Aşılara Güvenmeyenler Buraya: Aşılar ve Hastalık Bağışıklıkları ile İlgili İnanılmaz Gerçekler

27.03.2022 - 08:30

Aşılar başta çocuklar olmak üzere tüm insanların güvenli ve sağlıklı yaşamasında önemli bir rol oynuyor. Aşı ve bağışıklık kazanma kavramları sıklıkla birbirinin yerine kullanılıyor ama aralarında bir fark bulunuyor. Aşı, belirli bir hastalığa karşı bağışıklık oluşturmak için vücuda yapılan bir uygulama. Bağışıklık kazanma ise aşı olduğumuz için korunma sürecimiz. Yakın zamanda hayatımıza koronavirüs gibi yeni bir hastalık ve dolayısıyla da Covid-19 gibi yeni bir aşı girmişken aşılarla ilgili bazı ilginç gerçekleri paylaşmanın iyi olacağını düşündük. Gelin aşı ve bağışıklık ile ilgili inanılmaz gerçeklere birlikte bir göz atalım.

1. Mikrobiyolog Maurice Hilleman'ın başarısı

Dr. Hilleman kızamık, kabakulak, suçiçeği, pnömoni, menenjit, hepatit A, hepatit B ve daha fazlasını içeren 40'tan fazla aşıyı geliştiren kişi. 20. yüzyılda tek başına kızamık aşısı bir milyondan fazla ölümü önledi.

2. Seattle, Zimbabve'den daha düşük çocuk felci aşı oranına sahip

2015 yılında Amerika'da bulunan Seattle haber kaynakları, şehirdeki çocuk felci aşılama oranlarının %81.4'e düştüğünü bildirdi. Bu, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Afrika'da bulunan ülkeler olan Ruanda, Zimbabve ve Sudan'daki oranlardan daha kötü.

3. Aşının otizme sebep olduğunu söyleyenler oldu

1998'de araştırmacı Doktor Andrew Wakefield, kızamık ve kabakulak aşısı ile otizm arasında bir bağlantı olduğunu gösteren bulgular yayınladı. Bu, ebeveynlerin giderek çocuklarını aşılamaktan vazgeçmesine ve aşı karşıtlığını körükleyen bir hareketin başlamasına sebep oldu. Sonunda Wakefield'in tıbbi lisansı iptal edildi ve çalışması birçok kez çürütüldü. Bununla birlikte bazı aşı karşıtları hâlâ bu bağlantının var olduğunu düşünüyor.

4. Çiçek hastalığı, tamamen yok edilmiş ilk ve tek bulaşıcı hastalık

Bilinen son doğal çiçek hastalığı vakası 1977'de Somali'de meydana geldi. 1979'da çiçek hastalığının resmen yok edildiği Dünya Sağlık Örgütü tarafından ilan edildi. Adı güzel kendi çirkin olan bu hastalıktan insanlık olarak kurtulmuş olduk.

5. İlk başarılı çocuk felci aşılarından birini geliştiren Jonas Salk, aşının patentini almadı

'Güvenli, etkili ve güçlü' olarak kabul edilen aşı çalışmaları sonucunda aşının patentini alıp almayacağı sorulan Jonas Salk, 'Bu aşı insanlığa ait, patenti yok diyebilirim. Güneşin patentini alabilir misiniz?' diye cevap verdi. Bu yüzden yaklaşık olarak 7 milyar dolar kazanma fırsatını da elinin tersiyle itmiş oldu.

6. İsviçre'de bilim adamları, kuduz salgınıyla mücadele etmek için İsviçre Alplerinde aşılı tavuk kafalarını havadan aşağıya attılar

Kızıl tilkilerin yaydığı büyük bir kuduz salgını 1960'ların sonlarında İsviçre'ye ulaştı. İsviçreli bilim adamları çareyi, kuduz aşısı olan tavukların kafalarını kuduz tilkilere yem olarak havadan aşağı atmakta buldu. Plan işe yaradı ve bu yöntem Avrupa'nın diğer bölgelerine yayıldı. İsviçre 1990'lardan beri kuduzdan arınmış durumda.

7. Her yıl dünya çapında 1,5 milyondan fazla insan aşı ile önlenmesi mümkün olan hastalıklardan ölüyor

Dünya Sağlık Örgütü, aşılama yoluyla her yıl 2 ila 3 milyon ölümün önlendiğini tahmin etse de hâlâ aşılara olan güveni düşük olan birkaç ülke var. 2019'da yapılan bir araştırma, Fransa'da insanların üçte birinin aşıların güvenli olduğu konusunda hemfikir olmadığını gösterdi. Gabon, Togo ve Rusya ise aşılara düşük güven duyan ülkeler listesinde ikinci sırada yer alıyor.

8. Bulaşıcı bir hastalığa karşı geliştirilen ilk aşı, 1796'da çiçek hastalığı aşısıydı

Edward Jenner, sekiz yaşındaki bir çocuğa çiçek virüsü aşıladıktan sonra çiçek hastalığına karşı bağışıklığı kanıtlanınca aşı biliminin kurucusu olarak kabul edildi.

9. Asya hariç tüm kıtalarda çocuk felci ortadan kaldırıldı

Çocuk felci küresel bir aşılama çabasıyla neredeyse yok edildi. 1900'lerin başında bir salgın olan çocuk felci, engellenmeseydi her yıl yarım milyondan fazla insanı felç edecek veya öldürecekti. Günümüzde sadece Afganistan ve Pakistan hâlâ çocuk felciyle savaşıyor.

10. HIV aşısının 1986 yılına kadar hazır olacağına inanılıyordu

İlk HIV vakaları 1981'de tespit edildi. Birkaç yıl sonra 23 Nisan 1984'te ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı Sekreteri Margaret Heckler AIDS aşısının iki yıl içinde üretilebileceğini umduğunu söyledi. Bugüne kadar dünya çapında devam eden birçok aşı denemesi olmasına rağmen hâlâ başarılı olan ve uygulanan bir aşı çalışması yok.