Kaplanların göz kamaştıran çizgileri ya da zebraların o kusursuz desenleri doğanın en gizemli güzelliklerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Hepimiz bu desenlerin hayvanları kamufle etmek için olduğunu sanıyoruz değil mi? Ama işin perde arkasında düşündüğümüzden daha karmaşık bir sistem yatıyor. Üstelik bu sadece genetikle de açıklanamıyor. Bilim insanları bu konuda yıllardır kafa yoruyor ve ortaya oldukça ilginç sonuçlar çıkmış durumda.
Kaplanlar, zebralar, zürafalar... Hepsinin postlarında dikkat çekici desenler var ama bu desenlerin nasıl ortaya çıktığı uzun yıllardır bir soru işaretiydi. Elbette biyologlar bu desenlerin bazen çiftleşme döneminde dikkat çekmek için, bazen de avcılardan saklanmak amacıyla geliştiğini söylüyordu.
Ancak asıl merak edilen şey, bu desenlerin nasıl oluştuğuydu. İşte burada karşımıza “diffusiophoresis” adı verilen bir mekanizma çıkıyor. Süreçte; pigment taşıyan moleküller, sıvı içinde hareket ederken başka molekülleri de harekete geçiriyor. Bu hareketlilik, hayvanların derisinde veya tüylerinde gözle görülür desenler oluşturuyor.
Çamaşır makinesine attığımız kıyafetlerin nasıl temizlendiğini biliyorsunuzdur. Deterjan molekülleri kirleri kendine çekip onları sökerek temizlik sağlar. Diffusiophoresis de aslında buna çok benzer bir prensiple çalışıyor. Pigmentler, ciltteki veya kürkteki hücreler arasında yayılırken moleküller birbirini çekiyor ve ortaya çizgiler, benekler ve hatta bazen altıgen desenler bile çıkıyor.
Alan Turing’in geliştirdiği matematiksel modele göre bu desenler, hücreler arasındaki kimyasal maddelerin hareketiyle şekilleniyor. Yani doğada gördüğümüz o harika desenler aslında görünenden çok daha derin bir kimyasal denge sayesinde ortaya çıkıyor.
Bilim insanları bu sistemleri taklit ederek ileride yapay ciltler veya akıllı sensörler üretmeyi hedefliyor. Bakalım ileride neler göreceğiz!
bazı insanlarında hiç çizgileri yok