19. yüzyıl İstanbul’unda bir İsviçreli girişimcinin kurduğu bira fabrikası, sadece bir markayı değil, bir semtin kimliğini yarattı.
İstanbul’un ortasında, gökdelenlerle eski apartmanların yan yana durduğu, geceleri konser seslerinin yankılandığı bir semt düşünün. Adı: Bomonti.
Peki bu isim nereden geliyor? Bir sokaktan mı, bir aileden mi, yoksa bir efsaneden mi?
Cevap daha ilginç:
Bir bira fabrikasından. Ve o fabrikanın kurucusu Carl Bomonti’den.
Takvimler 1890’ları gösterirken İstanbul, bugünkünden çok farklı ama bir o kadar da tanıdık bir şehir. Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti;
Levantenler,
Avrupalı tüccarlar,
Osmanlı elitleri,
Sanatçılar, diplomatlar ve girişimciler aynı sokaklarda dolaşıyor.
Şehirde elektrik yeni yeni yayılıyor, tramvaylar çalışıyor, Pera’da balolar düzenleniyor. İşte bu atmosferde, İsviçre’den iki kardeş İstanbul’a geliyor:
Carl (Karl) ve Adolf Bomonti.
Avrupa’da yükselen modern üretim anlayışını bilen, endüstriyel ölçekli üretimin ne anlama geldiğinin farkında bir girişimci.
Ama onu asıl önemli kılan şey şu: Carl Bomonti, İstanbul’a sadece bir ürün değil, bir yaşam biçimi getiriyor.
1890 yılında Bomonti Kardeşler, bugünkü Feriköy–Şişli hattında, dönemin en ileri teknolojisiyle donatılmış bir tesis kuruyor:
Bomonti Bira Fabrikası
Bu fabrika:
Osmanlı’daki ilk modern bira fabrikası
Seri üretim yapan endüstriyel bir tesis
Avrupa standartlarında çalışan nadir yapılardan biri
Ve kısa sürede şehrin gündelik hayatına giriyor.
Fabrikanın yanında kurulan Bomonti Bahçesi (Bomonti Gazinosu) sayesinde:
Açık hava konserleri
Canlı müzik geceleri
Balolar
Ailelerin ve entelektüellerin buluşmaları
İstanbul’da ilk kez Batı tarzı kamusal eğlence kültürü bu kadar görünür hâle geliyor.
“Şehirli” olmak
Yeniliğe açık olmak
Modern hayatın parçası olmak
demek.
Fabrika büyüdükçe çevresi de değişiyor.
İşçiler için konutlar
Depolar
Küçük esnaf
Sosyal alanlar
derken bölge halk arasında “Bomonti tarafı” diye anılmaya başlıyor.
Zamanla bu ad yerleşiyor. Cumhuriyet döneminde ise resmileşiyor.Ve bugün bildiğimiz Bomonti semti, adını doğrudan Carl Bomonti’den alıyor.
Bomonti Bira Fabrikası, Tekel tarafından satın alınıyor.
Üretim devam ediyor
Marka uzun yıllar yaşamayı sürdürüyor
Bomonti, Türkiye’nin en bilinen bira isimlerinden biri oluyor
Ancak zamanla sanayi şehir dışına kayıyor, fabrika eski önemini yitiriyor.
Yıllar sonra fabrika kapanıyor ama hikâye bitmiyor.
Bugün o yapı: 👉 Bomontiada adıyla
Konserlere
Sergilere
Gastronomiye
Yaratıcı buluşmalara
ev sahipliği yapıyor.
Yani Carl Bomonti’nin kurduğu yer, 130 yıl sonra bile hâlâ insanları bir araya getirmeye devam ediyor.
Carl Bomonti:
Osmanlı’da modern sanayinin öncülerinden biri
İstanbul’da şehirli yaşam kültürünün erken mimarlarından biri
Bir fabrikanın, bir semtin kimliğine dönüşebileceğinin canlı örneği
Bugün Bomonti dendiğinde akla gelen:
Sanayi, Kültür, Gastronomi, Kentsel dönüşüm.
Aslında tek bir hikâyenin farklı yüzleri.
İstanbul’da pek çok semtin adı var ama çok azı bir insanın vizyonunu bu kadar net yansıtır.
Bomonti; Bir bira markası değil sadece, bir fabrika değil yalnızca, bir eğlence mekânı hiç değil.
Bomonti, İstanbul’un modernleşme hikâyesinde atılmış cesur bir adımın adı.
Ve o adımın arkasında bir isim var: Carl Bomonti.