Bir Tatlı Huzur Almaya Gideceğimiz Tatiller için Türkiye'deki 11 'Sakin Şehir'

Cittaslow, 1999 yılında İtalya'da kurulmuş uluslararası bir belediyeler birliği. Kelime kökeni İtalyanca 'Citta (Şehir)' ve İngilizce 'Slow (Yavaş)' kelimelerinin birleşmesiyle türetilen Cittaslow, 'Sakin Şehir' anlamında kullanılmaktadır.

İtalya'nın dört küçük kentinin belediye başkanlarının bir araya gelerek Slow Food hareketini kentsel boyuta taşımak amacıyla kurulmuş.

Manifestosu:

'Bizi hızlanmaya zorlayanlar var. Direniyoruz! Ne bayrak kaldıracak ne de tükeneceğiz. Ofiste ve yollarda yavaşlayacağız. Çevremizdeki tüm insanlar (hiçbir şey ifade etmeyen) hiperaktivitenin sinir bozucu durumundayken biz, kendimize duyduğumuz güvenle yavaşlayacağız. Kendi huzurumuzu her ne pahasına olursa olsun koruyacağız. Alanlarda ve caddelerde yavaşlayacağız, tepelerde yavaşlayacağız, asla teslim olmayacağız! Çevrenizdekiler hızlanırken siz yavaşlarsanız bizden birisiniz demektir. Diğerlerinden biri değil bizden biri olduğunuz için gurur duyun. Çünkü diğerleri hızlı biz ise yavaşız. Yapmaya değer bir şey varsa onu yavaşça yapmaya da değer. Bazıları doğuştan yavaştır -diğerleri buna mecbur kalırlar. Ancak bir fincan sabah çayıyla yatakta uzanmanın insanoğlunun en iyi hali olduğunu bilen birileri hâlâ var.'

Üye olmak isteyen kentlerin birliğin belirlediği kriterler üzerinden değerlendirilmesi ve Cittaslow felsefesine uygunluğu denetlenmesi gerekiyor. Birlik kurulduğu zaman 59 olan bu kriterler 2013 yılında Uluslararası Bilim Komitesi tarafında yapılan bir çalışmayla güncellenmiş ve sayısı 70'e çıkmış.

Bir kentin Cittaslow olması için hangi kriterler gerekli?

Bir kentin Cittaslow olması için Cittaslow felsefesine uygun hareket etmesi, nüfusunun 50.000 altında olması ve Birlik'e sunduğu başvuru dosyası üzerinden yapılan değerlendirmeden geçer puan alması gerekmekte. Bu kriterlerin ana başlıkları şu şekilde sıralanabilir.

Çevre politikaları
Altyapı politikaları
Kentsel yaşam kalitesi politikaları
Tarım, turizm, esnaf ve sanatkarlara dair politikalar
Misafirperverlik, farkındalık ve eğitim için planlar
Sosyal uyum
Ortaklıklar

Detaylı kriterleri cittaslowturkiye.org adresinde bulabilirsiniz.

Kurulduğu ilk yıllarda İtalyan kentleri arasında yaygınlaşan hareket, günümüzde 28 ülkede 182 üyeye sahip. Türkiye'de ise 2016 itibariyle 11 şehir 'Sakin Şehir' unvanını almaya hak kazandı.

Büyüme çılgınlığı içinde hunharca çarpıklaşan ülkemizde, darısı diğer yavaş ve küçük kalmaya karar vermiş şehirlerimizin başına.

1. Akyaka - Muğla

Gökova Körfezi'nin doğu ucundaki Akyaka, Muğla'nın Ula ilçesinin mahallelerinden biri. Özgün bir mimariye sahip ve bu mimarinin dışına çıkılmasına da izin verilmiyor. Akyaka'da iki büyük azmak (sazlıkların arasından akan nehir) denize dökülüyor ve bu nehirler üzerinde de turizm ve balıkçılık yapılıyor. Bunun yanı sıra sığ denizi ve rüzgarlı havasıyla Kite Surfing için Avrupa'nın en elverişli sahillerinden biri olduğu söyleniyor.

2. Seferihisar - İzmir

Seferihisar, Türkiye'nin tescilli ilk yavaş şehri. Nüfusunun %80'i hala tarımla uğraşan Seferihisar'da diğer önemli iş kolu ise turizm. Ürkmez, Özdere, Urla, Çeşme, Selçuk, Şirince gibi turistik merkezlere de oldukça yakın mesafede olan Seferihisar'da Sakin Şehir olmanın bir koşulu olarak otel yatak kapasitesi, motorlu taşıt sayısı ve endüstriyel üretim belirli bir sayının altında kalmak zorunda.

Seferihisar içinde özellikle Sığacık tarihi dokusu, antik limanı, yöresel yemekleri ve pazarları, butik tasarım dükkanları ve sakin havasıyla diğer koylardan daha 'sakin' bir kent.

3. Halfeti - Şanlıurfa

Sırasıyla Asurlular, Süryaniler, Bizanslılar, Memlüklüler ve Osmanlılar döneminde de önemli bir şehir olan Halfeti, Birecik Barajı'nın suları altında kalan taş mimarisi ile dikkat çekiyor. Halfeti'nin Birecik Barajı kıyısında 35 km'lik sahili bulunuyor. Ayrıca %99 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki en yüksek okuma yazma oranına sahip kent.

