Antik Roma'da tıp, bilimsel gerçekleri doğaüstü ve dini inançlarla birleştirirdi. Romalı doktorlar, özellikle MÖ 219'dan sonra, Yunan doktor Hipokrat ve takipçilerinin birçok uygulamasını ve felsefesini benimsediler. Yine de, antik Romalılar hastalıkları önlemek için muska takarlardı ve tapınaklarda iyileştirici güçlere sahip tanrılara adaklar sunarlardı. Bu iki yaklaşımın karışımı, Roma İmparatorluğu'nda sağlık ve tıp hakkında aşağıdaki şaşırtıcı gerçeklerden bazılarını üretti.
Bir gladyatörün kanının dökülmesi, ölümüne kaybedilen bir dövüşten sonra bitmezdi. Epilepsinin nedenine dair bilimsel bir anlayışa sahip olmayan Romalı doktorlar, gizemli hastalığa yakalananların öldürülen bir gladyatörün boğazından alınan sıcak kandan içmelerini tavsiye ederlerdi. Romalı bilgin Yaşlı Pliny, 'Gladyatörlerin kanı sara hastaları tarafından sanki hayatın en önemli iksiri gibi içilir' demişti. Doktorlar ayrıca bir gladyatörün karaciğerinin bir tedavi olarak tüketilmesini savundular. Romalı doktor Scribonius Largus, dövüşü izleyen seyircilerin 'ileriye doğru atılıp toz içinde yatan bir gladyatörün karaciğerini kaptıklarını' anlatıyor. Dönemin doktorları bu ürkütücü ilaçları, gladyatörler sağlıklı bir şekilde ölen erkekliğin sembolleri olarak görüldükleri için önermiş olabilirler.
Yunanistan'da doğup büyüyen Bergama'lı Galen, Mısır'ın İskenderiye kentinde anatomi ve fizyolojik teori okudu ve MS 162'de Roma'ya yerleşmeden önce doğduğu yerde yaralı gladyatörleri tedavi ederek tıbbi becerilerini geliştirdi. Katarakt tedavilerinin yanı sıra Galen egzersizi, dengeli beslenmeyi ve iyi hijyeni savundu. Galen aynı zamanda vücudu kalbin değil, beynin kontrol ettiğini teorileştirdi. Larinksin sesi ürettiğini gösteren ve venöz/arteriyel kan arasındaki farkı tanımlayan ilk doktor Galen'di. Birkaç imparatorun kişisel doktoru olarak hizmet eden Galen, gladyatörlerin bakımı ve hayvanların diseksiyonları ile anatomik bilgileri daha da ilerletti. Bazıları 1500'lere kadar standart referans olarak kalan yüzlerce tıbbi inceleme yazdı.
Romalı doktorlar, bir kişinin sağlığının ve duygularının kan, balgam, sarı safra ve kara safra olmak üzere dört iç madde tarafından yönetildiğini düşünüyorlardı. Bu “iç maddeler” dört temel elementle (sıcak, soğuk, ıslak ve kuru) bağlantılıydı. Romalı doktorlar, bir dizi rahatsızlığı vücudun bu iç maddelerindeki dengesizliklere bağladılar. Örneğin Galen, aşırı kara safranın kanserli tümörlere neden olduğuna inanıyordu. Bu denge tekrar sağlanılırsa, kişinin sağlığına tekrar kavuşacağı düşünülüyordu.
Antik Roma'da insan cesetlerinin çoğunun diseksiyonu - dini, etik ve halk sağlığı kaygıları nedeniyle - yasaktı, ve bu durum anatomik çalışmaları engelledi. Galen gibi doktorlar bunun yerine hayvanların, özellikle de domuzların ve primatların anatomik yapılarını detaylı olarak incelediler. Bu diseksiyonlar, eğlence ve doktorların yeni hastalar çekmesi için bir yöntem olarak hizmet eden halka açık gösterilerdi.
Doktorlar, rüyaların hastalar hakkında doğrudan gözlemden saklanan içgörüler sağlayabileceğine inanıyorlardı. Galen, “Hastaların rüyalarında gördükleri ve yaptıkları her ne ise, iç madde eksikliğimizi, fazlalığımızı ve kalitemizi gösterecektir” şeklinde bahsetmiştir.
İmparator Augustus, tam Roma vatandaşlığı, vergi muafiyeti ve emekli maaşı hakları vererek profesyonel Yunan doktorları çeken ilk profesyonel askeri tabip birliğini kurdu. Tıbbi ekip, ilk özel saha cerrahisi birimlerinden birini oluşturdu, hastalıkları önlemek için iyi tasarlanmış sanitasyon sistemleri kurdu ve kanamaları durdurmak için hemostatik turnikeye öncülük etti. Kamp doktorları, sahra hastanelerinde yaralı askerleri ameliyat ederken, seyahatleri yoluyla yeni fikirleri özümseyerek ve insan anatomisini inceleyerek imparatorluğun tıbbi öncüleri oldular. Kısmen antik Roma'nın tıbbi birliklerinin yenilikleri sayesinde, ortalama bir askerin yaşam beklentisi, ortalama bir vatandaştan beş yıl daha uzundu.
Kadın doktorlar pek yaygın olmasa da, ebe olarak çalışan, doktorların rehberliğinde doğuma yardımcı olmak ve doğurganlık ilaçları uygulayan kadınlar bulmak yaygındı. Zaman zaman kadın hastalıkları ve doğum dışındaki disiplinlerde çalışan kadın doktorlar Yunan kökenli özgür kadınlar olma eğilimindeyken, ebeler genel olarak daha önceden köle olan insanlardı.
Yaşlı Pliny, “Lahananın iyi yanlarını listelemek uzun bir iş olurdu” şeklinde belirtmiştir. Romalı tarihçi Yaşlı Cato, De Agricultura eserinde lahananın sağlığa yararlı güçleri üzerine yaklaşık 2 bin kelimelik bir incelemede onun haklı olduğunu kanıtlamıştır. Cato'ya göre bu yapraklı sebzeler baş ağrılarını, görme bozukluğunu ve sindirim sorunlarını iyileştirirken, ezilmiş lahana uygulaması yaraları, çürükleri ve çıkıkları ağrısız bir şekilde iyileştirmekteydi. Cato, haşlanmış lahananın dumanını teneffüs etmenin doğurganlığı artırdığını ve çok miktarda lahana yiyen bir kişinin idrarında banyo yapmanın birçok rahatsızlığı iyileştirdiğini bile yazmıştır.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!