Berna Kenar ile anne-bebekler hakkında sohbet ettik. Bu sürecin içine girmek isteyen ve hazırlanan kişiler için sorularıma yalın, anlaşılır ve samimi cevaplar aldım. Umuyorum bebeklerimiz gözlerini pırıl pırıl günlere sağlıkla açarlar. Buyurun şimdi kahvelerinize bir de dünyanın en büyük mucizesi olan bebeklerimizle eşlik edelim. :)
Merhaba ben Berna Kenar, yaklaşık dokuz yıldır hemşirelik mesleğini yapmaktayım. Mesleğe başladığım ilk iki yıl acil servis hemşireliği yaptım. Acil servis sirkülasyonu oldukça hızlı; ölümle yaşam arasındaki en ince çizgideki bölümlerden biri diyebilirim. İnsanların hayatlarını kurtarmaya, onları yaşama tutundurmaya çalışırken hep şunu düşünüyordum; hayat doğum ve ölüm arasında. Ben de hayatın mucizelerinden olan doğum eylemini, insan varlığının devamını sağlayan bu mucizeye daha yakından tanık olmak, bu eşsiz tarifsiz sürece eşlik etmek ve katkı sağlamak istedim bu yüzden yenidoğan servisine geçiş yaptım.
Hep söylerim ‘’insanın sevdiği istediği mesleği yapması en büyük şansıdır’’ diye. Yeni doğan hemşireliğini severek, inanarak ve emeklerimin karşılığını manevi olarak kat be kat alarak, huzur bularak yapıyorum. Hastanede görev yaparken bebeklerine baktığım anne ve babalar ev ortamında da uygulamalı eğitim ve bebek bakımı konusunda destek olmamla ilgili talepler de bulunuyorlardı. Kurumsal hayatı bırakıp özel bebek hemşireliği yapmam konusunda beni ilk teşvik eden, cesaretlendiren çok sevgili değerli Bergüzar Korel’dir. Desteğini ve elini her zaman omuzumda hissetmişimdir. Buradan kendisine tekrar minnetimi dile getirmek istiyorum; bana yol gösterdiği için, destek olduğu için, vizyonumu genişlettiği için, iki yavrusunu da bana emanet ettiği için teşekkür ediyorum. Bilgi ve deneyimlerimi daha çok aileyle paylaşmak için kurumsal hayatı bırakıp evde bebek bakım hizmeti vermeye başladım.
- Bebek hemşiresi ne yapar?
Bebek hemşiresi yeni doğan bebeğin tüm bakımı konusunda eğitimli ve deneyimli kişilerdir. Bebeklerin doğumundan sonraki ilk günlerinde
ebeveynlere bebeklerin bakımı konusunda eğitim vererek, bilgi ve tecrübelerini paylaşarak destek olur.
Sadece bebeğin sağlığı ve bakımlarını değil aynı zamanda annenin doğum sonrası hormonal değişimlerden kaynaklı yaşadığı fiziksel ve duygusal dalgalanmalarda anneye de destek olur.
Annenin kendine zaman ayırması, dinlenmesi uyuması, beslenmesi hem annenin sağlığı açısından hem bebeğin sağlığı açısından önemlidir.
Bunu benim cevaplamam aslında zor :)
Ama dışardan bir göz olarak baktığımda, bebek dünyaya geldiğinde ilk günler annenin ve bebeğin bakımını hastanedeki tıbbi ekip sağlıyor. Artık özel hastaneler otelcilik hizmeti verdikleri için daha konforlu bir süreç geçiriyorlar. Bebek hemşireleri sürekli destek oldukları için anne ve babalar hastane sürecini rahat geçiriyorlar. Gelen misafirlerle, aileleriyle bebeklerinin dünyaya gelişinin mutluluğunu paylaşıyorlar.
