Basit Ama Önemli: Burun Karıştırmak ve Alzheimer Arasında Bağlantı Keşfedildi

25.12.2025 - 16:19

Kaynak: https://www.science.com/mouse-study-sugg...

İnsan doğasının en yaygın ama en az konuşulan alışkanlıklarından biri olan burun karıştırmak, genellikle sadece bir nezaket meselesi olarak görülür. Ancak 2022 yılında yayımlanan ve Griffith Üniversitesi’nden bilim insanlarının yürüttüğü öncü bir çalışma, bu basit alışkanlığın arkasında yatan nörolojik tehlikelere ışık tutuyor. Fareler üzerinde yapılan deneyler, burun içindeki dokulara zarar vermenin, demans ve Alzheimer hastalığıyla doğrudan bağlantılı olan patojenler için beyne giden bir yol oluşturabileceğini gösteriyor.

Detaylar 👇

Kaynak

Araştırmanın merkezinde, insanlarda zatürreye yol açabilen Chlamydia pneumoniae adlı bakteri yer alıyor.

static.viaaurea.eu

Geç başlangıçlı demans hastalarının büyük bir bölümünün beyninde bu bakteriye ait izler bulunuyor. Bilim insanları, bakterinin burun boşluğu ile beyin arasında doğrudan bağlantı sağlayan olfaktör (koku) siniri boyunca ilerleyebildiğini ortaya koydu. Normalde vücudun savunma sistemleri bu geçişi büyük ölçüde engelliyor. Ancak burun içindeki hassas doku tabakası olan nazal epitel zarar gördüğünde, enfeksiyonun yayılma hızı ve şiddeti dikkat çekici biçimde artıyor.

Deneyler sırasında, bakterilerin merkezi sinir sistemine sızmasının ardından fare beyinlerinin 24 ila 72 saat gibi çok kısa bir sürede tepki verdiği gözlemlendi.

Beyin, bu istilaya karşı bir savunma tepkisi olarak amyloid-beta proteinini üretmeye başlar. Ancak bu proteinin zamanla birikerek plaklar oluşturması, Alzheimer hastalığının en belirgin patolojik özelliklerinden biridir. Bu durum normalde beyni korumak amacıyla salgılanan bir proteinin, kronik hasar ya da sürekli enfeksiyon halinde hastalığın asıl tetikleyicisine dönüşüp dönüşmediği sorusunu gündeme getiriyor.

Henüz bu bulguların insanlarda birebir aynı şekilde işleyip işlemediğini teyit etmek için daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç duyulsa da, araştırmacılar mevcut verilerin ciddiye alınması gerektiğini vurguluyor.

Nörobilimci James St John, burun kıllarını koparmanın veya burun karıştırmanın, koruyucu iç dokuya zarar vererek bakterilere 'açık kapı' bıraktığı konusunda uyarıyor. Yaşlanmanın yanı sıra çevresel faktörlerin ve patojenlere maruz kalmanın Alzheimer riskini artırdığı düşünülürse, bu tür fiziksel müdahalelerden kaçınmak basit ama etkili bir önlem olabilir.

Alzheimer, çözümü son derece zor ve çok katmanlı bir hastalık olarak görülüyor.

Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, bu tablonun yalnızca genetik bir kaderle açıklanamayacağını; bakteri, virüsler ve çevresel etkenlerin de önemli rol oynadığını gösteriyor. 2024 yılında yayımlanan çalışmalarla güçlenen bu yaklaşım, koku alma duyumuz ile beynimiz arasındaki dar geçidin sağlığımız açısından ne kadar kritik olduğunu ortaya koyuyor. Gelecekte yapılacak insan odaklı araştırmalar ise, belki de göz ardı edilen basit bir alışkanlıktan vazgeçilmesinin, nörodejeneratif hastalıklarla mücadelede beklenmedik bir dönüm noktası olduğunu doğrulayabilir.