Bilim insanları, Samanyolu’nun yapısını bugüne kadar görülmemiş bir ayrıntıyla ortaya koyan çarpıcı bir simülasyona imza attı. 100 milyardan fazla yıldızın tek tek modellendiği çalışma, galaksinin binlerce yıllık evrimini yüksek doğrulukla takip edebilen yeni bir hesaplama tekniği sayesinde mümkün oldu.
Uluslararası araştırma ekibi, bu devasa çalışmayı mümkün kılmak için yapay zekâ destekli yeni bir hesaplama yöntemi geliştirdi. Bu yöntem, önceki modellerin hem kapsam hem de hız bakımından çok ötesine geçerek galaksiyi neredeyse yıldız ölçeğine kadar çözebilmelerine imkân tanıdı.
Bugüne kadar yapılan galaksi simülasyonlarında, tek tek yıldızların davranışlarını gerçekçi biçimde hesaba katmak mümkün olmuyordu. Çünkü element oluşumu, süpernovalar, gaz hareketleri ve yerçekimi gibi birbirinden çok farklı zaman ölçeklerinde işleyen süreçler aynı anda modellenmek zorunda. Yeni çalışmada ise bu engel, fiziksel simülasyonlarla derin öğrenme modelinin bir araya getirilmesiyle aşıldı.
Bu yapay zekâ modeli, süpernova sonrası gazın yüz bin yıllık genişleme davranışını anlaması için yüksek çözünürlüklü veriyle eğitildi. Böylece sistem, galaksideki dev ölçekli değişimleri çok daha hızlı ve doğru şekilde taklit edebilir hâle geldi.
Önceki en iyi modeller en fazla bir milyar Güneş kütlesine kadar çözünürlük sunabiliyordu. Bu nedenle Samanyolu gibi dev galaksilerde yıldız ölçeğine inmek mümkün değildi. Yeni teknik sayesinde araştırmacılar, galaksideki tüm yıldızları temsil eden bir simülasyonu çalıştırabilerek astrofizik modellerini sınama şansı yakaladı.
Klasik yöntemlerle böyle bir simülasyonun tamamlanması onlarca yıl sürecekti. Yeni sistemde ise 1 milyon yıllık süreç yalnızca 2,78 saat hesaplama gerektiriyor. Bu da 1 milyar yıllık galaktik evrimin yaklaşık 115 günde modellenebildiği anlamına geliyor.
Araştırmacılar, bu yaklaşımın yalnızca kozmoloji için değil, çok ölçekli hesaplamaya ihtiyaç duyulan iklim araştırmaları gibi alanlarda da devrim yaratabileceğini belirtiyor. Samanyolu’nun bu kadar ayrıntılı biçimde simüle edilmesi, evrenin nasıl şekillendiğini anlamada yeni bir dönemin kapısını aralıyor.