Bankalar Şaşkın, Krediler Askıda, Dolar Düşüyor, Şirketler Ne Yapacak? Uzmanlar Senaryoları Değerlendiriyor

27.06.2022 - 19:06

BDDK kararı bankaları, şirketleri, dolar/TL'yi bir miktar kilitledi. Cuma akşamı kararın açıklandığı saatlerde piyasaların sığ olmasına karşın dolar/TL'deki düşüşle başlayan süreç, şirketlerin mercek altına alınmasıyla sürüyor. Hangi şirketler kredi alacak alamayacak tartışmaları bir yana, bankalar teyitsiz adım atamıyor. Uzmanlar şirketlerin farklı seçeneklerini değerlendirirken, olumlu ya da olumsuz kısımlar gözleniyor. Kısaca bir yandan tüm taraflar kendisi için optimum faydayı yakalamaya çalışırken, diğer yandan da dolar/TL'deki düşüş herkesin arzusu ancak bunun diğer organlara zarar vermesi de istenmiyor gibi görünüyor.

BDDK’nın döviz pozisyonu olan şirketlere TL nakdi kredilerde getirdiği sınırlama ile kredi akışının nasıl sağlanacağı kısmı yavaş yavaş netleşiyor. Bankalar müşteriden aldığı beyan ile kredi işlemlerini yapıyor.

Bloomberg HT’nin özel haberine göre, bankacılık kaynakları bağımsız denetime tabi olan son finansal tabloyu baz alarak kredi prosedürü başlatıyor. Kaynakların belirttiğine göre, cari nakdi yabancı para fazlasında bankalar müşteri beyanına dayalı olarak kredi sağlıyor.

Türkiye genelinde bu kısıtlamadan etkilenen 8 ila 10 bin kadar şirket bulunurken, iş akışında aksama olmaması adına çalışıldığını ifade eden bankalar, prosedür konusunda netleşme için BDDK ile düzenli görüş alışverişinde bulunulduğunu açıkladı.

Tereddüt oluşan durumlar için ise kredi işlemleri askıya alınabiliyor. Konu ile ilgili bilgi veren bankacılar, belirsizlik oluştuğunda limitli hareket ettiklerini de açıkladı.

Denetim esasları konusunda ise son denetimden geçmiş tablolar her şirket için güncel olmayınca sorun oluşuyor.

Çeyreklik bilançolarda her şirketin denetimden geçme yükümlülüğü bulunmadığından kredi yeterliliği sadece yılsonu bilançosu denetimden geçen şirketlerde sorun bulunmuyor.

Müşteri beyanı istenen şirketlerde ise farklılık oluşması halinde askıda kalan işlemlerin yürütülebilmesi için BDDK’dan netleşme bekleniyor.

Bankaların çoğu internet üzerinden ticari kredi kullanımını da askıya alırken, kredili mevduat hesabı, doğrudan borçlandırma ve kredi kartı kullanımları ise durduruldu.

Bankalar şubelerine gönderdikleri yazıda da kontrol listesi şartı getirerek, şube müdürü, portföy ve müşteri hizmetleri olarak ayrı ayrı imza istedi. İmzalı kontrol listesi olmadan kredi girişi yapılmayacak.

BDDK verilerine göre, 17 Haziran itibariyle, ticarilerin 1 milyar 370 milyon 564 bin TL karşılığında yabancı para pozisyonu bulunuyor.

Dünya'dan Şebnem Turhan haberine göre ise, düzenleme için şirketlerin aksiyon planı merak konusu oldu. Bankacılık kaynaklarına göre, şirketler 3 farklı yol izleyebilir. var. birinci seçenek kamunun ihraç ettiği Eurobond’lardan satın almak olurken, ikinci yol döviz mevduatından KKM'ye geçmek, ve son olarak da sistem dışına çıkmak.

Kamunun ihraç ettiği Eurobond’ların yüzde 36,7’sinin yabancı yatırımcıların sahipliğinde bulunurken, şirketlerin buna talep göstermesi sıkıntı oluşturabilir. Şirketlerin yönelimi ile yabancı yatırımcı çıkışı yaşanmasına işaret edilirken, uzmanlar bu seçeneğin şirkete TL kredi saplanmasına karşın rezervlere katkı sağlamayacağını belirtiyor.

Hissedarlara kâr payı dağıtımı da diğer seçenek. Bu da bilanço sınırını aşma imkanı sağlıyor.

KKM'ye geçiş ya da döviz satışı en düşük görülen ihtimal olurken, sistem dışına çıkmayı düşünen şirketlerin yabancı para nakdi varlıklarını ya ortakları ya da iştirakleri arasında dağıtması olasılığı bulunuyor.

Merkez Bankası için en kötü senaryo ise ihracatçı şirketlerin 900 bin doların üzerindeki dövizlerini yurtdışında tutmayı tercih etmesi. Yürürlükte olan ihracat gelirlerinin yüzde 40’ının Merkez Bankası’na satılması zorunluluğu döviz varlığını azaltmayı ya da gelirlerini yurtdışında tutmayı seçen şirketler için ihracat gelirinde Merkez Bankası’nın kaybı anlamına geliyor. Bu da rezervlerde tam aksi bir etki yaratabilir.