Taburcu günü geliyor ve anne, baba, bebek eve geliyorlar :)
E bebek ağlıyor, çok sık altını kirletiyor, sürekli emmek istiyor, sık sık uyanıyor vs. Anne ve babada bir panik başlıyor:)
İlk günler gerçekten anne, baba ve bebek için karmaşık ve zor geçebiliyor.
Siz eve gidip o karmaşıklığı düzene oturtmaya çalıştığınızda, bebeğin ağlama dilini anlayıp ihtiyaçlarını doğru karşıladığınızda her şey daha sakin oluyor.
Ama ailelerimden aldığım geri dönüşlere baktığımda sanırım işin sırrı şu; işini gerçekten severek gönülden yapabilmek.
- Bebek bakımında ne kadar süre için bebek hemşiresine ihtiyaç duyulur?
Aslında belli bir süresi var ama aynı zamanda yok. Ben genellikle bebeğin ilk haftalarında ailelere eşlik ediyorum. Özellikle ilk iki hafta bebeğin fizyolojik doğum kilo kaybının toparlanması, fizyolojik sarılığının düzelmesi, kan şekerinin toparlanması, emmeyi öğrenmesi açısından çok önemli. İlk iki haftadan sonra her şey daha çok yoluna giriyor çünkü. Ama tabi bitmiyor annelik yolculuğu yeni başlıyor:)
Gazı, aşıları, diş çıkarması, ek gıdası, uyku düzeni, emeklemesi, yürümesi vs. devam ediyor. Küçük savunmasız bir canlıyı hem duygusal hem fiziksel anlamda hayata hazırlamak bitmeyen bir yolculuk. Anneliğe hoş geldiniz :)
- Bebek için yararı ne oluyor?
Bebekler savunmasız canlılardır, hem fiziksel hem duygusal ihtiyaçları zamanında giderilmelidir. Bebeklerin en temel ihtiyaçları beslenme, güvenme, sevgidir. Bebeklerin günlük rutin bakımlarını yaparken mesela bebeği beslerken, bezini değiştirirken, gazını çıkartırken yani ihtiyaçlarına cevap verdiğimizde bebek ihtiyaçlarını anlaşıldığını gördüğünde daha az stres yaşar. Yani bebeğin verdiği sinyalleri doğru anlamak ve karşılamak mutlu ve özgüvenli bir çocuk, bir birey olması açısından çok önemlidir.
Anne ve babanın bebeklerinin verdiği sinyalleri doğru anlaması ve her türlü ihtiyaçlarını karşılaması bebekleriyle aralarındaki bağın ilk temellerini atmaktır aslında. Aileler hep soruyor “sağlıklı, özgüvenli birey olmasını nasıl sağlayabiliriz?” diye. Kesinlikle ilk günler özellikle ilk üç ay bol bol temas etmeniz, konuşmanız, kucaklamanız, sevginizi sıcaklığınızı hissettirmeniz, doyurmanız, göz teması kurmanız zihinsel, fiziksel, sosyal ve duygusal sağlığı üzerinde oldukça önemlidir.
- Emzirme konusunda nasıl bir desteğiniz oluyor? Bu konuda eğitim veriyor musunuz?
Emzirme konusu aslında çok derin ve uzun bir konu. Anne sütünün hem anneye hem de bebeğine faydaları saymakla bitiremeyiz. Bebeğin anne sütü alması, bebeğinizin yaşamı için yapacağınız en önemli adımdır. Tabi şunu da söylemek lazım emzirmeye engel sağlık problem yoksa kesinlikle emzirmeyi öneriyorum ve destekliyorum.
Doğum sonrası bebeğin ilk günlerinde doğru emmesi çok önemlidir. Bu yüzden bebeğin emme performansını iyi gözlemlemek gerekir. Bebeğin memeyi doğru kavraması, doğru teknikle meme ucunu yakalaması yeterli beslenmesi için ilk adımıdır. Bebek memeyi uygun teknikle yakalayamazsa annenin meme uçları yara olur, yeterli süt üretilemez. Sonuç olarak bebek yetersiz beslenebilir.
