Şehrazad ile efsanevi Şehriyar'ı duymayanımız yoktur! Dünya edebiyatının en önemli eserleri arasında yer alan Binbir Gece Masalları, yani Arapça asıl adıyla 'Elfü Leyle ve Leyle' masal külliyatı anonim bir eserdir. Hint, Fars ve Arap kültürlerinden doğan eser farklı dönem ve coğrafyaların izlerini taşır. Peki, 1001 Gece Masalları'nın konusu nedir? Binbir Gece Masalları'nın anlatıcısı Şehrazad kimdir? Sultan Şehriyar kimdir?
İşte, 1001 Gece Masalları hakkında bilmeniz gerekenler...
Anonim bir eser olan Binbir Gece Masalları, farklı kültürlerden gelen hikayelerin yüzyıllar içerisinde bir araya gelmesiyle ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca pek çok dile çevrilen eser, doğudan batıya birçok coğrafyanın izlerini taşır.
Eserin yazarı gibi ortaya çıktığı tarihte belirsiz. Ancak dünya genelinde incelenen yazılı kaynaklar, Binbir Gece Masalları'nın ilk olarak 9. yüzyıl civarında ortaya çıktığını gösteriyor.
Binbir Gece Masalları'nı edebi ve geleneksel anlamda inceleyen uzmanlar ise eserin sözlü gelenek olarak daha eski bir köken sahip olduğunu düşünüyor. Tarih boyunca opera, bale, tiyatro, sinema, dizi ve sanatın her dalına ilham kaynağı olan eserin ilk tam metin derlemesi ise ancak 14. yüzyılda Mısır'da yapılıyor.
Arap, Fars, Hint ve Mezopotamya kültürünün birleşimi olarak tarif edilen Binbir Gece Masalları, Doğu milletlerinin eski-yeni folklarından birçok ize sahiptir.
Hint kanyaklı masallar, İran'dan gelen masallar, Harunürreşîd Devrine ait Bağdat menşeli masallar, Fatımîler ve Memlükler devrinde Mısır’da külliyatına eklenen masallar... Tabii tarih boyunca külliyatın gezdiği her yerden izler taşıdığını da söylemek mümkün. Mesela Hindistan'dan İran'a gelen masallar arasında Yunan kültüründen bile izler olduğu çeşitli kaynaklarda yer alıyor.
1700'lerde ise Avrupa'da ilk çeviri olarak karşımıza çıkıyor. Fransız yazar Antoine Galland tarafından çevirilen ilk metin 1704 ila 1717 yıllarına tarihleniyor. Galland'ın çevirisiyle 18. yüzyılda bir hayli ilgi gören eser, zaman içerisinde Almanca'dan İtalyanca'ya birçok dile çevrilmiş.
Doğu kültürünün eşsiz bir kültür mirası olarak tarif edebileceğimiz Binbir Gece Masalları, bir masal derlemesidir.
Masallar içinde masal anlatma tekniği ile yazılan 1001 Gece Masalları'nın çerçeve hikayesi: Pers İmparatoru Şehriyar ve anlatıcı Şehrazad etrafında şekilleniyor. Kral Şehriyar, eşi tarafından aldatıldığını öğreniyor. Aldığı bu haber nedeniyle büyük bir öfke ile dolan Şehriyar, kadınlara olan güvenini kaybedip bir de nefrete kapılır.
İhanetin ardından her gece bir başka kadınla evlenmeye karar veren Şehriyar, gecenin sabahında kadını öldürür. Üç yıl sonra şehirde evlenecek genç kız kalmadığı için sıra Şehriyar'a eş bulmakla görevli olan vezirin iki kızından birine gelir. Vezirin büyük kızı Şehrazad ise kendini feda ederek kadınları kurtarmak için bir plan yapar.
Şehrazad, gönüllü olarak Kralın eşi olur ve düğün gecesi kız kardeşi Dünyazad ile kararlaştırdığı üzere bir hikaye anlatmaya başlar. Hikayenin en heyecanlı yerinde duran Şehrazad, Şehriyar'ın aklında büyük bir merak uyandırır. Hikayenin kalını dinlemek isteyen kral idamı erteler, erteler ve erteler... Böylece 1001 gece boyunca her geceyi heyecanla beklemeye başlar. Hikayelerin öğretici ve ibret veren yanlarıyla 1001 gece süren evlilikten üç erkek çocukları olur. Şehrazad'ın hikayeleri son bulduğunda ise Şehriyar artık karısını öldürmekten vazgeçer çünkü bu keskin zekalı kadına aşık olmuştur.
Külliyatta 264 masal, çerçeve masalın etrafında dolanır durur. Binbir Gece Masalları arasında en bilindikleri ise 'Alaaddin'in Sihirli Lambası', 'Ali Baba ve Kırk Haramiler', 'Sinbad'ın Yolculukları', 'Büyülü Halı ve Uçan At Masalı' yer almaktadır.
Ahlaki Dersler ve Adalet
Büyü, Sihir ve Fantastik Unsurlar
Aşk ve Romantizm
Tüm bunların yanında pek çok farklı kaynakta bambaşka hikayelerin yer aldığı 1001 Gece Masalları'nda kadının keskin zekası ve gücüyle dünyayı nasıl da güzelleştirdiğine şahitlik ediyoruz.
