Asansör Çalıştığında ve Durduğunda Neden Çok Garip Hissederiz?

10.10.2024 - 14:11

Asansörler, çok katlı binaların günlük yaşamımızdaki vazgeçilmez bir parçası haline geldi ancak her çalışmaya başladığında ya da durduğunda içimizde neden tuhaf bir his oluşur? Peki, bu garip duyguların arkasında ne var?

Kaynak

Dünya’nın güçlü bir yer çekimi kuvvetine sahip olduğunu hepimiz biliyoruz. Yer çekimi, bizi Dünya’ya bağlı tutan ve etrafta havada süzülmemizi engelleyen kuvvettir.

Ancak yer çekimi, asansörde yaşadığımız garip hislerin tek sorumlusu değil. Bir diğer önemli faktör ise Newton’un birinci hareket yasasıdır.

Bu yasaya göre “Bir cisim, üzerine bir kuvvet etki etmedikçe durmaya ya da sabit bir hızla hareket etmeye devam eder.”

Asansörde duran bir insan da başlangıçta hareketsizdir. Asansör çalıştığında, insan ve iç organları harekete geçer ve ani hareket, bize o garip hisleri yaşatır.

Asansör hareket etmeye başladığında, vücudumuzdaki sıvılar da yer çekimiyle etkileşime girer. Özellikle iç kulakta bulunan ve vücudumuzun yukarı, aşağı ya da yan hareketlerini algılayan iki küçük organ, bu hislerin arkasındaki başrol oyuncularıdır: utrikul ve sakkül.

Utrikul, yukarı-aşağı hareketleri algılar. Asansör hızla yukarı çıktığında bu organ içindeki sıvılar, aşağı doğru baskı yaparak küçük taşları (otolitler) hareket ettirir.

Bu küçük taşlar, beyine sinyaller gönderir ve beyin, sinyalleri "yukarı hareket ediyoruz" olarak algılar. Süreç, vücudunuzun ani değişikliklere adapte olma çabasının bir sonucudur.

Asansör durduğunda da benzer bir his yaşarız ancak bu sefer ters yönde. Hareket halindeki bir cismin durmak istemediği gibi, vücudumuz da hareketsizlik durumuna hemen adapte olamaz.

Bazı insanlar ani duruş ve kalkışlardan baş dönmesi ya da hafif baş ağrısı bile yaşayabilirler. Bu durum, "Kristal Oynaması" adı verilen bir rahatsızlıkla ilişkili olabilir.

Utrikul içindeki otolitler yerlerinden oynayıp sıvıda dalgalanmalara yol açtığında, beyne karışık sinyaller gönderilir ve baş dönmesi hissine neden olur.