Kuram doğal dünya yasalarını, hipotezleri, gerçekleri bilimsel verilerden yararlanarak açıklayan düşünce sistemidir. Hem rasyonel hem soyut bilgilerin bir araya gelmesi ile ortaya çıkmaktadır. Kuram nedir, özellikleri nelerdir, nasıl oluşturulur, disiplinlere göre kuramlar nelerdir? Şimdi sizlerle...
Kuram bilim tarafından desteklenen, deneylerle doğruluğa kavuşmuş ve mantık içeren düşünce sistemine denmektedir. Kabul edilmiş bir kuram başka bir kuram ile çürütülebilir ya da eleştirilebilir. Bilimsel veriler kullanılarak, açıklamalar ortaya koyan kuramlar sayesinde birçok olay ya da olgu net bir şekilde açıklanmaktadır.
Kuram bilime dayalıdır. Bu yüzden mantık çerçevesindedir.
Farklı bir kuram tarafından çürütülebilmektedir.
Eleştiriye açıktır.
Kendi içinde bir iç tutarlılığı bulunur.
Bilimsel verilere yer verilir.
Düşüncelere yön verir.
Farklı fikirler ortaya çıkmasını sağlar.
Olaylar ve olguların anlaşılmasını sağlar.
Kuram geliştirme adımlarını sırayla bilmek ve takip etmek önemlidir. Her bir adım bir öncekinin devamı şeklinde ilerlemektedir. Bu adımları sırasıyla şu şekilde sıralayabiliriz:
Gözlem ve açıklama,
Olası kuram ya da hipotez okuma,
İçerikte yer alan bireysel anlayışı bağlama,
Araştırma,
Hipotezi reddetme, kabul etme ya da değiştirme
Kuramın nedenini algılama,
Topluluklara kabul ettirme.
Herhangi bir olay ya da olguyu detaylandırmak ve bu detayları pekiştirmek için kuramlar kullanılmaktadır. Bilimle uğraşan insanlar yaşadıkları döneme ait olan olay ya da olguları açıklamak, anlamlandırmak için bilimden faydalanmışlardır. Bu olgu ve olayları anlamlandırmak için bilimden faydalanan bu insanlar, olgu ya da olayların varlığını kanıtlamışlardır. Bütün kuramlar insanların herhangi bir konu ile ilgili nasıl düşünmesi gerektiği ile ilgili yardımcı bir unsurdur.
Kuram ile ilgili en önemli unsur bilime dayalı olmasıdır. Kuramlar ortaya çıktıkları dönemin toplumunun psikolojik ya da felsefi sorunlarılarıyla da ilgili olabilir.
Herhangi bir düşüncenin kanıtlanması ve bunun paylaşılmasıdır. Deney ve gözleme dayalı olan bu kuram türü defalarca kanıtlanabilir özelliktedir. Bilimsel kuramlar başka bir bilimsel kuram tarafından çürütülebilir, geçerliliğini kaybedebilir.
Sosyolojide kuramlar topluma bakılarak ortaya atılır. Sosyolojik kuram ilk dendiğinde akıllara Marksizm, işlevselcilik, çatışma kuramları gelebilir.
Psikoloji disiplini sosyolojiye göre daha ayrıntılı çalışma ve kuram içerir. Psikolojik kuram dendiğinde ilk akla kişilik kuramı gelebilir.
Felsefede bir düşüncenin kuram olması için kanıtlanabilirlik aranmaz, herhangi bir mantık bulunması şartı da bulunmaz. Psikoloji ve sosyoloji kuramlarında bu kuramların bir alt yapısı olması gerekirken felsefede böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.