Hikayelerde dini, ahlaki öğütler, yolculuklar, keşifler, suç ve ihanet, komedi ve mizah, cinler, periler, büyü ve sihir, aşk ve romantizm, tacirler ve tüccarlar, krallar, prensler, şehzadeler yer almaktadır.
Külliyatta 264 masal, çerçeve masalın etrafında dolanır durur. Binbir Gece Masalları arasında en bilindikleri ise 'Alaaddin'in Sihirli Lambası', 'Ali Baba ve Kırk Haramiler', 'Sinbad'ın Yolculukları', 'Büyülü Halı ve Uçan At Masalı' yer almaktadır.
1001 Gece Masalları'nın Temaları ve Motifleri
Ahlaki Dersler ve Adalet
Büyü, Sihir ve Fantastik Unsurlar
Aşk ve Romantizm
Tüm bunların yanında pek çok farklı kaynakta bambaşka hikayelerin yer aldığı 1001 Gece Masalları'nda kadının keskin zekası ve gücüyle dünyayı nasıl da güzelleştirdiğine şahitlik ediyoruz.
Hikayelerde dini, ahlaki öğütler, yolculuklar, keşifler, suç ve ihanet, komedi ve mizah, cinler, periler, büyü ve sihir, aşk ve romantizm, tacirler ve tüccarlar, krallar, prensler, şehzadeler yer almaktadır.
Alaaddin’in Sihirli Lambası
Ali Baba ve Kırk Haramiler
Sinbad’ın Yedi Yolculuğu
Büyülü Halı ve Uçan At Masalı
Tacir ve Cin Hikâyesi
Balıkçı ve Cin
Üç Elma Hikâyesi
Hançerli Kadının Hikâyesi
Harun Reşid ve Cafer’in Maceraları
Zeyneb ve Prens Hikâyesi
Hikmetli Vezirin Oğlunun Hikâyesi
Bağdatlı Tacir ile Hırsızlar Hikâyesi
Cömert Prens Ahmed ile Peri Perihan Hikâyesi
Saraydan Kovulan Şehzade
Sultanın Üç Oğlu Hikâyesi
Kralın Kızı ve Fakir Adamın Aşkı
Saraydan Kaçan Prenses ve Çoban Hikâyesi
Sadık Aşık ile Onu Sınayan Kadın Hikâyesi
Gizemli Kadın ve Genç Adam Hikâyesi
Zengin Tacir ve Üç Oğlu
İstanbul’dan Bağdat’a Giden Tacir
Dürüst Tacir ve Adaletsiz Tüccar
Tacir ile Karısı Arasındaki İhanet Hikâyesi
Bağdatlı Tacir ve Onun Sadık Hizmetçisi
Cinler Diyarı ve Kaybolan Adam Hikâyesi
Denizlerin Efendisi Cin ve Onun Tutsakları
Küçük Şişedeki Cin Hikâyesi
Büyücü Kadın ile Prens Hikâyesi
Aptal Adam ve Kurnaz Karısı
Bağdatlı Hoca ile Çırakları
Üç Kafadarın Absürt Maceraları
İki Kardeşin Mizahi Hikâyesi
Bahtsız Adamın Şans Hikâyesi
Üç Elma Cinayeti (Erken Dönem Dedektif Hikâyesi)
Kadın Casus ve Onun Gizli Görevi
Bağdatlı Hırsızın Akıllıca Kaçışı
Sinbad’ın Yedi Yolculuğu
Kayıp Adalar ve Gizli Hazine Hikâyesi
Gizemli Dağdaki Bilge Adamın Hikâyesi
Büyülü Deniz ve Lanetli Korsan Gemisi
Hint Diyarı ve Orada Keşfedilen Sırlar
Peygamber Süleyman ve Bilge Kararları
Adaletli Kadı ve Onun Verdiği Kararlar
Okumalı gençler hatta orta genç ve ileri gençler tekrar tekrar okumalı . Okumadıkça okumayanlara benzeşmek ve onlar gibi sıradanlaşmak basitleşmemek adına okumalı insan . Oku emrini bil maruf kabul etmeyen cehaleti nehyedemez .Okuyan gençlerine zulmeden toplumlar cehaletin karanlıklarında kaybolmaya mahkumdurlar!
Benim de masallarımın kahramanından bir kuple; “…O gür yapraklı gürgen ağacının altında Mümtaz Neva’sının yüzünü avuçlarına aldı ve dedi ki; ben seni sevmek için doğmuşum, bunca yılımı sana gelmek, seni yaşamak için geçirmişim meğer. Gerisi hep oyalanmaymış, sana varacak yolda ayağıma takılan telaşelermiş. Şakaklarıma düşen her bir ak tel beni sana bir adım daha yaklaştırmış. İnsanın nasıl şükredeceğini bile bilemediği mutluluklar varmış. Benim dünyaya karşı huzurum, cesaretim, hukukum, umudum sade ve sadece senin kokunda gizliymiş.”