Aileleri ilk anlattığım; anne sütünün içeriği, anne sütünün yapısı, emzirmenin anneye ve bebeğe sağlayacağı yararlar, doğru emzirme tekniği, emzirme pozisyonları, bebeğin yeterince beslendiğinin göstergeleri, anne sütünün sağılması-saklanması, sağılan anne sütünün ısıtılması ve bebeğe verilmesi, ‘mastit’ dediğimiz memelerde şişme ve sertleşme nedeniyle tıkanmış memeler için doğru uygulamalar, yaralı ya da çatlak meme uçlarının iyileştirilmesi, düz ya da içe dönük meme uçlarıyla emzirmek yani özetle anne sütü ve emzirme konusunda detaylı eğitim ve destek veriyorum.
Beni duygusallaştıran bir soru bu. Sanırım biraz da hamilelik hormonlarından kaynaklanıyor bu duygusallığım. İnsan yaşamı doğum mucizesi ile başlıyor ve sanırım hayatımızdaki en büyük ve en anlamlı değişim ‘hamilelik’. Hem bedenen hem ruhen olan bir değişim bu. Bedeniniz de bir canlı büyütmenin, bir yaşam var etmenin gururunu, mutluluğunu, bu güzel sürecin keyfini çıkarmalarını söylüyorum. Hamilelikte sadece bedensel değil ruhsal sağlığımızda büyük ölçüde etkileniyor. Kaygılı, endişeli bir sürece giriyoruz; acaba bebeğim sağlıklı mı, yeterli kilo alıyor mu gibi korkularımız hepimizin oluyor. Benim de oldu :)
Bu endişeleri, korkuları bir yana bırakıp negatif duyguları mümkünse yok edip sürecin keyfinin çıkarmalarını tavsiye ediyorum. Çünkü zaman hamilelikte çok hızlı akıyor bu süreçte eşleriyle birlikte doğum öncesi hazırlık yapmalarını, bebek bakım kurslarına katılmalarını, doğum ve bebek bakım kitapları okumalarını, bebek alışverişini birlikte keyifle yapmalarını tavsiye ediyorum.
Bebek doğduktan sonra bebeğin her anından her döneminden keyif almalarını istiyorum, çünkü çok hızlı büyüyorlar. Bir daha bu ilk günlere geri dönemeyeceksiniz bu yüzden tadını çıkarın bebeğiniz bol bol kucaklayın, öpüp koklayın ve mutlu olun.
- Bebek bakımı konusunda annelerin fiziksel veya psikolojik olarak desteklenmesi gereken konular nelerdir?
Bebek dünyaya geldikten sonra genelde herkes bebeğe odaklanır ve annenin de ilgiye ve desteğe ihtiyacı olduğunu maalesef göz ardı ederler. Doğumdan sonraki ilk 4-6 haftalık dönemi kapsayan sürece ‘lohusalık’ diyoruz. Bu dönemde annenin vücudunda hormon değişimleri yaşanıyor. Çünkü bir anda gebelik hormonları kesiliyor ve süt hormonları salgılanmaya başlıyor. Doğum yöntemi ne olursa olsun ister sezaryan ister normal doğum ikisi de kolay süreçler değil. Bir yandan ağrı, kanama, terleme, uykusuzluk diğer yandan da bebeğine karşı duyduğu büyük bir sorumluluk hissi duygu değişimiyle savaşıyorlar. E bir yandan da akrabalar, arkadaşlar ziyarete geldiklerinde birçok tavsiyede bulunuyorlar. İyi niyetli yapılan ama birbirinden farklı olan bu tavsiyeler annenin kafasını iyice karıştırıyor.
