Zeka kelimesini duyduğunuzda hemen IQ testi kavramı akla gelebilir. Ancak zeka genellikle entelektüel potansiyelimiz olarak tanımlanır; doğduğumuz bir şey, ölçülebilen bir şey ve değiştirilmesi zor bir kapasite de diyebiliriz. Bununla birlikte, son yıllarda, Gardner'ın birden fazla farklı zeka türünün var olabileceği önerisi de dahil olmak üzere, zekaya ilişkin başka görüşler ortaya çıkmıştır. Gelin biraz bu konuyu konuşalım.
Bu teori, zekanın geleneksel psikometrik görüşlerinin çok sınırlı olduğunu öne sürer. Gardner teorisini ilk olarak 1983 yılında yazdığı Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences kitabında özetledi ve burada tüm insanların farklı türde 'zekalara' sahip olduğunu öne sürdü.
Gardner, insanların sahip olduğu tüm yetenek ve yetenekleri yakalamak için insanların sadece entelektüel bir kapasiteye sahip olmadığını, müzikal, kişilerarası, uzamsal-görsel ve dilsel zeka dahil olmak üzere birçok zeka türüne sahip olduğunu söyler.
Bir kişi müzik zekası gibi belirli bir alanda özellikle güçlü olsa da, büyük olasılıkla çeşitli yeteneklere sahiptir. Örneğin, bir birey sözel, müzikal ve doğal zekada güçlü olabilir.
Gardner'ın teorisi hem psikologlardan hem de eğitimcilerden eleştiri aldı. Bu eleştirmenler, Gardner'ın zeka tanımının çok geniş olduğunu ve onun sekiz farklı 'zekasının' sadece yetenekleri, kişilik özelliklerini ve yetenekleri temsil ettiğini savunuyorlar. Buna rağmen, çoklu zeka kuramı eğitimciler arasında hatırı sayılır bir popülerliğe sahiptir.
Gardner'a göre zeka türleri şunlardır:
Sözel - Dilsel Zeka
Mantıksal - Matematiksel Zeka
Görsel - Mekansal Zeka
Bedensel - Kinestetik Zeka
Müziksel - Ritmik Zeka
Kişisel - İçsel Zeka
Kişilerarası - Sosyal Zeka
Natüralist Zeka
Sözel - dilsel zekası güçlü olan insanlar, hem yazarken hem de konuşurken kelimeleri iyi kullanabilirler. Bu kişiler genellikle hikaye yazma, bilgileri ezberleme ve okuma konusunda çok iyidirler. Dilsel-sözel zekaya sahip kişiler:
Yazılı ve sözlü bilgileri kolaylıkla hatırlar.
Okumak ve yazmaktan keyif alır.
Tartışma veya ikna edici konuşmalarda iyidir.
Her şeyi iyi açıklayabilir.
Hikaye anlatırken mizah kullanırlar.
Dilbilimsel-sözlü zeka konusunda güçlüyseniz, sizin için iyi kariyer seçenekleri yazar, gazeteci, avukat veya öğretmen olabilirsiniz.
Mantıksal-matematiksel zekada güçlü olan insanlar, akıl yürütmede, kalıpları tanımada ve problemleri mantıksal olarak analiz etmede iyidir. Bu bireyler, sayılar, ilişkiler ve kalıplar hakkında kavramsal olarak düşünme eğilimindedir. Mantıksal-matematiksel zekaya sahip kişiler:
Mükemmel problem çözme becerilerine sahiptir.
Bilimsel deneylerden keyif alırlar.
Karmaşık hesaplamaları bile çözebilirler.
Mantıksal-matematiksel zeka konusunda güçlüyseniz, matematikçi, mühendis, muhasebeci, bilim insanı veya bilgisayar programcısı olabilirsiniz.
Görsel-mekansal zekada güçlü olan insanlar, bir şeyleri görselleştirmede iyidir. Bu kişiler genellikle yol tariflerinin yanı sıra haritalar, çizelgeler, videolar ve resimler konusunda iyidir. Görsel ve mekansal yargı konusunda güçlüdürler.
Görsel-uzaysal zekaya sahip kişiler:
Zevk için okur ve yazar.
Bulmacaları bir araya getirmekte iyidirler.
Resimleri, grafikleri ve çizelgeleri iyi yorumlar.
