Atatürk’e arz ettiğimde çok üzüldü ve 'Eyvah adam gitti demektir.' dedi.'
Tahtı bıraktıktan 5 ay sonra Roma'ya yerleşir. 1930'da dostu Gazi'yi görmek, 8 yıl sonra ise onun cenazesi için Türkiye'ye gelir. 25 Nisan 1960'da ise Zürih'te vefat eder.
butun musluman ulkelerde ayni senaryo yasaniyor. ulkeyi yoneten nispeten iyi egitimli dunyayi gezmis gormus elit ulkenin ne kadar geri kaldiginin, dunyanin nereye gittiginin farkinda olarak reform hareketlerine basliyor ama ayni egitime vizyona sahip olmayan halk dini degerlerine sarilarak reforma direniyor, reformu yapan eliti dejenere olmus batililasmis batinin kuklasi olarak goruyor. cogu zaman bu iranda oldugu gibi yoneten gucun iktidardan dusup yerine seriatin gelmesiyle sonuclaniyor yada suudi arabistandaki gibi yonetenler reformlardan vazgecip isleri oluruna birakiyorlar. turkiyenin sansi bu reformlari yapanlarin akli basinda kimsenin vatanseverliklerinden suphe edemiyecegi ulkeyi kurtarmis kahraman bir nesil olmasi, bir iki ufak ayaklanma disinda buyuk bir direnis olmuyor, reformlar bir noktaya kadar gerceklestirilebiliyor. turkiyenin diger musluman ulkere nazaran cok farkli yerde olmasinin yegane nedeni bu.