Yıllık enflasyonun yüzde 36’yı aştığı Türkiye'de 2022’ye girerken fiyatı zamlanan ürünlere alkollü içkiler ve sigara da eklendi. Alkol ve sigaradan alınan özel tüketim vergisine (ÖTV) yüzde 47 zam geldi.
Satın alma gücüne göre bakıldığında Avrupa’da en pahalı alkollü içki sıralamasında Türkiye üst sıralarda. Sigarada ise en ucuz iki ülkeden birisi Türkiye.
Euronews'te yer alan habere göre, Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) 2020 verilerine göre Avrupa’da aile bütçesinden alkol ve sigaraya en az pay ayıran ülkelerden birisi Türkiye. Türkiye’de hanehalkı tüketim harcamasının sadece yüzde 3,6’sı alkol ve sigaraya gidiyor. Bu oran AB ülkelerinde ortalama yüzde 4,4.
Hanehalkı tüketim harcamasında alkollü içecek, sigara ve tütünün en fazla paya sahip olduğu ülke yüzde 8,7 ile Bosna-Hersek. Ardından yüzde 8,6 ile Sırbistan ve yüzde 8,4 ile Çekya geliyor. Estonya ve Macaristan’da bu oran yüzde 8 üzerinde.
Avrupa’nın önde gelen ve ekonomik olarak güçlü olan ülkelerde alkollü içecek ve sigaraya giden payın düşük olması dikkat çekti. En düşük oran yüzde 3 ile Portekiz ve yüzde 3,2 ile İngiltere. Şu ülkelerde alkollü içecek ve sigaraya giden pay yüzde 4’ün altında: Hollanda (3,5), Almanya (3,5), Avusturya (3,6), Danimarka (3,6) ve İsveç (3,7).
Bu oran komşu ülkelerden Yunanistan’da yüzde 5,1 ve Bulgaristan’da yüzde 5,7.
Peki, hanehalkı tüketim harcamasından alkollü içecek ve sigaraya giden pay ne anlama geliyor? Bu ülkelerde alkollü içecek ve sigaranın ucuz olduğu veya daha az tüketildiğini anlamına gelir mi? Hayır, bu oran bu konularda bir şey söylemiyor. Her ülkede farklı alanlara yapılan harcamaların oranı farklı.
Satın alma gücü paritesi (SGP) ayrıntılı olarak tanımlanmış mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranı olarak tanımlanıyor. Böylece ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıkları giderilmekte ve uluslararası anlamda gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmaları yapılabiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre fiyat düzeyi endeksi; ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesi olarak tanımlanıyor. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”, 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” olarak ifade ediliyor.
Satın alma gücü paritesi fiyat düzey endeksine göre 2020 yılında AB ortalaması 100 puan alındığında Türkiye 34 oldu. 37 ülke içinde 36. Sırada yer alan Türkiye sigaranın en ucuz olduğu iki ülkeden birisi oldu Zirvede ise 243 puan ile İrlanda ve 223 ile İngiltere yer aldı.
Satın alma gücü paritesi fiyat düzey endeksine göre 2020 yılında alkollü içeceklerde Türkiye’nin puanı 187 oldu. AB ortalaması ise 100. Türkiye bu endeks puanında 37 ülke içinde 5. sırada yer alarak alkollü içeceklerin en pahalı olduğu ülkelerinden birisi oldu. Zirvede 269 puan ile İzlanda ve 251 ile Norveç yer aldı.
Son sırada ise 81 puan ile K. Makedonya ve 83 ile Macaristan yer aldı.