Tüm disiplinlerin temelinde karşılaştığımız epistemoloji, bilginin araştırılması demektir. Düşünürler epistemoloji ile ilgili farklı fikirler dile getirmişlerdir. Bazı düşünürler gerçek bilgiye ulaşmanın mümkün olduğunu savunurken bazıları ise gerçek veya doğru bilgiye ulaşmanın imkansız olduğu savını savunmaktadır. Epistemoloji nedir, kavramları nelerdir, ne ile ilgilenir? Şimdi sizlerle...
Epistemoloji ya da bilgi felsefesi, doğru bilgiye ulaşmanın yollarını ve bu bilginin kaynağını araştıran bir disiplindir. David Hume, Immanuel Kant ve Baruch Spinoza bu disiplinin önemli temsilcileri arasında yer almaktadır.
Epistemoloji kelimesi bilgi kuramı anlamında kullanılmaktadır. Epistemoloji kelimesi ise Yunanca sistematik, doğru, kanıtlanabilir bilgi anlamına gelen episteme kelimesi ve mantıksal açıklama anlamında kullanılan logos kelimelerinden türemiştir.
Bilgininin kaynağı, geçerli olması ve türleri ile ilgilenen epistemoloji tutarlı bilgi ve geçersiz bilgi gibi kavramları da epistemolojinin temel konularındandır.
Epistemoloji öncelikli olarak bilgi nedir, sorusunun yanıtını aramaktadır. İlk olarak bilginin geçerli ve doğru bir tanımı yapılmalı ardından bu bilginin kökenleri, kaynağı ve türleri sorgulanmalıdır. Epistemoloji genel olarak 5 temel sorunun cevabını aramaktadır. Bu soruları şu şekilde sıralayabiliriz.
Bilgi nedir?
Bilginin bir sınırı var mı, varsa sınır nedir?
Bir şeyi bilmek ne demektir?
Bilginin değeri nedir?
Doğru bilgiye ulaşmak için ne yapılmalıdır?
Bilginin ölçüt ve koşulları nelerdir?
Doğru ya da geçerli bilgi var mıdır?
Epistemoloji bilginin niteliğini, kapsamını ve sınırlarını sorgulayan bir disiplindir. Bu felsefi disiplinin üç tane önemli kavramı bulunmaktadır. Bunlar; doğruluk, temellendirme ve gerçeklik yani realitedir.
Doğruluk: Doğruluk bilginin algılar, bilimsel kuramlar ve kavramlar ile beraber nesnel gerçekliğe uygunluğunun sorgulanmasıdır.
Temellendirme: Temellendirme de savunulan soru ya da önermenin temelini, gerekçesini ve dayanağını bulup anlamak önemlidir.
Realite: Varlığın varoluş şekli olarak ifade edilen realite, gerçeklik ismi ile de bilinmektedir. Gerçeklik bilince bağlı olmadan var olma durumudur.
Gherve Barreau - Epistemoloji
Abraham Moles - Belirsizliğin Bilimleri
Krishnamurti - Bilinenden Kurtulmak
Richard Evans - İnsan ve Fikirleri (Genetik Epistemoloji)