Basketbol Oyuncularının Kenarda Tuttuğu Bu Cihaz Tam Olarak Ne İşe Yarıyor?

28.03.2025 - 10:52

Basketbol maçlarını izlerken kenarda oturan bazı oyuncuların ellerinde şarap şişesine benzeyen bir cihaz tuttuğunu fark etmiş olabilirsiniz. Önce “Masaj aleti mi bu?” dedirten bu cihaz, aslında çok daha akıllı bir teknolojiye dayanıyor. Adına 'palm cooler', yani avuç içi soğutucusu deniyor. İlk bakışta garip görünse de spor bilimi açısından oldukça iddialı bir görev üstleniyor. Peki gerçekten işe yarıyor mu, yoksa bu da başka bir moda mı?

Kaynak

Palm cooler’lar, sporcuların antrenman veya maç sırasında hızlıca toparlanmasını sağlamak için tasarlandı. Görseli — Nasıl mı? Cihazın içinde bakır gibi ısıyı hızla ileten soğuk metal borular bulunuyor ve bu boruların sıcaklığı ortamdan daha düşük, genellikle 7 ila 15°C arasında oluyor.
Oyuncu, cihazı avucunun içine alıp birkaç dakika tutuyor. Bu esnada elindeki sıcak kan, soğuk borularla temas ederek hızla soğutuluyor. Sonuç? Tüm vücut sıcaklığı düşmeye başlıyor! Kulağa bilim kurgu gibi gelse de arkasında ciddi bir araştırma var.

Palm cooling teknolojisi ilk olarak Stanford Üniversitesi tarafından 2000’li yılların başında geliştirildi. Görseli — O dönemki hedef, Irak gibi sıcak bölgelerde görev yapan askerlerin vücut sıcaklığını hızlıca düşürmenin bir yolunu bulmaktı. Araştırmacılar, doğadaki bazı hayvanlardan ilham aldı. Ayılar gibi bazı canlılar, vücut sıcaklığını avuç içi benzeri yüzeylerinden dışarı atıyor.
İnsan vücudunda da avuç içi gibi kılsız ve yoğun damar ağına sahip bölgeler, ısıyı dışarı atmak için oldukça etkili. Bu bilgiden yola çıkan bilim insanları, avuç içinden vücut soğutmanın tüm sistem üzerinde etkili olduğunu fark etti.

Bu araştırmalar sonucunda 2020 yılında Stanford destekli girişim CoolMitt piyasaya sürüldü.

Daha sonra başka markalar da bu alana adım attı. En dikkat çekeni ise Apex Cool Labs tarafından üretilen ve Narwhals adı verilen cihaz oldu. 2024 NCAA Kadınlar Basketbol Finali’nde kenarda bu cihazları tutan sporcular dikkatleri üzerine çekti.

Narwhals’ın fiyatı tam 399 dolar ve yalnızca 1 ila 3 dakika kullanıldığında kalp atış hızını düşürüyor, sporcunun yoğun tempoda daha uzun süre performans göstermesini sağlıyor ve çekilen yorgunluğu azaltıyor. Hatta bazı sporcular, bu cihazı kullandıktan sonra mental olarak bile daha rahat hissettiklerini söylüyor.

Stanford’un ilk çalışmaları bu yöntemin etkili olduğunu savunsa da her araştırma aynı fikirde değil.

2012 tarihli bir çalışmada, palm cooling uygulanan sporcuların daha uzun süre dayanabildiği gözlendi. Ancak 2023 yılında Uluslararası Spor Tıbbı Dergisi’nde yayımlanan bir çalışmada, koşucular arasında anlamlı bir fark tespit edilemedi. Yani teknoloji umut vaat ediyor ama henüz kesinleşmiş ve yaygın kabul görmüş değil.

Daha şimdiden NBA, NFL ve NHL gibi dev liglerde, hatta bazı ilk yardım ekiplerinde bile kullanılıyor. Üstelik sadece birkaç dakikalık kullanımın, bir sporcunun sahada kalma süresini uzatabildiği düşünülüyor.