Mesela bebek ağladığında ziyarete gelenlerin; “aç galiba, doymuyor mu, sütün yetmiyor mu, mama mı verseniz…” gibi soru sormaları ve düşüncelerini söylemeleri annenin kendini yetersiz hissetmesine sebep oluyor. Annelerle hep sohbet ediyorum duygularını hissettiklerini paylaşmalarını ve rahatlamalarını istiyorum. Aynı zamanda bebek uyurken annenin dinlenmesi uyuması, beslenmesi, sakin bir çevrede bebeği ile vakit geçirmesi çok önemli. Kimseyi kırmadan annenin bu ihtiyaçlarını yakınlarıyla paylaşarak uygun dinlenme ortamını sağlamaya çalışıyorum.
Buradan hamile ya da yeni doğum yapmış okurlara da şunu söyleyeyim; eğer artan sorumluluklarınızla baş edemediğinizi düşünüyorsanız mutlaka destek almalısınız. Eşinizden veya akrabalarınızdan destek görmüyorsanız hissettiklerinizi kendileriyle paylaşmalı ve yanınızda olmasını istediğiniz kişilerle bu süreci geçirmelisiniz.
Annenin bebeğine sağlıklı bakabilmesini için psikolojik olarak kendini rahat hissetmesi, güzel dinlenmesi, iyi beslenmesi oldukça önemli. Özellikle eşlere şunu söylemek istiyorum mutlu bir bebek yetiştirmek istiyorsanız, ilk önce annesini/eşinizi mutlu etmelisiniz :)
- Biraz emzirme hurafelerinden bahsetmek ister misiniz? Etrafta çokça fazla bilimselliğe dayanmayan davranışlar var.
Ah çok güldüğüm, çok eğlendiğim bazen de mantık sınırlarımı zorlayan çok kızdığım ve ağzımın açık kaldığı bir konu bu.
Sizlerle aklımda kalanları paylaşayım tabi ki ama şunun altını çizeyim ne bilimde ne de dinde bu söylediklerimin yeri yok lütfen ailelerim sadece okuyup gülüp geçsinler.
Bebeğin kırkı çıkmadan tırnağı kesilirse, bebeğin ya arsız ya da hırsız olacağına inanılır. Gerçekten beynim yanıyor :)
Bebeğe sarı tülbent örtülür, sarı giydirirlerse sarılık olmaz.
Bebekler doğduktan kısa bir süre sonra fizyolojik sarılık yaşarlar. Bilirubin düzeyinin sınırı önemlidir, bu sınır aşılmazsa bir iki haftada kendiliğinden geçer. Halk arasında bebek doğduktan sonra yüzüne sarı tülbent örtmenin ve sarı giysiler giydirmenin bebeğin sarılık olmasını engelleyeceğine inanılır. Aksine ilk günler sarı renkli örtü örtmek ve giysiler giydirmek göz yanılmasına sebep olabilir ve bebeğin cildinin sarardığını anlayamayız.
Soğuk şeyler yiyip içersen, denize girersen sütün üşür, bebek soğuk süt içer ve gazı olur. Böyle bir şey tabi ki yok, süt her zaman doğru sıcaklıkta memede hazırdır.
'Bebek emzirirken bir şey yiyip içilmez.'
Afiyet olsun:) Kafasına kırıntı dökmemeye çalışın. Sadece sıcak gıdalar bebeğin güvenliği açısından emzirirken tüketilmemelidir.
'Tatlı tüketimi sütü artırır.'
Aslında tatlı tüketmek değil, tatlı tüketenlerin su içimi fazlalaştığı için sütü artar.
‘'Memeniz küçükse sütünüz az olur.'
Meme büyüklüğünün süt üretimiyle bir ilgisi yoktur.
Son olarak emzirmeyle ilgili şunu söyleyeceğim kendinize bedeninize ve bebeğinize lütfen güvenin.
Sütüm gelmez, yetmez endişesi yaşamayın bedeniniz bir canlıya hayat verdi, onu büyüttü süt mü üretmeyecek!
