Merkez Bankası ile Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın kur korumalı TL mevduat ürünlerinde bankalar kesenin ağzını açtı.
Uygulamada en düşük faiz oranı olarak Merkez Bankası'nın politika faizinin baz alınması istendi.
Bankaların çoğu mevduat faiz oranını yüzde 16'nın üzerine taşıdı.
Türkiye’de dolar/TL 18.36 liraya dayandığında ve gerçek kişilerin döviz mevduatlarının toplam mevduatlarındaki payı yüzde 73’e geldiğinde hükümet kur korumalı TL mevduat ürününü devreye aldı.
Hem Hazine ve Maliye Bakanlığı hem de Merkez Bankası bu ürüne parasını yatıran vatandaşlara vade sonunda kur farkını ödemeyi taahhüt etti.
Kamu ve özel bankalar da ürün satışına başladı.
Bankaların en düşük faiz oranları bile Merkez Bankası’nın politika faizi olan yüzde 14’ün 2.5 puan üzerinde belirlenmiş durumda. Hatta bankalar mevduat büyüklüğüne göre 3 ay vadeli üründe bile yüzde 17,75’e kadar mevduat faizi verebiliyor.
Dünya'dan Şebnem Turhan'ın aktardığına göre, bankacılık kaynakları, kur korumalı TL mevduatı ürüne uyguladıkları faiz oranları da Merkez Bankası’nın yüzde 14 seviyesindeki politika faizinin üzerinde.
Yine bankaların müşterilerine yolladıkları bilgilendirmelere göre mevduat büyüklüğü ve vadeye göre değişmekle birlikte en düşük faiz 3 ay için yüzde 16,5, 12 ay vade için de yüzde 17,25 seviyesinde. 1 milyon lira üzeri ve 12 ay vadeli mevduata ise faiz oranı yüzde 18,25'e kadar çıkabiliyor.
Bazı bankalar ise limit getirdi.
Belli limitin altındaki mevduata yüzde 14 politika faizi oranında faiz uygularken limitin üzerine çıkıldıkça ki faiz oranı da yüzde 18’lere doğru yükseliyor. Vatandaşın da bu yeni ürüne olan ilgisinin yüksek olduğunu söyleyen bankacılık kaynakları geçen hafta yüzde 70’i aşan döviz mevduatının toplam mevduat içindeki oranının bu yeni ürünle birlikte değişebileceğini dile getirdi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı henüz mevzuatı yayımlamasa da ilk gün yaptığı açıklamada “Vadeden önce hesaptan para çekilmesi durumunda hesap vadesiz hesaba dönüşecek, faiz hakkı ortadan kalkacak. Hesabın açıldığı tarihteki TCMB kuru ile hesabın kapatıldığı tarihteki TCMB kurundan düşük olan üzerinden hesap bakiyesi güncellenecek” denildi. Merkez Bankası’nın da dün yayımladığı uygulama talimatında da şöyle denildi: “Vadeden önce çekim yapılması durumunda;
a) Çekim yapılan tarihte saat 11:00’de Merkez Bankasınca ilan edilen kurun dönüşüm kurundan yüksek olması durumunda Merkez Bankasınca kur farkına ilişkin ödeme yapılmaz.
b) Çekim yapılan tarihte saat 11:00’de Merkez Bankasınca ilan edilen kurun dönüşüm kurundan düşük olması durumunda hesabın vadeden önce kapatıldığı tarihte saat 11:00’de Merkez Bankası tarafından ilan edilen döviz alış kurundan hesap bakiyesi güncellenir. Aradaki fark banka tarafından Merkez Bankası’nın bildirilecek Türk lirası hesabına aktarılır ve Merkez Bankası’na aynı gün elektronik ortamda bildirilir.”
Sistemde müşteri hangi vadeyi seçtiyse 3, 6, 9, 12 ay o vade sonuna kadar kalması lehine olacak. Çünkü kurdaki herhangi bir gerileme ana paranın da azalması sonucunu doğuracak.
Bankaların ürünle ilgili yaptıkları duyurularda hesabın erkan kapanması durumunda vadesiz hesap durumuna düşeceği ve faiz hakkının ortadan kalkacağı belirtiliyor. Bununla birlikte şu uyarı yer alıyor banka bildirimlerinde: 'Hesabın açıldığı tarihteki TCMB kuru ile hesabın kapandığı tarihteki TCMB kurundan düşük olanı üstünden hesap bakiyesi güncellenecektir. Örneğin bugün 10 TL kur ile açtığım mevduatı vadeden önce dolar/TL kuru 12 iken erken kapatırsam faiz almadan ana paramı eksiksiz olarak geri alabiliyorum. Ancak dolar/TL kuru 9 liraya inerse anaparamın yüzde 10'unun da kur farkı nedeniyle kaybedebiliyorum.'
