Uzun adı ile Sistemik lupus eritematozus (SLE) olan Lupus hastalığı, bağışıklık sisteminizin vücudunuzdaki organlara ve dokulara zarar vermesine neden olan otoimmün bir hastalıktır. Vücudun kendi içinde savaşmasına neden olan Lupus (SLE) hastalığı gündemin öne çıkan konularından biri haline geldi. Peki Lupus hastalığı nedir, belirtileri nelerdir? Lupus hastalığı ölümcül mü?
Gelin bu hastalığın detaylarını hep birlikte öğrenelim.
Polat hastalığını 'Ara ara böbreğime vuran ağrı beni rahatsız etmeye başlamıştı. Stres, üzüntü ne büyük problem vücudumuza. Sağlığınızın değerini iyi bilin' diyerek açıkladı.
Lupus, vücudunuzun her yerinde iltihaplanmaya neden olan bir durumdur. Bu bir otoimmün hastalıktır, yani bağışıklık sisteminiz vücudunuzu korumak yerine ona zarar verir. Vücudunuz da dahil olmak üzere otoimmün sisteminizin dokuya zarar verdiği yere bağlı olarak vücudunuzun her yerinde semptomlar yaşayabilirsiniz.
Lupus hastalığı, bazı hastalarda hayati organları etkileyerek fonksiyonlarını bozabildiği için ölümcül risk taşıyabilmektedir.
Deri, kan, eklemler, böbrekler, beyin, kalp, akciğerler, cilt, saç ve gözleri etkileyen Lupus'un türleri vardır. Sağlık hizmeti sağlayıcıları bazen lupusu sistemik lupus eritematozus (SLE) olarak adlandırır. Bu en yaygın lupus türüdür ve vücudunuzun her yerinde lupus olduğu anlamına gelir. Diğer türleri şunlardır:
Kutanöz lupus eritematöz: Sadece cildinizi etkileyen lupus.
İlaç kaynaklı lupus: Bazı ilaçlar yan etki olarak lupus semptomlarını tetikler. Genellikle geçicidir ve buna neden olan ilacı almayı bıraktıktan sonra kaybolabilir.
Neonatal lupus: Bebekler bazen lupus ile doğarlar. Lupuslu biyolojik ebeveynlerden doğan bebeklerin lupuslu olması kesin değildir, ancak artmış bir riske sahip olabilirler.
SLE, sebebi bilinmeyen cilt, eklem, böbrek, kalp zarı (perikard), akciğer zarı (plevra) gibi birçok doku ve organ iltihabına bağlı çok sayıda belirtilerle gidilen, düzenli seyir göstermeyen ve bağışıklık sisteminin düzgün çalışmaması nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Lupus sözcüğü, Latincede “kurt” anlamına gelir. Aynı zamanda ciltte oluşan yaraların tahrip edici özelliğini ifade eder. 1872 yılında Macar bilim insanı Moritz Kaposi, SLE hastalığının sadece cildi değil vücudun değişik organlarını da etkileyen bir hastalık olduğunu bulmuştur.
Yapılan araştırmalar neticesinde Lupus hastalığının ortaya çıkmasında ve devam etmesine neden olan sebepler arasında çevresel faktörlerin rol aldığı düşünülmektedir. Siyahiler ve Amerikan yerlilerinde SLE sıklığında artış olduğu düşünülmektedir. Eğer aile bireylerinden birisinde SLE varsa SLE görülme sıklığı artmaktadır.
Tek yumurta ikizlerinde SLE gelişme riski yaklaşık %30 ve diğer birinci derece akrabalar için %5 daha fazladır.
Türkiye'de SLE'nin hangi sıklıkla görüldüğü herhangi bir araştırma ile araştırılmadığı için bilinmemektedir. Ancak dünya üzerinde yapılan araştırmaların ortalamarına göre 100 bin kişide 40 ile 100 kişide görülmektedir. Her yaşta ortaya çıkabilir ancak en sık 13-40 yaşları arasında görülür. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre 9 kat daha fazladır.
Hastaların %90’ı doğurganlık yaşındaki kadınlardır. Kız çocuklarında erkek çocuklarına oranla üç katı fazladır.
Hastalığın ilk döneminde, daha çok yorgunluk ve eklem şişmesi şikayetleri ile sağlık kuruluşlarına başvurulur. Daha sonradan hastalık gelişebilir ve ilerleyebilir. Hastalığın hedef aldığı organlara göre de şiddeti değişmektedir. Lupus(SLE) hastalığı tamamen geçmez, belirli dönemlerde şiddetlenir ve daha sonra azalır. Bu nedenle belirli dönemlerde ilaçlarla yatıştırılması ve hastanın normal hayatına kaldığı yerden devam etmesi hedeflenir. Ateş ve kilo kaybı da görülmektedir.
Deri, saç ve vücudun ıslak yüzeylerinde (mukoza) görülen bozukluklar SLE’nin ikinci en sık görülen belirtileridir(hastaların %85’inde). SLE’de birçok değişik tipte deri belirtileri görülebilir. Her iki yanak ve burun köprüsünü kaplayan, burun ve dudak arası oluklarda görülmeyen, karşıdan bakınca gövdesi burun olan bir kelebekmiş gibi görünen kırmızımsı döküntü (malar) olabilir.
Ayrıca kurdeşen, sivilce, çıban benzeri yaralar, harita tarzı görünüm, cilt altı yağ dokusu iltihabı(inflamasyon'u), saç dökülmesi gibi diğer deri belirtileri de görülebilir. Bazen ağız ya da burun içinde zaman zaman acı verebilen yaralar çıkabilir. Raynaud belirtisi görülebilir (Soğukta el veya ayakta ortaya çıkan beyazlaşma, morarma ardında kızarma anlamına gelir).
Eklem ağrıları ile birlikte vücudun birden fazla sistemini etkileyen hastalığı olan kişilerde SLE’den şüphelenilmelidir. Tanı için ilk önce AntiNükleer antikor (ANA) testi yapılmalı ve pozitif çıkan bu test sonrasında anti-dsDNA ve anti-ENA testleri gerçekleştirilmelidir. Tanı bu testlerin sonuçlarına göre verilmelidir. ANA'nın (antinükleer antikor) pozitif çıkma durumu, sadece SLE hastalarında görülen bir durum değildir. Bu pozitiflik SLE düşündürmesine karşın nihai tanı için yeterli değildir. Aynı aileden anti-DNA adı verilen bir tahlil ise daha çok Lupus’a özgüdür. Hastaların yaklaşık üçte ikisinde bulunur.
SLE iyileşme ve alevlenme dönemleriyle seyreden bir hastalıktır. Alevlenme dönemlerinde kortizon dışı antiromatizmal ilaçlar, sıtma ilaçları, kortizon ve immunsupresif (bağışıklı sistemini baskılayıcı) ilaçlar kullanılabilir.tedavide en çok kullanılan ilaç kortikosteroidlerdir.
Lupusu önleyemezsiniz çünkü uzmanlar buna neyin neden olduğundan emin değiller. Biyolojik ebeveynlerinizden birinde lupus varsa riskiniz hakkında bir sağlık uzmanıyla konuşun.