Bütün dünyada aynı malzemelerden yapılan McDonald's hamburgeri Big Mac ekonomide sıklıkla kullanılan bir kavram. Gelin standart bir ürün olması nedeniyle ülke para birimlerini kıyaslamada işe yarayan Big Mac Endeksi nedir ve ekonomide ne amaçla kullanılır birlikte inceleyelim!
İşte ülkelere göre 2022 yılının Big Mac endeks verileri...
Severek yediğimiz Big Mac, aslında ekonomiyle yakından ilişkili. İlk kez 1986 yılında The Economist dergisinin tanıttığı 'Big Mac Endeksi' kavramı, temel olarak ülkelerdeki alım gücünü hesaplamak için kullanılıyor ve ülke döviz kurunun olması gereken yerden ne kadar aşağıda veya yukarıda olduğunun tespit edilmesini sağlıyor.
Oldukça yakın bir tarihte piyasaya girmiş olmasına rağmen, kısa sürede bütün dünyaca kabul gören Big Mac Endeksi, Amerikan Doları bazında Big Mac almak için harcanan parayı temsil eder. Kullanılan malzemeler ve yapılış tekniği bakımından standart olan bu ürünün ülkelere göre fiyatlaması, ekonomilerin ne kadar sağlam olduğunu anlamada kullanılır.
Ülkelere göre Big Mac Endeksi'ni hesaplamak için öncelikle bütün para birimleri ABD Doları'na çevrilir. Sonrasında o ülkedeki Big Mac satış fiyatı da dolara çevrilir ve sonuçta ülke para biriminin diğer ülke para birimlerine kıyasla nerede durduğu anlaşılır.
Satın alma gücüne odaklanan Big Mac Endeksi, güncel döviz kurlarından bağımsız olarak para birimlerinin gerçek değerini gösterir. Finans verileri sadece sayısal değerlerle ölçülemeyeceğinden para biriminin gerçek değerini saptamak için öncelikle alım gücüne bakılması gerekir. Dolayısıyla Big Mac Endeksi, döviz kurlarının oluşturduğu yanılgı ortamından kurtularak ekonominin gerçek hayattaki etkilerinin anlaşılması adına büyük fayda sağlar.
Big Mac Endeksi'nin finans çevrelerince bu kadar önemli kabul edilmesinin sebeplerinden bir diğeri de, bu basit sistemin aslında ülkelerdeki pek çok ihtiyaç ürünü fiyatını anlamaya yardımcı olmasıdır. Big Mac fiyatıyla birlikte et, ekmek, marul ve turşu gibi diğer besin maddelerinin fiyatı da ölçülebilir. Ayrıca çalışma ücretleri, masraflar ve enflasyon gibi değerler de net şekilde hesaplanır.
Bütün bunlarla birlikte 2002 yılında ülkelere göre Big Mac fiyatlarını inceleyecek olursak; ülkemizde 1 adet Big Mac satın almak için ödenen ücret 57 TL yani güncel kurla yaklaşık 3,21 dolar. Amerika Birleşik Devletleri'nde ise 1 adet Big Mac fiyatı 5,81 dolar. Ancak fiyatın yüksek olması satın alma gücünün az olduğu anlamına gelmiyor çünkü net bir hesaplama için öncelikle kişi başına düşen milli gelirin ne kadar olduğuna bakmak gerekiyor.
Big Mac fiyatı ile asgari ücret tutarı ülkeden ülkeye değişiklik gösterdiğinden her ülke çalışanının 1 adet hamburger yemek için çalışması gereken süre farklı. Örneğin; ülkemizde asgari ücretli bir çalışanın saatlik ücreti 24,45 TL bu da yaklaşık 1,38 dolara denk geliyor. 1 adet Big Mac fiyatı 3,21 dolar olduğundan bu hamburgeri yiyebilmek için yaklaşık 2,32 saatlik bir çalışma gerekiyor.
Aynı hesaplama kullanılarak diğer ülkeler baz alındığında ortaya çıkan rapor ise şu şekilde:
Venezüela: 1 saat 45 dakika
Amerika: 48 dakika
İsrail: 39 dakika
Kanada: 31 dakika
İsveç: 26 dakika
Britanya: 24 dakika
Norveç: 19 dakika
Danimarka: 18 dakika
İsviçre: 17 dakika
Big Mac Endeksi, hala kimi çevrelerce eleştiriliyor olsa da genel anlamda saygı gören bir değerleme yöntemi. Özellikle uluslararası piyasaları analiz etmede sağladığı kolaylık nedeniyle farklı seviyelerdeki yatırımcılar tarafından da yakından takip ediliyor. Ayrıca finansal gelişmeleri ele almak adına sadece Big Mac değil; global açıdan popülarite kazanan Coca Cola, Starbucks kahveleri ve iPhone gibi ürünler de alım gücü raporlarına dahil ediliyor.