4. Perşembe - Ordu

Vona Yarımadası'nda yer alan Perşembe, Roma ve Bizans Hükümdarlığının ardından, 1462'ye kadar Trabzon Rum İmparatorluğu'nun başkenti imiş. Perşembe, uzun Karadeniz sahili ve doğal kum plajları ile ünlü. Şehir yönetimi ve halkı kenti gürültü ve hava kirliliğinden korumak için bir çok faaliyet yürütüyor.

5. Şavşat - Artvin

Gürcüce 'Kara Orman' anlamında gelen Şavşat, kara değilse de yeşil ormanlarla kaplı bir ilçe. 4 tarafı dağlarla çevrili olan Şavşat oldukça eğimli bir arazi üzerine kurulu, çevresinde ise irili ufaklı bir çok nehir ve küçük göller bulunuyor.

6. Taraklı - Sakarya

Ahşap mimarisi ile Safranbolu'ya benzeyen, han, hamam ve camileriyle Osmanlı kültürünün özelliklerini taşıyan Taraklı, İstanbul'a ve Ankara'ya ortalama 200 km mesafede. Merkezi konumu, doğası ve mimarisiyle reklam çekimlerine ev sahipliği yapan Taraklı aynı zamanda bir çok trekking rotasına ve kamp alanına da yakın olması sebebiyle doğa sporcularının da uğrak noktası.

7. Vize - Kırklareli

Osmanlı sultanlarının tarihi 'Avyolu' üzerinde bulunan, 'Sultanlar Yolu' ismiyle tekrar keşfedilen Vize, Treklerden Perslere, Romalılardan Bizanslılara bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış. Şehrin ismi ise Poseidon'un oğlu Byzia'dan geliyor. Vize'de uzun bir Karadeniz sahilinin yanı sıra, bir çok tarihi cami, kilise ve mağara bulunuyor.

8. Yalvaç - Isparta

Yalvaç ilçesi, Roma ve Bizans döneminin antik şehirlerinden olan Pisidya'ya 1 km uzaklıkta. Yerel mutfağı ve gül ürünleriyle dikkat çeken Yalvaç, 2000 yılından beri düzenli olarak büyük şehirlere göç veriyor.

9. Yenipazar - Aydın

Efeleriyle meşhur Aydın'ın kültürünü koruyan ilçesi Yenipazar, Lidyalılar ve Kimmerler zamanından beri bir yerleşim bölgesi. Hiç değişmeyen 12-15 bin civarındaki nufusu pamuk, narenciye ve zeytin tarımıyla geçiniyor. Aydın'ın Kuşadası, Didim gibi kalabalık ve gürültülü turistik merkezlerinin arkasında, sakin ve sessiz bir şekilde yaşamaya devam ediyor.

10. Gökçeada - Çanakkale

Türkiye’nin en batı noktasında yer alan ve en büyük adası olan Gökçeada, nostaljik evleri, doğal yaşamı, organik ürünleri ve alternatif spor olanakları ile son yıllarda önemli bir turizm merkezi haline gelmiştir. 2002 yılından bu yana ada içerisinde gerçekleştirilen organik tarım faaliyetleri ile özellikle 2008 yılından bu yana gerçekleştirilen tarım turizmi uygulamaları sayesinde misafirlerine eşsiz bir doğal ortam sunan Gökçeada, 2011 yılı Haziran ayında almış olduğu Cittaslow unvanı ile dünyanın ilk ve tek sakin adası olmuştur.

11. Uzundere - Erzurum

Uzundere, Türkiye’nin 11. Cittaslow kenti oldu. Türkiye’nin en yüksek şelalesi olan Tortum şelalesi, yelken, rafting ve kano gibi su sporlarının yapıldığı Tortum gölü ve çayı, Öşk Manastırı gibi değerlere sahip olmasını yanı sıra Uzundere biyoçeşitlilik açısından da önemli bir yer. Dünyanın en zengin biyololojik çeşitlilik bölgelerinden biri olan Kafkasya Ekolojik Bölgesi’nin batı ucunda, Çoruh Vadisi’nde yer alan Uzundere birçok endemik bitki, memeli, kuş ve kelebek cinsinin yuvasıdır.

BONUS: Cittaslow Adayı, Göynük - Bolu

Göynük, Bolu ilinin güneybatı kısmında yer alan yedi mahalle ve altmış altı köy barındıran ‘şeker fasulyesi’, ‘uğut marmelatı’, ‘tokalı örtüleri’ ve ‘tahta oymacılık eserleri’ ile ünlü bir ilçesidir. 20. yüzyıl başlarına ait eski Türk evleri bakımından zengin olan ilçe sahip olduğu 137 adet tarihî konut, 21 cami, türbe, çeşme, hamam, kule ve hazire olmak üzere toplam 158 adet sivil mimari eser sebebiyle 'Kentsel SİT Alanı' ilan edilmiştir. İlçede ayrıca 14. yüzyılda Gazi Süleyman Paşa tarafından inşa ettirilen tarihi cami, hamam ve konak da bulunmaktadır.