Aynı şekilde önemli bir not diyerek müşterileri yine uyarıyor bankalar:
Vadeden önce hesaptan para çekilmesi durumunda hesabın açıldığı tarihteki saat 11'de açıklanan TCMB kuru ile hesabın kapatıldığı tarihteki aynı TCMB kurundan hangisi düşük ise bu kur üzerinden vadesiz hesap bakiyesi güncellenir. Dolayısı ile vadeden önce kapama yapılması halinde dolar kurunda yaşanacak düşüşe bağlı olarak anapara bakiyesinde de düşüş yaşanabilir.
Merkez Bankası’nın net uluslararası rezervleri 17 Aralık 2021 itibarıyla, bir önceki haftaya göre 9 milyar dolar düşüş ile 12 milyar 162 milyon dolara geriledi. Bankanın swap hariç net rezervi geçen hafta eksi 46,7 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu veriye ilişkin önceki hafta gerçekleşen rakam eksi 38,8 milyar dolar olmuştu. Merkez Bankası haftalık para ve banka istatistiklerine göre toplam rezervler 17 Aralık haftasında 6 milyar 17 milyon dolar azalarak 116 milyar 874 milyon dolara geriledi.
17 Aralık'ta Merkez Bankası brüt döviz rezervleri 5 milyar 786 milyon dolar gerileyerek 78 milyar 367 milyon dolara düştü. Brüt döviz rezervleri, 10 Aralık'ta 84 milyar 153 milyon dolar seviyesindeydi. Söz konusu dönemde altın rezervleri, 230 milyon dolar azalarak 38 milyar 737 milyon dolardan 38 milyar 507 milyon dolara geriledi. Böylece Merkez Bankası'nın toplam rezervleri, 17 Aralık haftasında bir önceki haftaya kıyasla 6 milyar 17 milyon dolar azalışla 122 milyar 891 milyon dolardan 116 milyar 874 milyon dolara indi.
Merkez Bankası haftalık para ve banka istatistiklerine göre geçen hafta yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı 6.1 milyar dolar pariteden arındırılmış olarak ise 5 milyar 432 milyon dolar arttı. Kurun rekor üstüne rekor kırdığı ve Merkez Bankası'nın 100 baz puanlık faiz indirimi yaptığı geçen hafta gerçek kişilerin döviz mevduatında parite etkisinden arındırılmış artış ise 4 milyar 29 milyon dolar olarak belirlendi. Gerçek kişiler 2 milyar 652 milyon dolarlık dolar cinsi döviz mevduatını artırırken yine parite etkisinden arındırılmış olarak gerçek kişilerin kıymetli maden depo hesaplarının dolar karşılığı ise 1 milyar 153 milyon dolar yükseldi. Tüzel kişilerin de parite etkisinden arındırılmış olarak döviz mevduatı 1 milyar 403 milyon dolar arttı. Bu artışın 1 milyar 306 milyon doları ise dolar cinsi döviz mevduatındaki artıştan kaynaklandı. Toplam döviz mevduatının büyüklüğü ise 17 Aralık haftası itibariyle 237 milyar 791 milyon dolara çıktı.
Finansal İstikrar Komitesi toplantısında, Türkiye Ekonomi Modeli çerçevesinde finansal istikrarın sağlanması ve sürdürülebilir büyüme için şeffaflığı merkeze alan, öngörülebilir ve kararlı politika adımlarının bütüncül bir yaklaşımla atılması üzerinde mutabık kalındı. Hazine ve Maliye Bakanlığından yapılan açıklamada, Komitenin ikinci toplantısının, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati başkanlığında gerçekleştirildiği ifade edildi. Toplantıda, son dönemde küresel ve yerel ölçekte yaşanan gelişmelerin ülkenin finansal piyasalarına etkileri ile gelecek döneme ilişkin görünümün ayrıntılı değerlendirildiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
'Türkiye Ekonomi Modeli çerçevesinde finansal istikrarın sağlanması ve sürdürülebilir büyüme için tüm kurumların iş birliği içinde çalışacağı ve şeffaflığı merkeze alan, öngörülebilir ve kararlı politika adımlarının bütüncül bir yaklaşımla atılması üzerinde mutabık kalınmıştır. Ayrıca Türk lirasının değerinin korunması ve tasarrufların güçlendirilmesi için yeni araçların geliştirilmesi hususunda ilgili kurum ve kuruluşlar arasında eş güdüm sağlanması vurgusu yapılmıştır.'