Yaşlanmayı tersine çevirebilecek bir formül bulunduğunu söylesek inanır mıydınız? Uzun yıllardır süren çalışmaların sonunda, bilim insanları tıpta çığır açacak nitelikteki bir projeye imza attılar. Peki, sahiden bilim yaşlanmayı tersine çevirebilecek mi? Genetik ve hücresel gençleşme mümkün mü?
Gelin detayları birlikte inceleyelim 👇
Sıkı durun, çünkü bu konuda umut vaat eden ilerlemeler de kat ediyorlar. Gelin, geçtiğimiz yıla damgasını vuran ve 12 Ocak 2023'te Cell'de yayınlanan Harvard Tıp Fakültesi'ndeki Paul F. Glenn Yaşlanma Biyolojisi Araştırmaları Merkezi'nin eş direktörü ve genetik profesörü olan Dr. David Sinclair ve meslektaşlarının çığır açan keşfine birlikte göz atalım. 👇
Yaşlanmayı inceleyen bilim insanları, öncelikle hücrelerde yaşlanma sürecini neyin yönlendirdiğini tartıştılar. Daha sonra da zamanla bir hücrenin normal işlemlerini bozabilen ve hücre ölümü sürecini tetikleyebilen DNA'daki mutasyonlara odaklandılar.
Ancak bu teori, yaşlı insanların hücrelerinin genellikle mutasyonlarla dolu olmadığı ve daha fazla mutasyona uğramış hücre yükü taşıyan insanların erken yaşlanmadığı gerçeğiyle uyuşmuyordu.
Tüm hücreler aynı DNA planına sahip olduğundan, epigenom, deri hücrelerinin deri hücrelerine ve beyin hücrelerinin de beyin hücrelerine dönüşmesini sağlayan şeydir. Epigenomlar bu dönüşümü farklı hücrelere hangi genlerin etkinleştirileceği ve hangilerinin sessiz kalacağı konusunda farklı talimatlar vererek yapıyor.
Cell makalesinde Sinclair ve ekibi, fareleri hızlandırılmış bir zaman çizelgesinde yaşlandırmakla kalmayıp, aynı zamanda bu yaşlanmanın etkilerini tersine çevirebileceklerini ve hayvanlara gençliğin bazı biyolojik belirtilerini geri kazandırabileceklerini savunuyor.
Bu tersine çevrilebilirlik, yaşlanmanın ana itici güçlerinin DNA'daki mutasyonlar değil, bir şekilde ters giden epigenetik talimatlardaki hatalar olduğu gerçeğini ortaya koyuyor. Çalışmaların sonuçları ise Sinclair'in teorisini destekliyor gibi görünüyor.
Fareler bu şekilde 'yaşlandıktan' sonra, Sinclair birkaç hafta içinde farelerin hastalık belirtileri göstermeye başladığını gördü. Yeniden başlatma süreci ise hücrelere kendilerini yeniden programlama talimatı veren üç geni içeren bir gen terapisi şeklinde yapıldı.
Sinclair, hücrelerin epigenetik geçmişini tamamen silmek istemedi, epigenetik talimatları sıfırlamak için onu yeniden başlatmanız yeterli. Dört faktörden üçünün kullanılması, fareleri yeniden gençleştirmeye yetecek kadar, yani saati yaklaşık yüzde 57 oranında geri döndürdü.
Peki bu süreç insanlarda işe yarayacak mı? Sinclair ve ekibi, şu anda bu sistemi insan olmayan primatlarda test ediyor. Sistemi, bağ dokusuna katkıda bulunan insan nöronları, cilt ve fibroblast hücreleri ile laboratuvarda test ediliyor.
Sinclair 2020 yılında, uyguladıkları bu sürecin yaşa bağlı olarak artan görme bozukluklarına iyi geldiğini söylemişti. Mevcut sonuçlar, sistemin sadece bir doku veya organa değil, tüm vücuda uygulanabileceğini göstermektedir. Sinclair, gen tedavisi doğrudan göz bölgesine enjekte edilebildiğinden, insanlarda bu yaşlanma tersine çevrilmesini test etmek için kullanılan ilk koşulun göz hastalıkları olacağını söylüyor.
Bu gelişme ise kalp hastalığı gibi kronik durumlar ve hatta Alzheimer gibi nörodejeneratif bozukluklar dahil olmak üzere birçok hastalığın, onlara yol açan yaşlanma sürecini tersine çevirerek hastalıkları büyük ölçüde tedavi edilebileceği anlamına gelebilir.
'Artık yaşlı bir insan gördüğümde ona yaşlı gözüyle bakmıyorum, sadece sistemi yeniden başlatılması gereken biri olarak bakıyorum. Artık mesele gençleşmenin mümkün olup olmadığı değil, ne zaman olacağı meselesi.”
Yaşlanmanın tersine çevrilmesi henüz uzak bir hedef olsa da gördüğünüz gibi rejeneratif tıp, genetik ve hücresel gençleşme gibi alanlardaki araştırmalar umut vaat ediyor.
Yaşlanmak çok güzel. Gündelik hayhuydan ve stresten uzak olmak, yarın endişesi taşımadan gününü nasıl güzel geçirebileceğini planlamak, kah yaşıtlarınla dalga geçmek, kah benim gibi çocuğu bile yokken bana "dede" diyenlerle zaman geçirip geyik yapmak... Toplu taşımada bedava gezmek bile keyifli. Tepedeki on yılların aşağılık siyasetçilerin belki de yaptıkları tek olumlu iş...