Borsa İstanbul’da işlem gören bağımsız denetimden geçen şirketlerden sadece 65 tanesi aktif ya da son 12 aylık net satışlarının yüzde 10’undan fazla parasal döviz varlığına sahip görünüyor.

i.dunya.com

Yine Dünya'dan Barış Erkaya haberine göre, bu şirketlerin de 21 tanesi net yabancı para pozisyonunda ekside olduğundan istisna maddesinden yararlanıyor. Geriye 44 şirket kalıyor. Bu şirketlerin 13’ünün 2022'de kapatması gereken kısa vadeli bir banka kredisi bulunmazken 31 şirketin ilk çeyrek sonunda beri durumu değişmediyse bu yıl içerisinde banka kredilerini yenilemek isteyebilirler.

Kredilerini yenileyebilmek için azaltmaları gereken döviz cinsi varlıklar 1,1 milyar dolar seviyesinde görünüyor.

Şirketlerin döviz satmak istememeleri halinde asıl büyük sorun görünüyor: Borsadaki şirketler Türkiye ticari hayatının içerisinde küçük bir kesimi temsil ederken, bankaların kredi hacminde büyük bir kaybı bekleniyor. BDDK sınırı dışında kalan 31 borsa şirketinin döviz fazlası 1,1 milyar dolar olarak görünürken, yine bu şirketlerin sadece bu yıl için yenilenmesi gereken banka kredileri 26,3 milyar TL dolar bazında 1,6 milyar dolar olarak görünüyor.

BDDK düzenlemesinin ardındaki tabloda her 1 dolarlık döviz cinsi varlığa karşılık, 1,45 dolarlık kredi daralması riski bulunuyor.

Doç. Dr. Orhan Karaca'nın bu paylaşımı da kararın perde arkası gibi görünüyor👇

pbs.twimg.com

BDDK'nın cuma günkü hamlesi boşuna değil. TCMB'nin net döviz pozisyonu 3 haftadır negatif seyrediyor. Yani 'makine'de tıkanma var. Geçen sefer bu KKM ile aşılmış ve 6 ay zaman kazanılmıştı. Aynı yere geri dönülünce çabalar da arttı ama artık KKM kadar 'parlak' fikirler çıkmıyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Mehmet Ali Akben, karara ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

BDDK'nın bankalara kredilerin kullanım amacına aykırı işlemler için daha önce de talimatlar verildiğini hatırlatarak bazı şirketlerin, döviz borcu ya da döviz yükümlülüğü olmamasına hatta döviz pozisyon fazlası bulunmasına rağmen, TL kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdiklerini ve döviz pozisyonu tuttuklarını gözlemlediklerini söyledi.

Üretime, istihdama, yatırıma ve ihracat gitmesi gereken uygun koşullu TL kaynakların, gerçek bir ihtiyaç olmamasına rağmen döviz alımı amacıyla kullanılmaya devam edilmesi üzerime bu kararın alındığını belirtti. Kararın, dövize gerçekten ihtiyaç bulunan alanlarda kullanılması ve enflasyonun kontrol altına alınması açısında olumlu katkı sağlamasını beklendiğini de ekledi.

Kaynak: AA

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, BDDK düzenlemesinin makul maliyetli fonlamada spekülatif döviz işlemlerine engelleyeceğini ve tedbirlerin TL'nin değer kazanmasına katkı sağlayacağını düşündüklerini iletti.

Düzenlemenin firmaların üretime ve yatırıma yönelik fonlama ihtiyaçlarını ön planda tuttuğunu belirtti. Düzenlemeyi isabetli bulduklarını açıklarken, proaktif önlemlerin küresel ekonomide parasal sıkılaşma arttıkça Türk Lirası’na güç kazandıracağını söyledi.

Türk Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, şirketlerin düzenlemeden kaçmak amacıyla yurt dışı iştiraklerine para çıkartabileceğini belirtti

Altınsaç, katıldığı Bloomberg HT yayınında Eurobond konusuna da değinirken, tehlikeli görünen durumlar olarak, şirketlerin yurt dışında var olan iştiraklerine para çıkartabileceklerini bunun da bir süre sonra engellemeye çalışılabileceğini belirtti.

Öztok da kâr payı dağıtımına değinirken, bunun da çok istenen bir durum olmadığını açıkladı. Şirketlerin kaynaklarının artmasının, büyüme ve piyasa katılımının hedeflenmesine karşın, enerji ve emtia ile iştigal edenlerin direk emtia alımı ya da erken stoklama yapabileceklerine dikkat çekti. Bu durumda da ithalatta patlama görülebileceği ve döviz tarafında ihtiyacın artacağı konusunda uyardı.

MÜSİAD Genel Başkanı Mahmut Asmalı ise BDDK kararına dair 'piyasa ekonomisine müdahale' gibi söylemlerin gerçekçi ve iyi niyetli olmadığını belirtirken, döviz kurunda meydana gelen hızlı yükselişi ve dolarizasyonu önlemek amacıyla TL'nin değerinin korumak ve enflasyonla mücadele etmek adına önemli olduğunu belirtti.

Kararın enflasyonda kura bağlı maliyet artışlarını engelleyeceğinin açık olduğu gibi, döviz arz-talep dengesinin TL lehine, çok daha makul düzeylere gerileyeceğini de belirtti.