Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Boğaziçi Üniversitesi'ne rektör olarak AKP'de siyaset yapmış Melih Bulu'yu ataması Türkiye'de rektör seçim yöntemini yeniden tartışmaya açtı. Peki ABD ve Avrupa'da durum nasıl? Batı ülkelerinde rektörler kim tarafından, nasıl seçiliyor?
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi'nde yayımlanan 'Türkiye, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Üniversite Yönetimlerinin Karşılaştırılması' adlı akademik çalışmaya göre Türkiye’de üniversite rektörlerinin seçimi profesör, doçent ve yardımcı doçent düzeyindeki akademisyenlerin oyları ile sınırlandırılıyor.
AB ülkelerinde ve ABD’de ise seçim sürecine idari personel, öğretim görevlileri ve öğrenciler de dahil oluyor.
Türkiye'de rektörlerin atanma süreci Yüksek Öğretim Kurulunun tercihi ve Cumhurbaşkanı'nın onayı ile gerçekleşiyor.
Euronews'te yer alan habere göre, Amerika Birleşik Devletleri'nde Anglo-sakson yönetim modelini uygulayan üniversitelerde rektör, üniversite yönetim kurulu tarafından ve üniversite dışından seçiliyor. Rektör, Eğitim Bakanı tarafından atanıyor.
Harvard Üniversitesi'nin kendine özgü bir modelinde rektör ataması mezunlar derneği tarafından yapılıyor.
New York State Üniversitesi'nde ise rektörü üniversite personeli seçiyor, atanma işlemi mütevelli heyeti tarafından yapılıyor.
İngiliz üniversitelerinde rektör, profesörlerin haricinde özel sektör temsilcileri ve öğrencilerin de üye olduğu üniversite komiteleri tarafından aday gösteriliyor ve üniversite konseyi tarafından süresiz olarak atanıyor.
Aralarında öğrenci temsilcilerinin de olduğu üniversite kurulu, rektör adayını belirleyip Eyalet eğitim bakanının onayına sunuyor. Rektör atama yetkisine sahip Eyalet eğitim bakanı, belirlenen adayı veto ederse kurul yeni bir aday belirliyor.
Rektör, öğretmen, öğrenci ve akademik personelden oluşan kişilerce seçilerek üniversite konseyine sunuluyor.
Özel üniversitelerde rektör mütevelli heyeti tarafından atanırken kamu üniversitelerinde adaylar Bakanlar Kurulu tarafından tespit ediliyor ve Kraliçe adına Eğitim Bakanı tarafından atanıyor.
Seçiciler kurulunun üniversitenin profesör ve doçentleri arasından seçtiği rektör Eğitim Bakanı tarafından atanıyor.
Aralarında bir öğrenci temsilcisinin bulunduğu 11 üyeli Üniversite Yönetim Kurulu'nun görüşü alınarak Bakanlar Kurulu tarafından atanıyor.
Bakınız Eğitim Bakanı tarafından atananlar da hep bir komite veya bir kurul tarafından seçiliyor ve atanıyor. İşte ülkemizi yeni yönetim biçiminde olmayan kuvvetler ayrılığının en büyük örneklerinden biri budur.
Gelişmiş ülkelerin ortak özelliği rektör atanırken öğrencinin sesine kulak verilmesi.
Dünyada ilk yüzde kayda değer sayıda üniversitemiz olsaydı sisteme güzel işliyor derdik. Ancak üniversite kalitesi olarak dipteyiz. Bilim merkezleri olması gereken yerler "maaş al diploma ver" merkezi olmuş.