Bilim İnsanları Açıkladı: Erkek Cinsiyetini Belirleyen Y Kromozomu Risk Altında

08.12.2025 - 13:26

Bilim dünyasında uzun zamandır tartışılan Y kromozomunun geleceği, yeni değerlendirmelerle yeniden gündeme taşındı. Erkek cinsiyetinin belirlenmesinde kritik rol oynayan bu kromozomun evrimsel süreç boyunca önemli ölçüde gen kaybettiği ortaya koyuluyor. Uzmanlar, mevcut verilerin Y kromozomunun sanılandan daha kırılgan bir yapıya sahip olabileceğine işaret ettiğini belirtirken, bazı araştırmacılar ise sistemin hala dengeli olduğunu savunuyor. İnsan biyolojisinin geleceğine ışık tutan bu tartışma bilimsel çevrelerde dikkatle takip ediliyor.

Kaynak

Bilim dünyasında yıllardır merak edilen sorulardan biri yeniden gündemde.

Y kromozomu gerçekten yok olmaya doğru mu gidiyor? Evrimsel biyolog Jenny Graves’ın son değerlendirmeleri, bu tartışmayı yeniden alevlendirdi.

Graves’in aktardığına göre Y kromozomu, atalarımızdan bu yana taşıdığı genlerin büyük kısmını kaybetmiş durumda.

Bu gen kaybı aynı hızla sürerse, teorik olarak milyonlarca yıl içinde Y kromozomu işlevini yitirebilir. Yani erkek cinsiyetini belirleyen temel mekanizma tamamen değişebilir.

İnsanlarda cinsiyet, sperm hücresinin taşıdığı kromozoma göre şekilleniyor:

— Y kromozomu taşıyan sperm → erkek bebek

— X kromozomu taşıyan sperm → kız bebek

Araştırmacılar, mevcut sistemin insanlar için hâlâ oldukça stabil olduğunu vurguluyor. Ancak Y kromozomunun evrimsel geçmişindeki hızlı küçülme, bilim insanlarının dikkatini çekmeye devam ediyor.

MIT’den genetikçi Jenn Hughes ise bu tabloya daha temkinli yaklaşıyor.

Hughes ve ekibinin primatlar üzerinde yaptığı analizler, Y kromozomunun düşündüğümüz kadar kırılgan olmayabileceğini ortaya koyuyor. Ekibe göre kromozom uzun süredir nispeten dengeli bir yapıya sahip.

Doğadan İlginç Örnekler de Var!

Bazı memeli türlerinde Y kromozomunun tamamen ortadan kalktığı biliniyor. Bu türler cinsiyeti belirleme görevini farklı genlere devrederek yaşamaya devam ediyor. Bilim insanları, bu örneklerin insan evrimi açısından yol gösterici olabileceğini söylüyor.

Araştırmalar ayrıca Y kromozomundaki gen kaybının lineer bir hızla ilerlemediğini, bazı dönemlerde durup bazı dönemlerde hızlanabildiğini gösteriyor. Bu da geleceğe dair net bir tahmin yapmayı zorlaştırıyor.