Antik Yunan Halklarının Enformasyon Merkezi Olarak Kabul Gördüğü Delphi ya da Apollon Tapınağı

25.02.2023 - 13:33

Merhabalar. Delphi antik sitesi, bütün Yunan dünyası için omphalos taşı yani dünyanın göbeği olarak tanımlanıyordu. Dünyanın ve evrenin merkezi olarak yüceltilen bu yerde ise tanrı Apollon'un tapınağı yer alıyordu. Bu içerikte Delphi ya da Apollon Tapınağı'nın antik Yunanlılar için nasıl merkez ya da kıble haline geldiğini kaleme aldım.

İyi okumalar dilerim.

Delphi, Parnassus Dağı'nın dik yamacında, Korint Körfezi'nden 10 km uzakta bulunan antik kent ve en önemli Yunan tapınağıdır. 1987 yılında UNESCO bu tapınağı Dünya Mirası ve arkeolojik sit alanı olarak belirlemiştir. Peki burayı önemli kılan neydi?

Delphi, eski Yunanlılar tarafından dünyanın merkezi olarak kabul ediliyordu. Antik zamanlardaki efsaneye göre Zeus, dünyanın merkezini bulmak için iki kartalın birini doğuya birini de batıya uçurmuştur. Kartallar da Delphi'nin gelecekteki yerinde buluşmuşlar ve Zeus burayı omphalos yani göbek taşıyla işaretler.

Yunan mitolojisine göre bu topraklar tüm yaşamın ata-anası olarak kabul edilen Gaia'ya aitti ve onun çocuğu olan dev yılan Python tarafından korunmaktadır. Kehanet yapan tanrı olarak bilinen Apollon, Python'ı öldürerek bölgeyi ele geçirir ve kendi adına bir tapınak inşa ettirir.

Bu tapınak Apollon'un kehanetlerini insanlara aktardığı inanılan kahin Pythia'nın bulunduğu tapınaktır ve zamanla dünyanın dört bir yanından bilgelik arayan kişilerin uğradığı önemli bir mekan olur.

Günümüzde Apollon Tapınağı'nın kalıntıları, Delphi'deki kutsal Apollon Temenos'unun tepesinde yer almaktadır. MS. 4. yüzyılda İmparator Theodosius'un pagan karşıtı fermanlarının ardından Hıristiyanlar tarafından yıkılan tapınaktan geriye çok az şey kalmıştır.

Delphi'deki Apollon Tapınağı, tüm Yunan yerleşimlerine hizmet eden Panhelenik bir kutsal alan işlevi görür. Arkeolog J. Henry Middleton, tapınağın yeri olan Delphi'nin, siyasi ve dini açıdan birleşik bir Yunanistan'ı temsil eden kutsal bir alan olduğunu savunuyor.

Apollon, yasal ve politik kaygılar söz konusu olduğunda bir otorite figürüydü. Farklı Yunan yerleşim yerlerinden vatandaşlar, Apollon'un kahinleri Pythia aracılığıyla siyasi rehberliğini almak için Delphi'ye geldi. Yunan uygarlıklarının Apollon Tapınağı'nın duvarlarına siyasi çatışmaların çözümlerini istediğine dair açıklamalar var.

Aynı zamanda bir Yunan şifa tanrısı olan Apollon'un, kirlilikle ve hastalıkla ilgili sorunları çözdüğüne inanılıyordu. Delphi'deki Apollon Tapınağı, büyük sağlık felaketleri sırasında Apollo'nun yardımını ararken de ziyaret edilirdi.

Pythia olarak bilinen Apollon rahibeleri, Delphi'deki Apollon Tapınağı'nda kahin olarak hizmet ettiler. Tarihçilere göre Pythia, Apollon'un mistik eşleri ve kutsal tapınağında tanrının kehanetlerini ileten kadınlardır.

Pythia'nın kehanet süreci şu şekilde ilerledi: Bilgi edinmek isteyen kişi Delphi'deki Apollon Tapınağı'na gelir ve binanın dışında bulunan sunağa bir hediye sunar. Hediyeler genellikle keçi, koyun veya boğa gibi kurban edilen hayvanlardı. Pythia bu sununun yeterli olduğuna karar verirse, Apollon'un tapınağına girer ve kutsal alanın altındaki bir odaya inerdi.

Odada bu kişi bir kayanın üstünde oturur ve Kastalya kaynağından akan su bir yarıktan gelir ve onunla temizlenirdi. Bu esnada Pythia'ya anlaşılmaz seslerle Apollon'un bilgisi gelirdi. Tarihi kaynaklar bu olayı tanımlarken Pythia'nın gazları veya dumanları soluduğunu, Kastalya kaynağından su içeren gümüş bir kaseden içtiğini ve elinde defne bitkisinin bir dalını tuttuğunu yazar.

Yukarıda tapınakta duran bir rahip, kehaneti yorumlar ve bir defne yaprağına yazılırdı. Buraya giden arkeologlar araştırmaları sonucunda hikayedeki anlatılan gaz çıkışının gerçek olduğunu, gazın hangi bileşenleri barındırdığını bulmuşlardı.

Bunların yanı sıra Delphi’de olimpiyat oyunlarından sonra en büyük ikinci oyunlar olan Phythia oyunları yapılırdı. Kazananlara tanrı Apollon'un defne ağacından taç takılır, çeşitli festivaller yapılırdı. Bu festivallerde Apollon’un tapınağı kurarken Python'u öldürüşü, Dionysos‘un doğumu tekrar canlandırılırdı.

Antik Yunan halkları inançları gereği Delphi yani Apollon Tapınağı'nı merkez kabul etmiş ve kültürlerinin ve inançlarının kıblesi olarak görmüştür. MÖ. 1400'e kadar uzanan tarihiyle Delphi tüm Yunanistan'daki en önemli tapınaktı ve teoride tüm Yunanlılar onu dünyanın merkezi (kelimenin tam anlamıyla göbeği) olarak kabul etmiştir.

Bonus: Delphi'deki Apollon Tapınağı'nın girişinde "Gnothi seauton" yani "Kendini bil" deyişi altın harflerle yazılıydı. Bu buyruğun kökeni Appolon'a dayandırılmıştır.

Bunlar da İlgini Çekebilir

Firavunlar Hep Erkek Değildi! Timsah Kraliçesi Olarak Anılan Mısır'ın İlk Kadın Firavunu Sobekneferu

Borç Romalının Celladıdır! Antik Roma Döneminde Borcunu Ödemeyenlerin Başına Ne Gelirdi?

Romalı Erkeklerin Cinsel Fantezilerine Konu Olan Kadın Savaşçı Gladyatrikslerin Tarihi