Sanıyoruz ki sivrisinekleri sevenlerimiz oldukça az, hatta muhtemelen yok. Her ne kadar doğanın bir parçası olsalar da, insanlar olarak kendileriyle aramızın pek iyi olmadığını söyleyebiliriz.
Sanıyoruz ki sivrisinekleri sevenlerimiz oldukça az, hatta muhtemelen yok. Her ne kadar doğanın bir parçası olsalar da, insanlar olarak kendileriyle aramızın pek iyi olmadığını söyleyebiliriz.
Nitekim kendileri insanlık tarihinin en tehlikeli ve en çok can alan hastalıklarından birinin bir numaralı aktörleri: Sıtma.
Bu tehlikeli hastalık, dünya genelinde her yıl yaklaşık 500 bin kişinin ölümüne neden oluyor. Hastalığın bulaşması için de dediğimiz gibi tek bir sivrisinek ısırığı yetmekte.
Bu sevimsiz arkadaşlar, hastalığın yalnızca taşıyıcısı konumunda. Bu nedenle de uzun yıllar boyunca hastalığa sebep olan parazitin asıl kaynağını tespit etmek zor oldu bilim insanları için.
Gorillerin dışkı örneklerini inceleyen araştırmacılar, sıtma hastalığına neden olan parazite oldukça benzeyen bir mikroskobik canlı türüne rastladı. Bu canlı türü üzerine yapılan araştırmalar sonuç verdi ve insanda görülen sıtma türünün şempanzelerden ya da ilk insan türlerinden değil de, gorillerden insana geçtiği anlaşıldı.
Aynı sivrisinek, gorilden sonra gidip bir insanı ısırarak parazitin bulaşmasına neden oluyor. Parazit insana bir kez geçtikten sonra, hastalığı yayacak kadar çok sivrisineğin de olmasıyla beraber kısa süre içinde diğer insanlara da yayılmaya başlıyor ve tarihin en ölümcül hastalıklarından biri ortaya çıkıyor.
Bu tarih insanın yerleşik hayata geçtiği ve tarıma başladığı dönemle örtüşüyor. Yani insanların avcılık ve toplayıcılık yaptığı dönemlerdeki kadar dolaşmayıp sabit bir yere yerleşmesi, sivrisineklere onları ısırma şansı veriyordu.
Bu bilgiler kesinleştiğinde parazitlerin insanda neden bu kadar ölümcül olduğu ve daha fazla yayılmasının nasıl önleneceği sorularının yanıtı da bulunmuş olacak.
Bakalım bilim bir kez daha galip gelebilecek mi?
bu tarz bilgi paylaşımları çok güzel
bu tür hastalıklar hep hayvanları evcileştirmekten kaynaklanıyo
yeni gelistirililen gene drive teknigi ile dogadaki bir canli grubunun tum bireylerinin genlerini bir kac kusak icinde modifiye etmey yada tamamen kokunu kazimak mumkun. sadece dogaya geneleri degistirilmis bir kac bin birey salmak yeterli. isin dahiyane yonu genleri modifiyeli bireyler sadece modifiye genleri tasimiyor, kendi genleri icinde vucudlarindaki diger kromozonlari modifiye edecek mekanizmayida tasiyor. buda hizli ureyen canlilarda bir kac kusak icinde butun bir canli turunun genlerini degistirmeyi yada soylarini kurutabilmeyi mumkun kiliyor. bu sekilde tum sivrisinek soyunu yada sadece hastalik yayan anofer gibi alt turlerini yok etmek mumkun. gelecekde yapilabilcek bir seyden bahsetmiyorum, su an bu teknoloji mevcut. soru bunun dogaya etkisi ne olur, tehlikeli bir geri tepme olabilirmi.