İngiliz dergisi The Economist, Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütünün Irak’ta son dönemdeki ilerleyişini ‘cihat baharı’ olarak adlandırdı. Derginin haber analizinde, Türkiye’nin ‘Beşar Esad’a karşı olduğu için geçen yıla kadar IŞİD’e göz yumduğu’ yorumu dikkat çekti. Makalenin öne çıkan bölümleri şöyle:
Twitter’da ‘Cihat Baharı‘ kullanıcı adını alan kişi her kimse, öngörülüymüş. Amerika’nın liderliğinde Irak ve Afganistan’da istenmeyen savaşların son bulmasından sonra bölgede üç yıldır devam eden karmaşa aşırılıkçıların işine yaradı. Bundan en fazla da, zalimlik ve fanatiklikte El Kaide’yi bile geçen IŞİD yararlandı. Bölgedeki sınırlar ve hükümetler zayıflarken, IŞİD Suriye’nin doğusu ve kuzeyiyle, Irak’ın batısı ve kuzeyindeki geniş bir bölgede kazanımlar elde etti.
Acımasız bir örgüt olan IŞİD, Şiileri ve aralarında Hıristiyanlarla Alevilerin de bulunduğu azınlıkları katlediyor. Kiliseleri ve Şii ibadethanelerini yağmalıyor, pazar yerlerine intihar bombacıları gönderiyor ve sivil ölümleri umursamıyor.
IŞİD 2011 öncesinde yaptığının aksine, artık Kaide’nin bir kolu gibi savaşmak yerine toprak kontrolünü amaçlıyor. Kendi adalet sistemini ve ahlak kurallarını dayatıyor: Sigara, futbol, müzik veya kadınların başı açık gezmesi yasak. Ve, Suriye’yle Irak’ta ele geçirdiği bölgelerden haraç topluyor. Diğer bir deyişle, Suriye-Irak sınırında bir tür devlet kuruyor.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ve Irak Başbakanı Nuri el Maliki, Sünni Araplar arasındaki mezhep temelli hassasiyetleri kaşıyarak IŞİD’e koz verdi. Fakat Esad, IŞİD’in rejimin de işine yarayacak şekilde daha ana akım isyancılarla savaşacağını doğru bir biçimde öngörerek, IŞİD’i kurnazca kendi haline bıraktı. Ve Esad, kendisi devrilirse yerine neyin geçeceğinin ‘hayaleti‘ olarak resmettiği IŞİD’in korkunç yüzünü Batı’ya anlattı.
Esad’ın sivillere yönelik zulmünden ve Maliki’nin Şii vurgulu zafer gösterilerinden nefret eden bazı bölge ülkeleriyse, en başta IŞİD’e yüz verdi. Türkiye, geçen yılın sonuna kadar yabancı savaşçıların sınırlarından Suriye’ye özgürce geçmesine izin veriyordu. Kuveyt ve Katar gibi bazı Körfez ülkeleri de ISIS’e para gönderen vatandaşlarının üzerine gitmekte yavaş davrandı; ve en başta bu mezhepçi öfkeye göz yumdu, hatta alkış tuttu.
IŞİD’e en iyi karşı koyabilecek güçler Peşmerge ve YPG olabilir.
Uzun vadede, IŞİD’in ilerleyişini durdurmak konusundaki tek umut, örgütün desteğinin olmamasında yatıyor. Nihayetinde, El Kaide’nin kendisi de Arap Bahatı sırasında Arapların gönüllerini fethedememişti. Suriyelilerin ve Sünni Iraklıların büyük çoğunluğu aşırılıkçılar tarafından yönetilmek istemiyor. Musul ve diğer bölgeler yeniden hükümet kontrolüne geçebilir. Bununla birlikte, Suriyeliler ve Iraklılar bir tarafta diktatörler, diğer tarafta aşırılıkçılar arasında sıkışmış durumda. Bu, tatsız bir tercih.
> Economist | Diken