Çizim, resim ve görsel sanatlardan keyif alır.
Analiz yetenekleri oldukça yüksektir.
Görsel- mekansal zeka konusunda güçlüyseniz mimar, sanatçı ve mühendis olabilirsiniz.
Bedensel-kinestetik zekası yüksek olanların vücut hareketlerinde, eylemleri gerçekleştirmede ve fiziksel kontrolde iyi oldukları söylenir. Bu alanda güçlü olan kişiler, mükemmel el-göz koordinasyonuna ve el becerisine sahip olma eğilimindedir. Bedensel-kinestetik zekaya sahip kişiler:
Dans ve sporda yetenekli olurlar.
Kendi elleriyle bir şeyler yaratmaktan keyif alırlar.
Mükemmel fiziksel koordinasyona sahiptirler.
Duyarak veya görerek değil yaparak hatırlarlar.
Bedensel-kinestetik zekanız güçlüyse, dansçı, heykeltıraş, oyuncu veya inşaatçı olabilirsiniz.
Güçlü müzikal zekaya sahip insanlar, ritimler ve sesler üzerinde düşünmekte iyidirler. Müzik için güçlü bir takdirleri vardır ve genellikle müzikal kompozisyon ve performansta iyidirler. Müzik zekası olan insanlar:
Şarkı söylemekten ve müzik aletleri çalmaktan hoşlanırlar
Müzikal kalıpları ve tonları kolayca tanırlar.
Şarkıları ve melodileri kolayca hatırlarlar.
Zengin bir müzik yapısı, ritim ve nota anlayışına sahiptirler.
Müzikal zekanız güçlüyse, müzisyen, besteci, şarkıcı veya müzik öğretmeni olabilirsiniz.
İçsel zekası güçlü olan bireyler, kendi duygusal durumlarının, duygularının ve motivasyonlarının farkında olma konusunda iyidirler. Hayal kurmak, başkalarıyla ilişkileri keşfetmek ve kişisel güçlerini değerlendirmek de dahil olmak üzere, kendi kendini yansıtma ve analizden zevk almaya meyillidirler. İçsel zekaya sahip kişiler:
Güçlü ve zayıf yönlerini iyi analiz ederler.
Teorileri ve fikirleri analiz edebilirler.
Mükemmel öz farkındalığa sahiptirler.
Kendi motivasyonlarının ve duygularının temelini anlamaya yoğunlaşırlar.
İçsel zekanız güçlüyse, filozof, yazar, bilim insanı veya teorisyen olabilirsiniz.
Güçlü kişilerarası zekaya sahip olanlar, diğer insanları anlama ve onlarla etkileşim kurma konusunda iyidir. Bu bireyler, etraflarındakilerin duygularını, motivasyonlarını, arzularını ve niyetlerini değerlendirme konusunda yeteneklidir. Kişilerarası zekaya sahip kişiler:
Sözlü olarak iyi iletişim kurarlar.
Sözsüz iletişimde de yeteneklidirler.
Durumları farklı açılardan görürler.
Başkalarıyla olumlu ilişkiler kurarlar.
Kişiler arası çatışmaları çözmekte iyidirler.
Kişilerarası zekanız güçlüyse, psikolog, filozof, danışman veya politikacı olabilirsiniz.
Natüralist, Gardner'ın teorisine en son eklenendir ve orijinal yedi zekasından daha fazla dirençle karşılanmıştır. Gardner'a göre, bu tür zekaya sahip bireyler doğa ile daha uyumludur ve genellikle beslenmek, çevreyi keşfetmek ve diğer türler hakkında bilgi edinmekle ilgilenirler. Bu bireylerin, çevrelerindeki ince değişikliklerin bile oldukça farkında oldukları söylenir. Doğal zekaya sahip insanlar:
Botanik, biyoloji ve zooloji gibi konularla ilgilenirler.
Bilgileri kolayca kategorilere ayırın ve kataloglarlar.
Kamp yapmaktan, bahçeyle uğraşmaktan, yürüyüş yapmaktan ve açık havayı keşfetmekten hoşlanırlar.
Doğayla bağlantısı olmayan yabancı konuları öğrenmekten hoşlanmazlar.
Doğal zeka konusunda güçlüyseniz, biyolog, çevreci, bahçıvan veya çiftçi olabilirsiniz.