Barok döneminin son aşaması olarak görülen Rokoko, tarih boyunca önemini koruyan akımlardan biridir. Elbette Rokoko akımını incelemeden önce Barok döneminin tasarımlarını incelemek gerekir. Ancak çoğu kaynaklarda Barok sanatının hem zirvesi hem de çöküşü olarak görülür.
Rokoko nedir? Rokoko mimari ne zaman, nerede, nasıl ortaya çıkmıştır? Gelin, tüm detaylarıyla Rokoko sanatının geçmişine yakından bakalım.
Rokoko, Barok döneminin son aşaması olarak görülen ve tarih boyunca önemini koruyan akımlardan biridir. 18. yüzyılın Avrupa stili olan bu akımda; illüzyonun ve teatralliğin prensiplerini, yoğun süs, asimetri ve akıcı köşelerle ulaşılan bir etkiyi öne çıkardığını görebilirsiniz.
Duvarlar ve tavanlar “rocaille” denen midye kabuğundan esinlendiği düşünülen bir süsleme motifi yanında, kabartma olarak biçimlenmiş meyveler, çiçekler ve salkımlarla süsleniyordu. Ayrıca asimetrik bir düzene sahip olan duvarlarda ağaçların arasından bakan hayvan resimlerini yapmak oldukça ilgi görüyordu.
XVII. yüzyılın sonuna doğru, aydınlanma çağında ortaya çıkan ve rokoko adıyla anılan bu akım, saray ile soyluların yaşamını yansıtan bir resim sanatı olarak ortaya çıkar.
İlk baktığınızda merak ve huzur duygusunu aşılamayı amaçlayan bu akım, kasvetli Barok mimarisinin yanında estetik tasarımları ile kendini göstermiştir. Akıp giden zenginliği ve açık renklerin baskın olduğu mimarisinde mücevherlerin kullanılması oldukça ses getirmiştir.
Oryantalist tasarımı Çin ve Japon tarzının desenlerini anımsatması
C ve S harflerinin yoğun kullanımı
Deniz kabuğu, yaprak, kuş motifleri
Ayna ve mücevherlerin göz alıcı parıltısı
Çiçek ve otların büyürken oluşturduğu kıvrımlardan ilham alınan çizgiler
Asimetrik ve düzensiz unsurlar
Beyaz alçı sıvanın yoğun kullanımı
Bu dönemde göz alıcı giysili hafif meşrep hanımların, peruklu, fraklı çapkın erkeklerin gönül ilişkileri günlük yaşamın olduğu gibi sanat yapıtlarının da başlıca konusu haline gelmiştir.
Boucher’in Madam Pompadour Portresi, Fransa Kralı’nın şatafatlı giyimi aşırı makyajıyla bir taş bebeği andıran metresinin salt fiziki güzelliklerini yansıtmaktadır.
Resimde göze çarpan detaylar hiç şüphesiz, parkın köşesinde eğlenen çifttir. Ayrıca salıncakta sallanan kadının pabucunun fırlaması ve açılan eteği dedikodulu olan yaşama ince bir nükte vurmaktadır.
Lancert, 'Komedi Dünyası' adlı yapıtında soylu kesimin çok hoşlandığı komedyenlerin gösterisini resmetmiştir.
Boucher, Venüs’ün Doğuşu adlı yapıtında vurgulamak istediği ise erotik duygulardır. Konuya mitolojik bir nitelik katarak, bir masal dünyasına taşımıştır. Böylece döneminde seçtiği konu ile beğeni toplamıştır.
Rokoko ve Barok mimarisi arasında bazı temel farklılıklar vardır.
Barok mimari temel olarak din unsurlarını barındırsa da Rokoko’ da yaşam alanlarının güzelleştirilmesini vurgulayan unsurlar vardır.
Şatafat ve ihtişamdan uzak olan Rokoko, sade ve ferah ortamları benimsediğinden Barok mimarisinin gösteriş odaklı olan yapısını yıkmıştır.
Rokoko mimarisinde kullanılan C ve S kıvrımlarına Barok mimarisinde rastlamak oldukça güçtür.
Barok mimarisinde çiçek ve bitki figürlerine yer verilmezken, Rokoko’da doğal figürlerin ön plana çıktığı görülür.
Mimari ve dekorasyonun Rokoko stili Fransa’da 18. yüzyılın başlarında 15. Louis’in hükümdarlığı altında, 14. Louis’in daha resmi ve geometrik stiline karşı bir tepki olarak doğmuştu. Stil rocaille veya rocaille tarzı olarak biliniyordu. Avrupa’ya, özellikle Bavyera, Avusturya, Almanya ve Rusya’nın diğer bölgelerine hızla yayıldı.
Öyle ki saraylardaki salonlar, duvardaki tablodan mobilyaya, duvar kâğıdından kadınların mücevherlerine kadar Rokoko akımının etkisine girdi. Dekorasyon, tavan, duvar, köşe süslemeleri dışında porselen, mobilya, seramik gibi alanlarda da Rokoko etkisini gösterdi ve bu işlerde sanatçılar, motifin her yerini en ince ayrıntısına kadar işlediler.
Simetrik bir yapı olan çeşmenin üst örtüsünde dıştan görülebilen kubbeler, görsel zenginlik için kullanılmıştır. Çeşme, rokoko sanatını yansıtan bitkisel motifleri ile dikkat çekmektedir.