Günümüzde babalar hem hamilelik sürecinde hem doğumdan sonra eşlerine ve bebeklerine daha fazla vakit ayırmaya başladılar. Önceden doğumhane kapısında beklerlerdi. Son zamanlarda babalar eşlerine destek olmak için doğumlara girmeye başladı. Önceden yenidoğan bebeği kucağına alamazken doğumdan hemen sonra en erken dönemle bebekleriyle ten tene temas kurmak için talep gelmeye bile başladı.
Babaların okuyup, araştırıp bilgilenmeleri, bu bilgileri uygulamak istemeleri, hevesli olmaları beni çok mutlu ediyor. Ebeveynlerin bilinçli olması demek, sağlıklı bilinçli gelecek yetişiyor demek.
Ama bazı babaların doğuma girmek konusunda endişeleri ve korkuları olabiliyor benim eşim gibi mesela :)
Doğuma girip girmemesiyle ilgili şimdiden plan yapmıyoruz o zaman ne olur nasıl gelişir doğum süreci, bilemiyorum.
Ama şimdiden bebeğimizle nasıl bağ kurması gerektiğini anlatıyorum kendisine.
Babalara bebekleriyle kolay bağ kurmaları için tavsiyelerim şunlar olabilir;
Doğuma girsinler eşlerine destek olsunlar.
Bebekleriyle en kısa sürede ten tene temas kursunlar.
Bebeğin altını değiştirsinler.
Bebeğe banyo yaptırsınlar hatta kucağına alıp birlikte duşa girsinler.
Banyo sonrası bebeğe masaj yapabilirler.
Bebeğin gazını çıkarsınlar.
İtiraf ediyorum babalar gaz çıkarma konusunda annelerden daha iyiler :)
Bebeği göğsünde uyutsunlar.
Bebeğiyle göz teması kurup bol bol konuşup şarkı söylesinler.
Gece beslenmesini eğer biberonla yapıyorlarsa baba kalkıp bebeğini beslesin.
Baba ile bağlanma anneye göre daha farklı bir sürece sahip olduğu için bu saydığım aktiviteleri mümkün olduğunca yapmaya çalışırlarsa bebekleriyle aralarındaki bağ daha kuvvetli olur.
- Bebekler ile kurduğunuz bağı bize anlatmak isterseniz nasıl ifade edersiniz?
İşte bunu tarif etmem çok zor. Bebekler, kendi kendine beslenemeyen, yürüyemeyen, konuşamayan, bakıma muhtaç, en masum, en saf, en temiz, en savunmasız canlılardır. Dediğim gibi sadece beslenmeye, uyumaya değil sevgiyle dokunulmaya, göz teması kurmaya ihtiyaç duyarlar ve hisleri inanılmaz kuvvetli. Bebekleri çok seviyorum ve onlar da bunu hissediyor ve biliyorlar. Ebeveynlerle ev hizmetimi sonlandırırken ayrılmakta zorlanıyoruz. Ağlayarak ayrılıyoruz bazen, tarif edilemez güçlü bir bağ oluyor aramızda. Bebeklerin dünyadaki ilk günlerine eşlik etmek, daha sonra onların büyüdüğünü, yürüdüğünü hatta benimle konuştuklarını görmek inan tarif edilemez.
- Okurlarımız size nasıl ulaşabilirler?
Genellikle, danışanlarım bana referans ile doktor yönlendirmesi veya Instagram hesabım üzerinden ulaşıyorlar. İstanbul ve Bodrum’da yaşayan ailelerime yüz yüze, şehir dışında ya da yurt dışında yaşayan ailelerime de danışmanlık hizmeti veriyorum.
Sohbetimizi fotoğraflayan ve video haliyle anıya dönüştüren sevgili Dilara Yavuz’a teşekkürlerimizi borç biliriz.
Ellerine sağlık :)
'Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio'