Bilim İnsanları Termometre Olmadan Binlerce Yıl Önceki Sıcaklıkları Nasıl Bilebiliyor?

21.09.2024 - 15:43

Yaşam Editörü

0

Günümüzde telefonlarımızdan anında sıcaklık kontrolü yapabiliyoruz fakat eski medeniyetlerde termometre bile yoktu.

O zaman yüz binlerce yıl önce dünyamızın ne kadar sıcak ya da soğuk olduğunu nasıl öğreniyoruz?

Grönland ve Antarktika'daki devasa buz tabakaları, geçmiş iklim koşullarına dair paha biçilmez bilgiler sunuyor. Her yıl üzerine biriken yeni kar tabakası, o dönemin iklim koşullarını adeta bir fotoğraf gibi saklıyor.

Bilim insanları, buz katmanlarını delip derin çekirdek örnekleri alarak yüz binlerce yıl öncesine kadar uzanan sıcaklık değişimlerini inceleyebiliyor.

Bu katmanların kimyasal yapısı, o yılın sıcaklığına bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Özellikle izotop oranları, yıl yıl sıcaklık değişimlerinin yeniden oluşturulmasına olanak tanıyor.

Ayrıca buz katmanları arasında sıkışıp kalmış hava kabarcıkları, o dönemin atmosferik gaz bileşimlerini de açığa çıkarıyor.

Ağaçlar da geçmişin iklim şartlarını saklayan canlı arşivlerdir. Ağaç halkaları, sıcak ve yağışlı yıllarda daha kalın olurken soğuk veya kurak yıllarda daha ince olurlar.

Bilim insanları binlerce yıl önce yaşamış eski ağaçları bularak, halkalarını inceleyip o dönemlerin iklim koşullarını çözümleyebiliyor.

Daha da ilginç olan şey, ölü ağaçlarla yaşayan ağaçların halkalarını birleştirerek 10.000 yıl öncesine kadar uzanan bir iklim dizisi oluşturmak mümkün.

Eski bitkilerin fosilleşmiş polen taneleri de önemli bir iklim göstergesi. Farklı bitki türleri, farklı iklim koşullarında polen üretir.

Bilim insanları, tortulardan polen tiplerini ve yoğunluklarını inceleyerek geçmişteki bölgesel sıcaklık ve bitki örtüsünü yeniden yapılandırabiliyor.

Fosilleşmiş bitki yaprakları, eski karbondioksit seviyelerini ve dolayısıyla sıcaklıkları belirlemeye yardımcı olur.

Bitki yapraklarındaki gözenekler, atmosferdeki karbondioksit seviyelerine göre açılıp kapanır. Daha fazla gözenek, daha yüksek karbondioksit seviyelerine işaret eder.

Deniz ve göl tabanlarında biriken organizma kabukları da sıcaklıkların izini sürmemizi sağlar. Bu kabuklardaki oksijen izotopları, yaşadıkları suyun sıcaklıklarıyla doğrudan ilişkilidir.

Tortul örneklerini inceleyerek milyonlarca yıl öncesine kadar uzanan su sıcaklıklarını belirlemek mümkün.

İlginizi çekebilir:

Atalarımızın Dişleri Diş Macunları ve Fırçalar Olmadan Nasıl Bizimkinden Daha Sağlıklıydı?

Ortamlarda Satmalık Bilgi: Okyanus Suları Neden Farklı Yerlerde Farklı Renkte Görünür?

Başka Bir Şeyle Uğraşırken Yaşadığımız Acıyı Neden Unuturuz?

Popüler İçerikler

Cübbeli Ahmet Çakarlı Araçla Geldiği Etkinlikte Şeriatı Savundu: Skandal Sözlere Tepki Yağdı!

Asgari Ücretin Açıklanmasından Sonra Cumhurbaşkanı’na Mesaj Atan Kadir İpek Gözaltına Alındı

"Aşk Solcudur..." Kızılcık Şerbeti'nde Deniz Gezmiş Anıldı