Bedava Doğal Gazdan Sonra Ertelemeli Geldi: BOTAŞ'ın Rusya Ödemesi Hakkında Söyledikleri ve Söylemedikleri

07.05.2023 - 08:47

Karadeniz'de bulunan rezervlerle bu ay 'doğal gazınız karşı masadan ikram' baabında gelen fatura sms'leri gündemden düşmezken, BOTAŞ'ın geçen aylarda gündeme gelen ertelemeli ödemelerini ekonomistler inceledi.

2023 Ocak ayı ortasında açıklanan Merkezi Yönetim Bütçe sonuçlarına göre, "Botaş’ın Rusya’ya yaptığı gaz ödemeleri" Kasım ve Aralık aylarında "sıfır"dı.

Gazeteci ve ekonomist Uğur Gürses, Ekonomi Alla Turca isimli kişisel blogunda, 'Rusya gaz ödemesini ertelemiş' başlıklı yazısında detaylara değindi.

Hükümetin konutlarda zamların hissedilmemesi için verdiği sübvansiyon dahil öngörülen bütçe açığı, Eylül 2022'de açıklanan OVP'de 461 milyar TL olarak öngörülürken, yılsonunda 139,1 milyar TL’ye gerilemişti. Kısaca 'bütçe açığı' azalmıştı(!).

O dönem "borç ertelemesi" konuşuluyordu.

Kış Geliyor! Doğalgaz Faturalarında Artış Kapıdayken Rusya'ya Yapılacak Ödemelerin Ertelenmesi Ne Demek?

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de “bütçe başarısı” ile övünüyordu. Tabloda Botaş sübvansiyonu yoktu.

Söylentilere dayanan 'Botaş’a Rusya tarafından bir erteleme imkanı sağlandığı' konusu açıklanmamıştı.

Ancak bunun Putin’den bir seçim desteği olduğu düşünülüyordu. Yaklaşık 20 milyar dolarlık bir öteleme hükümetin elini rahatlatıyordu.

Nebati'nin övgü dolu bütçe sunumu detayları burada👇

Nureddin Nebati, 2022 Yılını Değerlendirmesinde Ekonomide Başarılarını Anlattı

Sonrasında Tahtakale ya da Kapalıçarşı piyasasında döviz kuru, "resmi kur" olan "bankalararası piyasa"nın yüzde 5-6 oranında üzerinde oluşmaya başlamasıyla dikkatleri çekti. Merkez Bankası olmadığı açıklandı. Sonra işlemlerin Botaş’a ait olduğu iddia edildi.

'Aslında Botaş haberi Eylül 2022’de Bloomberg tarafından yapıldı' bir aracı kurumun da aracılık ederek piyasadan 'efektif toplandığı' söyleniyordu.

Merkez Bankası verilerini okuyanlar, TCMB efektif kasasında 7 milyar dolara artış gördü. TCMB'nin 'efektif topladığı' haberi ise Ağustos’ta yazılmıştı.

Burada muhasebesel bazı soru işaretleri ya da boşluklar bulunuyordu.

Ancak sonrasında TCMB'nin efektif kasası Şubat 2023’e kadar artmaya devam ederek 10 milyar dolara yaklaştı.

3 Mart tarihinden itibaren bu şişkinlik eridi. Bunun nereye gittiğine bakan Gürses, TCMB'nin 'piyasaya döviz satmak için kullandığı hesaben likit döviz varlıklarının azaldığını' belirtiyor.

Özellikle enerji şirketlerinde ki kamuda dış ödemeler yüksek meblağlardan oluşurken, bu işlemlerin piyasayı etkilenmemesi için de Merkez Bankası kontrolör olur.

2006'da özelleştirilmeden önce kamuda olan Tüpraş da ham petrol alımlarında TCMB aracılık ederken, bankalarla pazarlık etmişliği dahi görülmüştür.

Ancak bu iddialarda, Kapalıçarşı'da bu yüklü işlemler için TCMB'nin Botaş'ı kullanması mantıklı görülmezken, geçen günlerde Botaş'ın açıklaması görüldü.

Açıklamada dikkat çeken kısımların ilki Kapalıçarşı işlemleri olmadığı, ikincisi de Rusya’ya ödenmeyen gaz borcu olmadığı şeklindeydi. Diğer yandan dikkat çekmeyen kısmın detayları burada.

BOTAŞ, Kapalıçarşı'da Dolar İşlemleri ve Rusya Borcu İddialarına Yanıt Verdi

Botaş, "ödemediği" borç olmadığını belirtirken, karşılıklı anlaşma dahilinde ötelemenin, ödeme yapmamak olmadığını anlamak için finans, ekonomi bilmek değil, Türkçe okuyabilmek yeterli oluyor.

Bu konuda Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 16 Kasım 2022'de İYİP milletvekili ve eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, Enerji Bakanı'na erteleme sorusunu yöneltmiş, Bakan'dan yazılı yanıt verileceği açıklaması yapılmıştı. Gürses, Yılmaz’a yanıt verilmediğini öğrendiğini belirtiyor.